Rasis. Liber Secretorum [Omnes Decus]

Rasis alquimista.

Abubechar Mahomet Abnebe Zacharia Arazi fuit homo sapiens multum, philosophus acutus, et traxit multos libros in philosophia et in hoc magisterio, et dixit veritatem sine obscuritate, non ut seduceret. Et docuit mercurium indurare et de toto magisterio et de directa alexir et lapidem verum. Et est multum de voluntate nostra: si tu invenies de libris suis lege eos, quia multa bona invenies ibi, quia ille tenuit in libris suis viam philosophorum. (De anima in alchimia, dict. 1, cap. 6.)

De los tres grandes nombres en la literatura medieval de alquimistas persas, Geber, Rasis y Avicena, los eruditos le admiten obras alquímicas sólo a Rasis.

Para Stapleton dos de sus obras marcan un hito en la historia de la ciencia:

His lifelong study of alchemy resulted in the production of a series of treatises which – as any one may gather from a perusal of the Madkhal and Kitab al-Asrar– were, in reality, scientific works in the modern sense of the word. For the first time in the history of the world we find a systematic classification of carefully observed and verified facts regarding chemical substances, reactions, and apparatus, described in language which is almost entirely free from mysticism and ambiguity [1].

La segunda de estas dos obras mencionadas fue trasladada al latín con una fidelidad inusual en las traducciones alquímicas, pero la influencia directa en Europa parece escasa.

El nombre de Rasis tuvo fama y fue invocado como autoridad, pero por obras espúreas latinas. Especialmente citada fue la obra Lumen luminum (Cum de sublimiori), de carácter especulativo y de una opacidad extrema. Ocasionalmente se le atribuyó también el De aluminibus et salibus, conocida también con el título de Lumen [2], breve obra que describe las principales sustancias usadas en alquimia. También se le adjudicó alguna vez el prestigioso Perfectum magisterium, usualmente atribuido a Aristóteles. La transmisión errática lo hizo también autor del Liber de septuaginta, aunque con el título algo cambiado a Liber septuaginta preceptorum (también L. alternationum 70 praeceptorum), nombre que algunos textos dan al Lumen.

El Kitab al asrar. Contenido.

Hace casi un siglo, H. E. Stapleton publicó, en colaboración, dos estudios de referencia sobre la alquimia árabe. El primero (1927)[3], dedicado a la alquimia técnica, incluía tres traducciones: Una es el capítulo 9, dedicado a la alquimia, de Llave de las ciencias, de Juarasmi ( ﺧوارزﻣﯽ). Otras dos son de Rasis: una titulada Introducción instructiva, que temáticamente cubre las dos primeras partes de la siguiente, el Kitab al asrar اﻷﺳرار ﻛﺗﺎب, que conforma la tercera traducción.

Julius Ruska dedicó varios estudios a Rasis: el segundo es la traducción completa al alemán del Libro de los secretos, en base a tres manuscritos árabes [4]. De acuerdo con la traducción de Ruska (en adelante R), el contenido del Kitab al asrsar está organizado en tres secciones temáticas: 1 Sustancias. 2 Utensilios. 3 Preparaciones y composiciones.

Sección 1. Sustancias.

Clasificación y descripción:

• 1 Espíritus 4: mercurio, sal amoniacal, arsénico, azufre.
• 2 Metales 7: variante: khar sini – mercurio.
• 3 Piedras 13 (var. 14): marcasita, magnesia, daus, atutía, lapislázuli, malaquita, turquesa, hematita, schakk, estibina, talco, yeso, vidrio.
• 4.  Vitriolos. a) Clases: alumbre, calcadis, calcanto, sorin, colcótar.
  • b) Preparaciones de vitriolos.
• 5.  Bóraces: atíncar y otros.
• 6. Sales. a) Clases: comestible, amarga, nafta, potasa, otras.
  • b) Preparaciones.
• 7. Breve mención de otras sustancias minerales y vegetales. Enumeración de las sustancias animales.

Sección 2. Utensilios.

1. Enumeración de útiles para el trabajo con sólidos: horno, crisol, martillo, tenazas, etc.

2.  Descripción de útiles para el trabajo con líquidos: recipientes diversos, aludel y alambique, frascos y otros.

Sección 3. Preparaciones y composiciones.

Esta sección ocupa la mayor parte de la obra. Se divide en siete partes: las seis primeras se centran en las preparaciones u operaciones; en la séptima se exponen composiciones.

1. Purificación.
   • a) Espíritus: Sublimación, lavado y otros.
   • b) Calcinación: 2 métodos. Metales, piedras y sales.
2. Molificación (encerado): 4 métodos. Ablandado de espíritus, metales y piedras.
3. Disolución. Métodos: ácidos, estiércol, delicuescencia, destilación, otros.
4. Mezclas. Métodos: pulverización, disolución.
5. Coagulación. Métodos: tostado, inhumación.
6. Sublimación de metales y piedras.
7. Tinturas (elixires).
   • a) Con minerales: Al rojo: aguas, mercurio. Al blanco.
   • b) Con materias animales: cabellos, huevos, sangre.

En la edición de Ruska, el espacio dedicado a los materiales ocupa nueve páginas, el equipamiento seis y las preparaciones y composiciones 110. En el conjunto de la literatura latina, exceptuando los hornos, apenas se encuentran descripciones de aparellaje. Las sustancias ocupan un espacio reducido y se repiten en general, aunque con descripciones basadas en principios teóricos diferentes. El mayor interés de los recopiladores está centrado en los procesos.

Presencia del Liber secretorum.

La única obra alquímica de Razi traducida al latín fue el Kitab al asrar, pero los manuscritos la han transmitido diversamente. Los que hemos podido consultar los clasificamos en tres grupos, según su fidelidad al texto de Ruska.

1.- Grupo PS.

• –  P : Palermo QqA10 (c. 1325). Es el único manuscrito que, excepto en el final, sigue el texto de Ruska (R). La nomenclatura técnica está parcialmente latinizada. De los tres manuscritos usados por Ruska en su traducción, P sigue mayoritariamente las variantes de E (Escorial).

• S : London Sloane ms 1754 (s. 14). Texto afín a P, aunque con diversos defectos: incompleto, lacunar, desordenado, corrupto, interpolado y editado. La nomenclatura es más arabizante que P, pero usa también términos extraños.
  • V₃: Vat lat 4092, 57r-80r. Algunas recetas entre 3.1B§2 – 3.6, adheridas al final del Perfectum magisterium. Texto afín a S. (ver)

2.- Grupo NFV. Sigue al texto árabe hasta mediados de 3.1, pero con omisiones, añadidos y refundiciones. Luego continúa diferente a R, pero reproduce ocasionalmente alguna receta o capítulo.

• N : Firenze Riccardianus 933. Analizado por Ruska. Usamos la transcripción de Newman [5]. Nomenclatura latinizada; la árabe presenta discrepancias con P.
  • M: BNE ms 10031 (s. 14-15). Sigue con fidelidad a N. (Ver)
• F : BNF lat 6514 (s. 14). Analizado por Berthelot, en CMA 1, p. 306-310. (Ver)
  • F₂ : BNF lat 7156 (s. 14). Sigue a F. Final abrupto en 124v por pérdida de los folios 125-126
• V : Vat Pal lat 1339 (s. 14). La parte de Rasis es equivalente a las anteriores, pero tiene añadidos. Usa la nomenclatura arabizante más pura. (Ver)
  • V₂ Vat Reg lat 1129 (s. 15). Sigue a V, pero es mucho más breve. La correspondencia con el texto árabe acaba en el inicio de 3.1§18. (Ver)

3.- Otros.

• F₃ : BNF lat 14005 (1514), 187v. Texto modernizado. Incompleto: finaliza con una variante de 3.1§27. Con omisiones, añadidos y refundiciones. Algunas lecturas se adaptan a R con una fidelidad en los datos muy superior a las mejores versiones, lo que suscita la cuestión del origen de esta traducción. (Ver)
• K : Kassel 4º ms chem 66 (s. 16), 237v. Breve extracto de la versión NFV. (Ver)

Comparativa temática de N-F con R.

R	N	Tema principal.	F
1	1	Sustancias.	1
2		Instrumentos.
3.1A	2	Operaciones con los espíritus:   mercurio; azufre y arsénico; amoniaco.	2
	3	Revivificaciones: azufre, arsénico, mercurio.
	4	Combustión de metales: Modos. Combustión de metales vivos.	3[6]
	5	Disoluciones:    Aguas     agudas.     Disolución                          del mercurio y de metales.	4
	6	Combustión de metales muertos y minerales. Disolución de metales.
3.6		Sublimación de metales y algunos minerales.	5 (y 7)
		Encerados de metales y minerales. Disoluciones (miscelánea).	6[7]
		Recetas de tinturas transmutatorias y preparaciones (miscelánea).
		Otros encerados.	7 – Fin F2
3.3	7	Disoluciones:     Aguas     disolutivas.     Modos                           de disolución.
		Aguas de sales: Elaboración y operaciones. Aguas de mercurio.	Conjunc.
	8	Solidificación: Modos.	7
3.7 (parc.)	9	Aguas al rojo (minerales y orgánicas animales).	8
	10	Preparaciones: Bóraces; alumbres; sales.

---

Liber secretorum.

Texto base: Palermo 4QqA10. Referencia de párrafos (_§§): Ruska (R).

[139r] Incipit liber Ebubacchar et Rasy[8]. Qui diuiditur in 3 partes. Prima pars quarum demonstrat alkakir, id est, species huic arti necessarias; secunda uasa huius artis; tertia preparationes alkakir.

[1§§1-50] [1.] Incipit prima pars. De speciebus huius artis. Originalia[9] sunt tria, uidelicet: minere, vegetabilia et animalia ^{[terrena, que sunt metalla, et nascentia et viventia NV]}.

[1§§1-7] [1.1] Sermo de mineralibus huius artis in genere. Mineralia diuiduntur in 6 species, videlicet: in spiritus, corpora, lapides, atramenta, boracia et sales.

Spiritus enim sunt 4, videlicet: argentum uiuum, sal amoniacum, arsenicum et sulphur. ^{[mercurius, kibrit, zarnec, inciadar S | zaibar, aquila, lempnias uel sandaracha et alkebrich V1]}

Corpora sunt 7 uidelicet: ^{[lapsus; marg al manus:]} aurum, argentum, es, ferrum, stagnum, plumbum et carefim.^{[karesin N | catesim F1 | acutum uidum F3]}

Lapides sunt 13, videlicet: marchassita, magnesia, dauz, tutia, adeuar ^{[azuar S]}, deenech, feroseg, segedhenes, suk, chool, talk, gipsum et uitrum.

Atramenta sunt 6, uidelicet: atramentum nigrum, saeb, id est, alumen, calcadis calcantum, calchatar et sorin.

Similiter boracia sunt 6, uidelicet: borax panis, borax aurifabrorum, anatron, attinkar, borax zerundi, borax scabierum.

Sales sunt 11, videlicet: sal bonus, sal amarus, sal tabarzen, sal andrani, sal napte, sal indie, sal sirii, sal alkali, sal urine, sal cineris et sal calcis.

[1§§8-11] [1.2] Capitulum de cognitione spirituum.

Et primo de argento uiuo. Zaibac bonum est subtile ac album, quod, cum exprimitur per pannum, egreditur ita quod non remanet in ipso aliquid.

De sale armoniaco. Sal armoniacus 3 sunt species: Vnus mineralis diuisus in frustra alba, clara, acuta et etiam calida, et fertur a Corazen[10]. Alter uero est croceus, quod non utitur in hoc opere. Alter uero capillorum: nos autem memorabimus salem armoniacum capillorum in tribus capitulis animalium.

De arsenico. Arsenici 5 sunt species. Vnum est uiride mixtum cum lapidibus et terra, et hoc est peius. Aliud est croceum non clarum mixtum terra, quod est aptum balneis. Aliud croceum bene clarum, foliatum, bonum operi ac negotio nostro. Aliud rubeum clarum et aptum operi nostro.

De sulphure. Sulphuris 6 sunt species, videlicet: Rubeum quod non inuenitur[11]. Aliud croceum durum, quod est simile sandros. Aliud est clarum et est simile niui. Aliud bene croceum clarum et lenticulatum. Aliud est album mixtum terra, ita quod non est aptum operi nostro. Aliud est aptum operi nostro. Aliud est nigrum mixtum luto nigro quod est aptum fullonibus. Aliud est album eburneum.

[1§12] [1.3] Capitulum de cognitione corporum. Corpora non egent expositione. Quorum elclitase[12] sunt similia speculo.

[1§§13-26] [1.4] Capitulum de cognitione lapidum.

De marcassita. Marchasite 4 sunt species: una crocea aurea, alia est alba argentea, alia rubea erea, alia nigra ferrea.

De magnesia. Tres sunt species. Vna est nigra terrea, habens uenas ^{[Augen R]} lucentes. Alia est per frustra diuisa, que est dura et ferrea. Alia est crocea habens uenas ^{[oculos F3 | Augen R]} lucentes et est melior omnibus[13].

De dauz. Dauz[14] duo sunt species, uidelicet: stroqui et eroqui, sed stroqui est melior[15].

De tutia. Tuthie 7 sunt species: vna subalba similis corticibus, alia india, alia crocea, alia diuisa in frustra, alia crocea et chasi. Alia uiridis similis corticibus et dicitur elmacasabi ^{[alcotabi S]} et masemodi. Alia uiridis carmeni.[16]

De azzur. Adeuare ^{[azuar S | ar lazward]} una est species et est lapis indicus [139v] habens parum rubedinis et uenas ^{[grana NFV | Augen R |oculos F3]} argenteas aureas ^[S] lucentes[17].

De deheneg. Deheneg 3 sunt species. Vnus est lapis uiridis habens uenas; ex ipso enim sculpunt lapides. Alius est carmeni, alius cherosani.[18]

De feroseg. Feroseg una est species, uidelicet, lapis uiridis, in uenis pinguedine ^{[mixtus pinguedini S]}[19].

De sedena. Sedhenes ^{[scedeneg S]} 2 sunt species: vnus est lapis rubeus lenticulatus et alter sanguineus, sed lenticulatus est melior[20].

[1§21] Sciendum est quod sedhaneg, adeuare, feroseg, tutia et deheneg sunt lapides aurei.

De suk. Suk uero 2 sunt species: vnus est lapis croceus et alter albus, et inenitur in mineriis argenteis et sunt fumus argenti.

De chool. Chool 2 sunt species. Primus est lapis durus uitreus, qui dicitur elmotoki[21]. Alter est cuius claritas est granata. Isti tamen duo lapides non habent in se speciem lapideitatis, sed plumbeitatis.

De talk. Talk due sunt species: vnus est iemeni, alius marinus et alius est montanus, foliatus, lucens. Sed iemeni est melior.

De gipso. Gipsi una est species et est corpus durum, montanum. Est et in eo foliatio. Similatur talk.

De uitro. Vitri species vna est et sumitur de minutissimis arenis ui alkali. Melius tamen est surim ^{[sciemeri S | de Suria G]}, quod est album simile ^{[bellor, id est add S]} cristallo.

[1§27-36] [1.5] Capitulum de speciebus atramentorum.

Atramenti 3 sunt species. Vnum est croceum, planum et durum[22]. Aliud est croceum habens oculos ^{[guttas G]} aureos lucentes, quod est aptum colorationi[23], et aliud uiride mixtum terra[24].

De allumine[25]. Alluminis 6 sunt species. Vnum ^{[dicitur sceb add S]} iemeni, quod est album et lanosum. Aliud memani, aliud rasi, aliud memani mesani, id est, babbillus, et aliud tichen[26].

Calcadis est atramentum album, et calcantum atramentum est uiride, et calcatar est atramentum croceum. Et surin est atramentum rubeum et melius est, qui intrat in opere rubedinis et fertur de mineriis cupri.

Et est sciendum quod genus atramentorum et alluminum ^{[saab S]} lauatur aqua currente et descendit in foueas minerarum et calore solis coagulatur.

[1§30-36] [Atramentorum praeparationes.] Sapientes namque sumunt ea et preparantur ea cum eis opus fuerit, sed preparatio calcadis est melior et dignior, et hec est preparatio eius.

Preparatio calcadis. Sume allumen album et clarum et dissolue et distilla. Deinde commisce dictas aquas et congela et habebis calcadis[27].

Preparatio calcadis calcanti. Melior autem preparatio calcanti est hec: Sume atramentum et solue in aqua et distilla. Et pone in eo limaturam eris et coque donec fiat uiridis et deinde distilla. Postmodum congela et congelabitur[28].

Aliud de eodem. Solue atramentum in aqua et distilla et mitte in olla enea et in singulis unciis 10 atramenti mitte unciam semi salis armoniaci et coque et cum erit factum distilla. Postmodum congella et congelabitur.

Preparatio surini. Solue atramentum clarum in aqua, et distilla[29], et pone in ipso pondus sui de croco ferri et decoque bene et distilla[30] et exibit rubeum, ualens tantum quantum surin.

Preparatio calcathar. Solue atramentum, et distilla, et pone in eo quartam sui ex aqua uitellorum ouorum, et distilla cum alembic, et congela et exibit puluis pulcrum.

[1§35] Aliud de surini. Solue atramentum et eo imbibe azimar ^{[viridis eris G]} et assa et [140r] hoc tamdiu imbibendo et assando donec rubescat.

[1§36] Et hoc est aptum rubedini et est melius minerali. Custodi ergo ipsum et mitte et utere eo in opere tuo predicto[31].

 [1§37-40] [1.6] Capitulum de speciebus boracium.

[1§37] Borax aurifabrorum aliud est rubeum. Borax panis album et diuisum per magna frustra[32]. Aliud borax album ^{[rubeum S]} quod habet parum rubedinis. Aliud est borax zereundi, qui habet plus rubedinis aliis.

[1§38] Hec est operatio tincar. Sumatur salis alkali albi pars una et boracis albi distillati partes 3, et cohoperi lacte bubalino et coques donec congeletur, et facies ex ipso pillulas, et sicca ad solem et custodi a puluere.

[1§39] Aliud. Sume salis alkali partem 1, nitri[33] partes 3 et cohoperi lacte bubalino et coques et facies ut superius fecisti. Et utere eo in operibus tuis.

[1§40 tantum.F₃][34]

[1§41-47] [1.7] Capitulum de salibus.

[1§41] Sal bonus, sal amarus, sal thabarzen ^{[tabarzad R]} quod est naturaliter sal albus diuisus per frustra. Sal andaranicus 2 sunt species: vnus est albus diuisus per frustra magna cum quo sculpuntur scutelle ^{[parapsides S]}; alter quod est de napta diuisus per frustra nigra habens odorem napte. Sal indie, sal taberzeri niger. Sal sirii, quod non inuenitur, est albus et durus habens odorem ouorum coctorum in aqua.

Omnes isti sales supradicti sunt naturales, sed sal urine, sal alkali, sal cineris, sal calcis sunt artificiales.

[1§42] Preparatio salis alkali. Sume alkali album et tere et pone super eum sextuplum sui aque, et tamdiu coques donec medietas aque consumatur et permitte infrigidari. Postea distilla in aliud uas, deinde decies cola ipsum colantis panni et mitte ipsum in uasis subtilibus terreis et pone eum super uasis uitreis. Et id quod prius exierit reduc in ipsis et quod secundo collige ac serua et custodi a puluere[35].

[1§43] Operatio salis cineris. Sume cinerem illicinum et cinerem bachenie equaliter, et cribella per sericum, et procede sicut in preparatione alkali et custodi a pulvere[36].

[1§44] Operatio salis calcis. Accipe norahin ^{[ar nura]}, id est, calcem non extinctum, et prepara ut alkali.

[1§45-47] Operatio salis urine.

[1§45 om PS][37]

[1§46] Accipe urinam puerorum et eam distilla cum alembicis et mitte in uase et dimitte residere per mensem ad solem et cogelabitur in salem.

[1§47] Si enim uis ut fiat purior: Accipe urine distillate partem unam, salis alkali siue aque ipsius partes 3, et misce simul et congela in aenea[38] super lento igne uel cinere calido et fiet ut cristallus ^{[bellor S]}. Et hoc es secretus sapientum.

[1§48] [1.8] Capitulum de speciebus que generantur[39] ex metallis et lapidibus.

Generatorum 2 sunt species corporea uidelicet et incorporea.

Corporea enim sunt 5 videlicet: sciebe ^{[scieble, id est, ferrum et cuprum S[40]]}, spedehre ^{[id est, ex sulphure et mercurio S]}, vitaliecon, norach ^{[om S]} et meth ^{[mecferoch S]}, id est, plumbum — — ^{[et cuprum S]}.[41]

 Incorporea uero sunt 10, videlicet: azimar, iemeffre ^{[zeiefre S]}, id est, crocus ferri, ademia ^{[atlemia S]}, panis argenti, martach, sereng ^{[sereg ferri S}], ^{[nummum add S]} spideg ^{[spig, id est, calx S]}, rasocht et mesahancthonia ^{[masathoma, id est, sal ex fusione nitri S]}.

Nos uero dicemus opera earum rerum et que nobis necessaria sunt ex eis. Finit sermo de mineralibus.

[2§§1-25] [2.] Incipit pars secunda. De instrumentis et artificiis ad hanc artem necessariis.

[2§1] Aluthellorum 2 sunt species: vnum de solutione corporum; aliud de preparatione akachir id est, orriginalium ^{[rerum S]}.

[2§2-6] [2.1] De vasis metallis probandis. Aluthel uero solutionis est genus generum uasorum in quibus est cognitio. Et hec sunt: fornax, follis, crucibola, tenallie, bulle ^{[om S]}, botum barbotum, forceps et martella[42].

[2§3] De boto barboto. Botum autem barbotum est uas siue crucibolum habens duo foramina cum quibus que descendere facere uolueris, locatum super aliud crucibulum[43] et tamen utere ^{[quo utimur S]} que descendere facere uolueris erunt limature, que miscere debes cum oleo et nitro. Et post ponas in fornace et sufflare super eis donec descendat corpus album[44].

[2§4-5 tantum NFV] [2§6 | PN fragm] [45]Si autem uolueris ut quodlibet corpus descendat bene album, ciba ipsum uitro scienii[46] albo et sale armoniaco ^{[achab S]} cristallino mixtis oleo.

[2§§7-25] [2.2] De vasis pro speciebus preparandis en genere.

[2§7] Sed aluthel preparationum alkakir sunt[47]: cucurbite, alembica, elchotami et recipientes, fiale, amia, lac, cadah, cannini, tabula, tebestan [add S][48].

[2§8] [Cucurbita.] Cucurbite, alembic, id est, cucurbita cum foramine, elchocomo et recipientes fiale sunt bona ad sublimandas aquas[49].

Debet enim esse cucurbita grossa et integra, cui aptetur secundum quantitatem sui alembic et ponatur in olla plena cinere in qua cinis sit in circuitu cucurbite et substantia in ipsa quam uoles[50]. [2§9 om PS] [51]

[2§10] De alembicis. Alembicorum 4 sunt species. Et enim cum cum canali amplo, quod est bonum ad sublimando corpora sub calcibus et sale armoniaco. Aliud est cum canali arctiori, quod est aptum sublimatione spirituum et tincturarum. Aliud cum canali plus ampliori alio, quod est bonum sublimationi lapides in principio operis. Et aliud strictius quod est aptum preparationi et clarificationi aquarum.

[2§11] De amia[52]. Amia autem est bona ad soluendum spiritus et corpora incerata, cum alembic quod habet in circuitu canale interius, in quo ponuntur que sunt dissoluenda, et in amia ipsa ponuntur aque acute. Et hoc est balneum quod philosophi obscure tetigerunt[53].

[2§12] Est etiam alia amia habens alembic rotundum sine canali exterius uel interius, que est apta congelationi et debet applicari lentissimo igne interius lentissimo igni de luto uel cinere ^[S] calido.

[2§13 om PS] [54]

[2§14] De luto sapientum. Accipe ex uitro et testis uasorum terreorum et bolo, id est ferrugine ana. Et accipe ex luto crucibulorum, albo uidelicet et rubeo bene mundis, que siccabis ad solem et teres et cribabis, et accipe ex eis mixtis partes 3 et ex aliis predictis partem 1, que omnia bene trita simul miscebis et macerabis cum aqua furfuris sulphuris ^[S] per diem et noctem. Deinde accipe de fimo equorum siccato et cribellato partem semis et una misces cum aliis medicinis et massabis [141r] et in unoquoque rotulo bagdadie istius masse pones 3 ^{[10 S]} salis et insuper appones super quibuslibet duobus rotulis bagdadie totius, pugillum 1 de pilis caprinis ^{[equinis NFV]} minutatim incisis que deinde forti trituratione amassabis. Et hoc est melius lutum apud sapientes. [55]

[2§15 tantum F₃] [56]

[2§16] De furno sublimationis. Manchad ^{[furnus S]} debet fieri ad modum aluthel, in quod fundus aludelli ^{[add S]} applicatus sit ad parietes interiores ipsius et quod ignis non ascendat contra latera aluthel. Sintque in ipso manchad foramina in lateribus eius per que fumum exeat.

[2§17] De aluthel sublimationis. Aluthel uero est ad sublimandum alkakir sicatta[57].

[2§18] De fialis. Fiale ^{[cannine [58] NFVF3 |glass flasks (qannani) Staspl]} uero sunt ad suffocandum sublimata et alia. Sapientes enim cum uolunt aliquid suffocare mittunt ipsum in fiala et ascendit suffocatum ad latera earum ingula uelut stagnum ^{[sapientes -: om S]}.

Cum aliquid sublimatum uolueris suffocare, coque ipsum qualibet pinguedine et mitte in fiala —- ^{[scoria F3]} ferri et albumine oui massato et assata, et super linita luto sapientum et id quod suffocare uolueris non excedat quartam partem fiale et applica fornaci.

Et si aliquid pinguedinis uel humiditatis non fuerit admixtum cohoperies os ampulle; si autem affuerit, appones orupficis in capite ^[F3] lanam[59]. Et quotiens ipsam humidam apponens tolles et exprimes et iterum appones, donec ipsam inueneris siccam et quasi adhustam. Et tunc cohoperi desuper ipsam cum sale assata et desuper circumline luto aqua calida massato. Hoc enim est secretum suffocandi. Scias ipsum.

[2§19] De uasis assationis. Achdach ^{[cadah S | aqdah Stapl | cauchie NFV | semispere F3]} uero sunt ad assandum alachakir. Artifices uero imbibunt suas alachakir ex suis aquis et mittunt in achdah lutatis et post receptionem humiditatis consummant coniunctionem ex norah cum albumine massato et desuper ex luto sapientum, et assant secundum quod eis uidetur igne stercoris

[2§20] De marmore. Tabula uero est ad terendum alachakir.

[2§21] De leton calcinationis. Leton ^{[atun R]} est sicut fornax figulorum, tantum debet esse paruum, qui est bonus ad calcinandum corpora donec fiant sicut norah ^{[zu weisser Nura a | calx alba F3]}

[2§22] De furno assationis. Subestun ^{[tsabestan S | tabistan R| cabasten F3]} est ad assandum et est sicut fornax aurifabrorum et taliter compositus quod cum ponitur aliquid in eo ad assandum, flamma ignis peruenit super ipsum. Et ponantur in eo assanda et assabuntur.

[2§23] De furno forcius calcinacionis. Nafech nepse ^{[nafikhu nafsih Stapl | sufflatorium F3]} est factus superius tamquam inferius. Inferius tamen est strictius quam superius, et habet in medium unum crateum perforatum foraminibus per que descendit cinis eius. Insuper per parietes habet similiter foramina per que exit fumus et intrat aer. Et ipsum nafechnepse debet habere cohopertorium quo cohoperiatur. Et in ipso pones quidquid corporum calcinari debet[60].

[2§24] De erga. Erga ^{[dorgum F3]}, id est, lamina lutea sic fit: Sumatur ex luto humido et fit ex ipso lamina longa in qua ponuntur lamine calcinande et plicantur in ipsum erga super laminas et siccantur et potmodum applicantur fornaci calcinationis et calcinantur lamine.

[2§25] De lucimba. Lucimba ^{[kura R | pila F3]} uero est ad calcinandas limaturas, que sic fit: Misce cum limaturis ablutis et tritis medicinam quam uolueris et liga in panno et circumline cum luto sapientum et sicca et applica fornaci et calcinabitur.

[141v] Explicit pars secunda huius libri de uasis.

[3.] Incipit pars tertia. De preparatione specierum diuisa in 7 partes.

Preparationis septem sunt species. Prima est de mundificatione spirituum et [61]calcinatione corporum, lapidum salium, corticum, conchilium uel fetium. Secunda de inceratione spirituum, calcium, salium et aliarum rerum. Tertia de solutionibus spirituum, calcium, salium et ceterarum. Quarta de coniunctione solutorum. Quinta de congelatione in qua perficitur opus. Sexta de sublimatione calcium, corporum et spirituum et de rectificando duo plumba etc. Septima de extractione aquarum rubificantium.

Explicit diuisio partium.

[3.1A§§1-68] [3.1A] Incipit pars prima ex 7 que est de mundificatione spirituum et calcinatione corporum et ceterorum.

[3.1A§§2-5] Sermo generalis in spiritibus et que sit causa et effectus preparationis eorum et quid ex spiritibus eorum queratur.

Dicimus quod non est tinctura sine spiritibus. Et sunt: argentum uiuum, sal armoniacus, arsenicum et sulphur ^{[V1: zaibar, aquila, zandaracha et alkebrich]}.

Argentum uero uiuum et sal armoniacum fugiunt ab igne et non comburuntur. Arsenicum uero et sulphur fugiunt ab igne et comburuntur.

Quod uolumus ex argento uiuo est auferre ei nigredinem et recipere eius humiditatem et quod remaneat fixum. Quod uero ex sale armoniaco uolumus est ut clarificetur et mundetur a lapidibus et terra. Quod autem ex arsenico et sulphur uolumus est ut dealbentur et amictant unctuositates adurentes.

Et sciendum quod argentum uiuum et sal armoniacum et arsenicum rubeum et sulphur croceum intrant in opere albificationis et rubificationis, sed arsenicum croceum intrat solummodo in opere albificationis.

Opus argenti uiui est coagulatio, sublimatio et commixtio. Opus salis armoniaci est sublimatio et tacterusher ^{[opera eorum talcheer, id est, distillatio S |das Destillieren Ruska | lingue tastatio NV]}. Opus autem arsenici et sulphuris est ut assentur et sublimentur et lauentur et coquantur cum quibuslibet medicinis[62].

Scias hoc.

[3.1A§§6-28] [Praeparationes mercurii.]

[3.1A§6-11] Sermo specialis in preparatione argenti uiui ante eius sublimatione, tam ad album quam ad rubeum. [63]Sume ex argento uiuo quantum uolueris et mole cum sinapi per horam donec fiat nigrum; deinde coque cum aceto. Postea mitte ipsum in aliquam foueam terream et tinge faciem eius penna linita oleo, deinde criba cinerem album super eum. Postea funde siue plumbum siue stagnum et prohice super illum cinerem et fac ut superemineat grossitudine unius digiti. Et hoc facies totiens donec congeletur ut lapis[64].

Aliud de eodem. Funde duo plumba in cocleari ferreo et remoue ab igne et fige in ipsum pistellum uel quam formam uolueris et permitte infrigidari donec in ipsa remaneat uestigium pistelli uel forme. In quo uestigio pones argentum uiuum ligatum in panno et permittes in ipso donec argentum uiuum congeletur in lapidem.

Aliud. Alia est ut in loco cineris ponatur pro albo marcassitam albam et rubeam pro rubeo, faciendo ut fecisti supra in opere cineris. In hoc tamen est secretum quod in opere albi proici debet stagnum et in opere rubei plumbum.

[3.1A§§9-11 om PS]

[3.1A§9 add N –var VF]: Sunt bona etiam alumina et alkali pro rubedine et atramentum rubeum, pro albedine arsenicum citrinum et pro rubedine arsenicum rubeum.

[3.1A§10 add N –var VF]: El sulphur citrinum bonum est pro rubedine.

[3.1A§§12-16] Sermo de hiis que obseruanda sunt generaliter in sublimatione argenti uiui, tam ad rubeum quam ad album. [142r] Sublimationis argenti uiui due sunt species, vna de albificatione, alia de rubificatione. Sunt enim in sublimatione qualibet duo secreta: vnum est receptio humiditatis ipsius, alter uero est generatio siccitatis ut sit siccum.

Receptio enim humiditatis ipsius sic est: Sume ipsum et tere cum quibuscumque medicinis uolueris ipsum sublimare et assabis lento igne in uase uitreato lutato ^{[fiala S]} 7es. Deinde mitte in aludel cum alembico et accipias humiditatem.

Postea remoue alembic et loco eius pones sublimationis cohopertorium perforatum in quo foramine sit lignum aptatum et firmata coniunctione applicata ipsum igni ad sublimandum. Qualibet uero hora extrahes lignum, et terges donec nichil ascendat in ipsum et quod nichil inuenies in ligno. Remoue ignem et inuenies ipsum sublimatum[65].

[3.1A§15 om]

[3.1A§16] Hec enim sunt res cum quibus sublimatur, videlicet: scieb, atramentum, sal, kebrit, norach, aier ^{[aior, id est, tegula S]}, sizeg ^{[segeg, id est, uitrum S]}, cinis remanet, id est, crilleribus ^{[cinis galle F]}, cinis illicinus et marcassita. Et hec sunt aque quibus imbibitur[66], sicilicet: chal ^{[id est, acetum add S]}, aqua atramenti, aqua salis armoniaci, aqua alluminis ^{[scieb S]}, aqua calcis ^{[nozech S | nura Ruska]} et aqua sulphuris.

[3.1A§§17-22] Capitulum de sublimatione argenti uiui ad opus albedinis et eius profectu. Sume argentum uiuum uapore plumbi congelatum et per 3 dies mole cum tantumdem alluminis ^{[scieb S]} albi, et tantumdem salis assati et tantundem cineris albi et superasperges acetum ^{[chal S]} ut humectetur, et sic facies per 3 horas trium dierum. Postea pone in fiala, id est, lutata et permitte exire humiditatem eius. Deinde hore eius pones in achimia post decoctionem panis et dimitte manere de nocte per noctem 1 et postea trahe et tere ac laua. Et tunc pone in aludel sublimationis fiatque expansio in aluthel ex sale contrito, cui coniunge alembic nominatum et recipias sius humiditatem donec fiat siccum. Deinde remoto alembic coniunge sibi cohopertorium conueniens et hora 1 fac lentum ignem et ^{[postea vigorando ignem donec sublimetur. Ignis mensura add S]} cuilibet rotulo badadie argenti uiui facies ignem per 12 horas et sublimabitur. Quando autem fuerit sublimatum, redduc ipsum super fecibus suis et reitera opus sic ter. Deinde sume pondus sume pondus suum de calce ossium et tere cum ipso et sublima, et hoc similiter facias ter et exiet album, fixum et siccum.

Et est notandum quod cohopertorium hoc debet habere foramen in quo aptari debet lignum et operari cum ipso sicut predictum est.

Quod non sublimatum fuerit collige et tere massando ipsum cum medullis ossium alluminis donec fiat sicut mel. Deinde iterum mitte in fiala lutata, que locetur in olla cum cinere, sicut scis, sitque os fiale sine cohopertorio, tamen in ipsius ore poni debeat lana ut recipiat eius humiditas, sicut dictum est, donec siccetur. Deinde firma os eius sale et luto, ut dictum est supra, et suppone cineris grossitudinem 4 digitorum et iterum suppone carbones pistatos et accendatur ibi ignis, et sit continuus et lentus, per diem et noctem.

Et tunc cum frigidatum fuerit discohoperi, et si inueneris ipsum congelatum, erit completum. Sin autem, totiens reitera opus donec congeletur. Et coagulabitur ut speculum rubiginosum[67]. Ex quo prohicies 1 super 20 de ere et albificatur.

[68]Item aliud de eodem. Sume rotulum unum bagdadie[69] argenti uiui congelati et tantundem zog ^{[seg, id est, vitreoli S]} [142v] et tantundem salis assati et tere omnia simul cum chal ^{[cal S]}, id est aceto, donec fiat sicut lutum et siccum et iterum tere. Postea recepta prius eius humiditate ter sublimabis ipsum in aludel, reducendo semper ipsum super ipsis fecibus et sublimabitur siccum. Deinde in eundem modum teres ipsum cum tantumdem calcis ossium et sublimabis reiterando opus ter et exibit mortificatum siccum. Et tunc imbibe ipsum lacte uirginis[70] ut fiat massa, et mole per medium diem ut siccetur. Deinde mitte in fialam et eius ore opturato pone ipsum in igne stercoris et dimitte mane et nocte una. Deinde remoue et permitte infigidari et quod interius inueneris iterum tere et imbibe cum dicto lacte uirginis et sublima.

Et hoc facies tamdiu donec fiat rectum ^{[certum S]} et liquetur et currat super tabulam ^{[laminam calidam S]} non faciens fumum. Ex quo prohicies 1 super 25 eris et albificabit ipsum.

Et si ipsum imbiberis ex aqua sulphuris albi et mundi a nigredine et iterum congelaueris, congelabitur bonus et una pars ipsius tingit 30 cuiusliber corporis.

Aliud. [71]Sume argenti uiui partem 1, plumbi ^{[alkali S]}[72] partem semis et tere bene cum tantumdem atramento, tantumdem aior ^{[id est, tegula add S]} et cum sale assato quantum est totum per horam, aspergendo ipsum cum aceto pomi citrini ^{[cedrido S]}. Postea assa ipsum leuiter per diem unam in fiala lutata, et remota ab igne reiterabis opus donec terendo et assando 7es. Et fiet eius assatio leniter cum igne fimi. Deinde sublima ipsum in aluthel 3 uicibus, reducendo ipsum super suis fecibus.

Sume postea ipsum et tantundem sui de calce plumbi uel stagni uel argenti, et ipsum misce simul terendo bene super tabulam uitream cum aqua salis armoniaci capillorum combustorum et assa. Et hoc fac per uices, et congelabitur in lapidem cuius pars tingit 30 eris.

[3.1A§20 om PS]

[V, 118v]: Aliter. Occide zaibar cum marchasita que sit tantum quantum ipsum est et tantum de sale cocto quam totum est et tere id totum optime cum aceto vini distillato per diem uel sero, et tolle eius humiditatem et sublimatum collige. Quo facto tere id cum aqua albuminum ouorum que sit colata a calce corticum ouorum, et sale armonico et alumine, et ponatur in rotulo .i. aque albuminum ana unciam 1[73]. Teratur id per diem et noctem assetur donec congeletur et currat super lamina eris. Pars 1 uius elixir tingit 25 de tinctura optima.

[3.1A§21] [om NV] Aliud. Sume argenti uiui partem 1, zed ^{[zezeg, id est, vitri S]} partem 1, salis assati ad pondus omnium et tere omnia simul super prunas in die et assa nocte in igne leni. Postea mitte in aluthel cuius os firmetur bene post receptionem humiditatis ipsius et sublima ipsum tribus uicibus ut sit album mortuum et siccum. Tunc imbibe ipsum quouis plumbo soluto uel argento 7es quaque uice ipsum assando ut sit rectum et currat et non faciat fumum. Et eius pars una tingit 50 eris.

[3.1A§22] [om N] [Aliud]. Et si acceperis iterum eius partem 1 et arsenici sublimati albi partem 1 et simul inceraueris 7 cum aqua cineris plumbi uel stagni uel argenti soluti cum sale armoniaci ^{[et iterum soluas et congelas add S]}, eius pondus unius aur[74] ^{[dracma N]} tingit unum rotulum bagddadie eris et fiet purum.

Et si unumquodque per se solueris et miscueris ipsa et reduxeris in stercore ad humandum tribus hebdomadis, soluetur. Tunc congela et eius pondus unius aurei tingit rotulos duos.

Et si iterum triueris hoc ipsum congelatum et imbiberis ipsum pondus sui argenti uiui soluti in 10 uicibus terendo et fundendo et inceraueris ipsum cum eo et solueris e congelaueris, una pars ipsius tingit mille ducentas eris.

Si uero loco zarnech, id est, arsenici, posueris sulphur albificatum et imbibitum aqua albuminis ouorum sublimata in aqua soluta, sicut calx corticum et scieb calcinatum donec rectificetur, eius pars 1 coagulabit 1700 partes argenti uiui, et una pars istius coagulati trahet ad se 300 partes argenti uiui in alexir cuius pars 1 ponatur super 100 cuiuscumque corporis uolueris.

[143r] Et huius capituli experientia te producet ad gaudium peroptatum.

[3.1A§§23-28] Dicto de sublimatione argenti uiui ad album, nunc dicamus de eius sublimatione ad rubeum. Sume argenti uiui congelati ad rubificandum rotulum 1, tere cum tantumdem zeg et imbibe ipsum aqua cognita zede errobabe ^{[zebel rome S | calcis et sulphuris NVF]}[75] et tam diu tere ipsum donec non appareat; tunc sicca et iterum tere et mitte in aluthel. Et recepta eius humiditate ^{[et mitte -: deinde S]} sublima ipsum 3 et iterum imbibe ipsum aqua zedel tomech ^{[predicta S]} et assa igne leni 7es. Tunc suffoca ipsum in kiminum ^{[tanni, id est, fiala S]} habens collum curuum, et sublimabitur totum ad latera ipsius et inget tinctura bona.

Et si ipsum triueris et imbiberis aqua eris soluti per diem una nocte et assaueris 10 per noctem uel donec sit rectum et currat super laminam argenteam, una pars eius tingit 40 partes argenti in aurum obriozon ^{[colorem solis. et si 10 partes istius coniunxeris cum duabus auri optimi erit sol N]}.

[3.1A§24] [om F] Aliud item eodem. Sume argenti uiui congelati puluere sulphuris rotulos duos et sulphur medium sui et tere simul cum aceto uini hora una et suppone sal assatum quantum est zeg et sublima septies, et 8ª autem uice sublima cum medio sui calcanti et tertium sui azimar ^{[viridi eris NV]} et sublimabitur rubeum sicut minium. Deinde eimbibe ipsum aqua eris calcanti et aqua sulphuris imbibita zeg soluto; deinde assa. Et reitera opus donec rectificetur et non faciat fumum. Cuius pars 1 tingit 70 partes argenti tinctura perfecta.

[3.1A§25] Item de eodem aliter. Sume argenti uiui congelati cum marchassita rotulum 1 et sulphuris crocei et salis andarani tantundem et tere simul bene cum aspersione aque cineris illicini quater, ut nichil ex eo appareat. Deinde sublima ipsum in alutel 3 uicibus et exibit roseum. Sed si album exierit imbibe ipsum 7 aqua salis armoniaci in qua sit soluta zog et calcanti ana quantum salis armoniaci, et iterum assa et reitera donec fiat rubeum sicut epar. Tunc tempta super laminam madefactam et soluetur statim.

Ex eo imbibe aurum calcinatum et inhuma in fimo donec soluatur in aqua rubea, postea congela ipsum. Et tingit 1 pars eius 200 argenti.

Et si misceris in ipsum rubificantia et medium sui de rubedine uitellorum ouorum et sanguinis et capillorum, 1 pars eius tingit 200 partes cuiuslibet corporis et erit rectum et purum.

[3.1A§26] [var N] [om V] Aliud. Sume argenti uiui congelati ad rubificandum libram 1 et zeg tantumdem et sublima ipsum donec fiat album et mortuum. Tunc sume chal sublimatum in quo ponas zeg crocei quartum sui et dimitte per noctem 1 ut soluatur et distilla ipsum cum filtro. Postea pone in ipsum salis alkali quartum sui et dimitte iterum nocte 1, postea distilla.

Deinde mitte in ipsum quartum sui de azimar et permitte ieterum nocte 1 et postea distilla et custodi.

Sume igitur deinde argentum uiuum et tere ipsum et imbibe dicto aceto et assa, iterando opus super ipsum donec fiat rubeum sicut sanguis et pone seorsum.

Deinde sume crocum ferri et tere et imbibe dicto aceto et assa ut scis donec rubificetur, et pone seorsum.

Deinde sume gengifire ^{[zeinefre S | cineres stagni N]} et tere ipsum et imbibe et assa ut dictum est, donec fiat rubeum et pone seorsum.

Deinde sume aurum calcinatum cum argento uiuo quod receperit fumum sulphuris et imbibe ipsum sepe dicto aceto, ut scis, donec fiat rubeum et pone seorsum.

Deinde [143v] sume sulphur albificatum in quo non sit nigredo, cuius cognitio est ut currat super laminam argenteam calefactam et non denigret eam et non faciat fumum. Et imbibe ipsum predicto chal et assando et reiterando opus ut dictum est donec fiat rubeum et pone seorsum.

Deinde sume calcem corticum et imbibe ipsam predicto aceto et assa ut scis, donec fiat rubea et pone seorsum.

Et cum uolueris perficere opus, sume argenti uiui superius preparati partem 1, et croci ferri preparati similiter superius partes 2, et calcis uel auri preparate partem 1, et zengeffre preparati partem 1, et sulphuris preparati partem 1, et calcis corpticum ouorum preparate partem 1, et tere omnia simul, et imbibe aqua salis armoniaci soluti in qua sit quartum sui zeg soluti et quartum calcanti, et quarta croci ferri, et assa. Et reitera opus duodecies super eum.

Deinde inhuma ipsum 40 diebus et soluetur. Sin autem iterum teres et inhumabis, ac reiterabis opus, si necesse fuerit, donec totum soluatur. Et cum solutum fuerit pones super ipsum quartum sui uitellorum ouorum et iterum inhuma ut fiat clarum,; deinde congela. Et eius 1 pars tingit 1200 partes argenti in aurum obrizum. Et similiter 1 pars eius mutabit in aurum 100 cuiuslibet corporis.

[3.1A§27-28] [F₁ var] [om V₁] Item aliud. Sume argenti uiui bene abluti cum sinapi rotulum 1 et pone in ciatum ^{[cadah S]} lutatum et mitte super eum olei rotulum 1, sulphuris triti quintam partem sui et zeg crocei rotulum 1, et applica igni continuo et leni quod non extinguatur per diem a noctem unam nec etiam inualescat, sed sit semper lentus et mitis.

Et prospice super eum et cum uideris oleum diminutum, addes ei oleum iterum. Postea remoues ipsum ab igne et extrahe et laua cum aqua et sale.

Deinde sume ollam lutatam luto in cuius fundi medio colloca candelabrum factum ex luto et mitte in ollam in circuitu candelabri sulphuris crocei bene triti rotulum unum.

Preparatum uero argentum uiuum mitte in cipho uitreo et apta ipsum super candelabrum in olla et os eius claudes scutella ^{[parapside vitrea S]} et firma iuncturam luto sapientum et applica lento igni 6 horis. Postea remoue ab igne et permitte infrigidari, et aperi et inuenies argentum uium quasi lapidem rubeum frangibilem. Quod si ipsum talem non inuenies, reitera opus donec fiat quale diximus.

Secretum uero huius operis est quod deficiente fumo sulphuris debet olla remoueri ab igne.

Sit autem foramen paruum in cohopertorio olle in quo mittatur lignum circumuolutum bombace[76], quod extrahatur qualibet hora. Attende perspiciendo si aliquid fumi sulphuris inheserit, et quotiens inheserit, absterge ligno et iterum fige. Et cum cessauerit inherere remoue ab igne et permitte infigidari. Ex ipso prohice 1 super 200 partes argenti et eius partibus decem adde 5 auri et erit bonum aurum.

Si uero argento uiuo preparato addideris quartam sui rasocht ^{[calcecumenon N]} et tantundem sedhaneg ^{[segdine N]} et tantumdem marcassite auree et triueris omnia simul et imbiberis ea zeg soluto et aqua salis armoniaci distillata ex zeg soluto sintque equales et imbibe aqua et sit in hiis aque ex croco ferri et azimar ^{[viride es N]} et rubedine sanguinis equales partes ad pondus ipsarum, erit melius. Et tere argentum uiuum preparatum et imbibe ipsum predictis aquis [144r] et assa, et reitera opus imbibendo et assando donec fiat liquabilis cito per humiditatem. Solue ipsum et inuenies aquam rubeam et congela in amia ^{[massam rubeam N]} super ignem lenem et congelabitur. Cuius 1 pars tingit 100 partes argenti in aurum rubeum, si dominus uoluerit.

La traducción del texto árabe continúa únicamente en P y S (este parcialmente).

Los demás lo omiten, salvo indicación contraria.

[3.1A§§29-34] [3.1.3 De sale armoniaco]

Expeditis itaque preparationibus argenti uiui ad albificandum et rubificandum, incipiamus agere de sublimatione salis armoniaci ad albificandum et rubificandum.

Et primo de sublimatione eius ad albificandum. Sume salis armoniaci quantum uis et salis cibi medium sui et mitte in aluthel, postquam ea bene simul treueris, et sublima ter renouando sibi qualibet uice salem, et inuenies ipsum siccum ut sal.

Item alia. Sume salem armoniacum ^{[achab S]} quantum uis et salem andarini medium sui et tere simul bene, postea mitte ipsum in aluthel et sublima, et facias hoc ter, renouando sibi quaque uice salem et sublimabitur album ut sal.

Scias autem quod quotiescumque ipsum sublimaueris debes sub ipso facere stratum salis non triti in fundo aluthel.

[om S] Capitulum de sublimatione salis armoniaci ad rubificandum. Sume quantum uis ex ipso et zeg tantumdem et tere bene, et pone in fundo aluthel sal non tritum, et mitte ipsum desuper et sublima. Et fac hoc ter renouando sibi zeg et stratum salis quaqua uice, et sublimabit pulcrum.

Item alia. Sume ex eo quantum uis et zeg tantumdem et azzimar [verdete] tantumdem et croci ferri ad pondus omnium. Tere simul et sublima ipsum tribus uicibus super expansionem salis et exibit pulcrum. Tunc sume feces eius et tere cum aqua zeg soluti tantumdem et argentum uiuum tantumdem et terendo imbibas ea aceto elfetof in quo sit zeg, azimar et croci ferri, calcanti et calcadis partes equales, per 7 dies semper bene terendo et imbibendo donec fiat ut gengefre ^{[Zinnober R]} rubeum et bonum. Cuius pars 1 tingit partes 30 lune.

Cuius decem partibus adde 3 auri et exibit pulcrum et bonum ^{[cuius decem -: om Ruska]} .

Si autem inceraueris ipsum 7es et apposueris ei quantitatem argenti uiui, de calce auri et postea inhumaueris eum 40 diebus uel donec soluatur in aqua rubea et postmodm congelaueris. Cuius pars 1 tingit 40 partes argenti in aurum purum. Et si secundo solueris et congelaueris, una tingit 80.

Et si imbiberis ipsum ex medio sui aqua marthac[77] et arsenici rubei et assaueris, eius 3 partes tingunt rotulum 1 argenti.

[om S] Et hec est aqua marthac et arsenici. Accipe marthac laminati et arsenici uncias 3 et tere bene simul et coque cum 3 rotulis chal uini sublimati, donec eius consumatur medietas. Tunc distilla per filtrum et prohice in ipsa parum zeg crocei et dimitte residere per diem et iterum distilla. Et hoc est acetum quo imbibi debet acetum elixir ^{[iksire Ruska]} predictum donec fiat rubeum.

[3.1A§§35-68] [3.1.4 De arsenico et sulphure.]

Expeditis enim sublimationibus et preparationibus salis armoniaci, agemus de preparatione arsenici et sulphuris et cum quibus rebus debeant preparari.

Capitulum generale in preparatione arsenici et sulphuris. Sciendum est quod quecumque operatio est bona arsenico eadem est melior sulphuri et quicquid preparationum et assationum cadit in uno, cadit in altero. Eorum enim cognitio est ut sint liquabiles et currant super laminam.

[144v] Alkakiri ^{[res S]} similiter quibus preparantur sunt hec: azimar, norah ^{[calx S]}, calx corticum ouorum et limature uigeg, talk, spideg, zebet, elbium ^{[id est, spuma maris S]}, rasoec et elmesencomia, et alia que est alba, et cinis illicinus et gallarum[78]. Prepara igitur cum hiis arsenicum et sulphur.

Aque autem sunt: acetum et aqua uidelicet salis, alluminis, atramenti et urine et aqua salis armoniaci, raeb, id est, lac acetosum, id est abel, alkali et noreh et acetum citri ^{[cedri S]} et aliorum[79].

[3.1a§37-49] Capitulum speciale de diuersis sublimationibus arsenici et sulphuris et eorum profectu. Et hoc est secretum in preparatione sulphuris et duorum arsenicorum. Quodlibet ergo prepara in hunc modum[80].

Accipe quodlibet eorum et tere bene et pone in taygen ^{[tangre, id est, in sartagine S]} et cohoperi cohopertorio habente foramen et subpone ignem lenem et perpice super taygen donec fumus niger et croceus totus exeat. Et cum albus incipiet exire, claude foramen aliquo ligno et permitte infrigidari et extrae. Iterum misce et sublima.

Secretum uero in cognitione huius sublimati est ut temptes ipsum sic: Pone aliquam partem ipsius super laminam argenteam calefactam et si completum est, faciet in ipsa peruium et non denigrabit eam. Scias hoc.

[3.1A§38 om S] Item aliter. Sume cuiuslibet partem 1 salis assati uel andrani partem 1, azimar partem semis et tere simul et super asperge chal uini et aquas salis alkali et urine puerorum et assa. Et postquam opus ter iteraueris, sublima ipsum in alutel, ita tamen quod quaque uice eius humiditas dessicetur. Et reitera opus quater super ipsum, renouando sibi semper medicinas.

Postea sume ipsius rotulum unum et imbibe ipsum aqua kandar, quod interpretatur alchriesie et alcheresie et anzaerot[81] sum[82] coctorum et massa ipsum cuneis quantum plus potueris et mitte in fiala lutata et colloca ipsam in olla in qua sit cinis et suppone ori fiale lanam et fac ignem sub olla et recipe humiditatem eius. Postea claude os fiale cum sale trita et farina ordei et firma de scuto. Et suppone cinerem et postea carbones tritos et accendas ignem super eum per diem et noctem et hoc facias 3 iterando opus super ipsum donec rectificetur et congeletur. Cuius pars 1 tingit 30 eris et exibit argentum.

[3.1A§39 om S] Item alia. Sume eius rotulum 1 et norech ^{[nura Ruska]} non extincte tantumdem, et massa cum aqua salis, et assabis nocte igne mediocriter. Tunc sublima in aluthel post receptionem humiditatis eius, et hoc fac 3 renouando sibi quaque uice norachin ^{[nura Ruska]} donec fiat album. Tunc imbibe ipsum lacte uirginis et assa ipsum sicut prediximus 7es, donec coaguletur. Tunc incera ipsum cum aqua salis armoniaci et assa et iterum incera ipsum ex argento uiuo sublimato ad albificandum soluto et solue et coagula ut sit rectum et currat. Eius pars 1 tingit 50 eris in argentum.

[3.1A§40 Jungfernmilch[83] om].

[3.1A§41 om S] Item alia. Sume cuiuslibet rotulum 1 et calcis ossium tantundem et tere bene simul et imbibe aqua salis per 3 dies, ita uidelicet quod die qualibet teratur bene et imbibatur et in nocte assetur igne leni. Postea eius humiditate recepta sublima ipsum in aluthel renouando sibi aquam salis semper et salem ur supra donec fiat album. Deinde imbibe ipsum in aluthel aqua scieb terendo cum sapone donec fiat rectum.

Scias quod si fuerit sulphur et proiectio eius pars 1 super 30 argenti uiui. Et si posueris in elbot[84] habente coopertorium super prunas et sufflaueris super ipsum, argentum uiuum, [145r] congelabitur in argentum. Si autem arsenici, pone 1 partem super 30 eris et erit argentum cineritii coloris.

[3.1A§42 om S] Item alia. Accipe cuiuslibet rotulum 1, salis rotulum 1 et limature ferri rotulum semi et tere simul bene cum chal 3 diebus, ter uidelicet terendo in die qualibet ac in nocte assando. Postea recepta eius humiditate sublima ipsum et sublimabitur prima uice album pallore mixtum, deinde renoua sibi qualibet uice commixtionem et ipsum sublima totiens ut cum temptaueris ipsum non denigretur argentum. Tunc sume ipsum et rasocht ^{[Kupferbrand Ruska]} medium sui et tere bene simul et mitte ad suffocandum et suffocabit ut cristallus.

Incera postea ipsum mixtum cum calce plumbi argento uiuo soluto et assa, et hoc donec fiat rectum et currat et non faciat fumum.

Sciet quod si fuerit arsenicum una pars eius albificabit 30 eris. Si uero sulphur, prohice partem eius super 50 argenti uiui uel plumbi et fiet argentum rectum in purgatione.

Nam apud eos secretum magnum ut sulphur prohiciatur super aargentum uiuum singulariter uel super 2 plumbi. Arsenicum tamen super es.

[3.1A§43 om S] Item alia. Sume cuiuslibet partem 1 limature eris, salis amari partem 1 et tere simul et imbibe aqua alkali et assa, per uices reiterando opus. Postea sublima ipsum totiens sicut sunt renouando sibi quaue uice commixtionem donec sublimetur albus. Tunc incera ipsum oleo sublimato perducens ipsum ut sit rectum non faciens fumus. Cuius 1 pars ponatur si fuerit arsenicum super 30 eris, et si sulphur super argentum uiuum.

[3.1A§44 om S] Item alia. Accipe cuiusuis rotulum 1 et salis amari uel andarini rotulum 1 et tere simul et imbibe ipsum aqua cobacrat ^{[mit reinstem Wasser Ruska]}, assa sicut scis per uices et sublima totiens renouando semper mixtionem donec sublimetur album. Postea itera ipsum septies aqua salis armoniaci ut solui possit humiditate et pone seorsum.

Et accipe calcis plumbi tantundem et incera similiter ipsum aqua salis armoniaci totiens et pone seorsum.

Et accipe argenti uiui sublimati ad albificandum tantundem et incera ipsum similiter aqua salis armoniaci sicut alia, et pone seorsum.

Hec igitur tria tere bene super tabula uitrea, imbibe ipsa cum aqua elthachon[85] fortiter terendo et imbibendo donec fiat unum corpus molle, tunc assa. Et reitera opus quinquies ut fiat quasi lapis albus. Cuius 3 tingit 1 cuiuslibet corporis.

[3.1A§45] Item alia. Sume cuiusuis rotulum 1, martak albificati rotulum 1, salis andarani rotulum 1, et tere simul per diem 1 et postea assa per noctem 1, et hoc reitera 7es. Deinde sublima ipsum sicut scis, renouando sibi commixtionem donec sublimetur album sine nigredine. Tunc massa ipsum napta alba sublimata que non sit urens. Postea sufoca ipsum. Et eius pars 1 tingit 20 eris mundificati albumine oui ^{[add S]} trito cum sale arrmoniaco.

[3.1A§46 om]

[3.1A§47] Item alia. Sume cuiuslibet rotulum 1, rasocht ^{[Kupferbrand R]} rotulum 1 et salis assati pondus duorum et tere simul et assa et sublima sicut scis, renouando semper commixtionem donec fiat album. Postea suffoca ipsum cum tantundem rasocht; deinde tere et incera ipsum aqua salis armoniaci donec fiat aptum liquationi sicut sal. Tunc solue ipsum et custodi seorsum.

Et sume calcem argenti et incera ipsam sicut scis aqua salis armonici et solue et custodi seorsum. Et sume argentum uiuum sublimatum [145v] ad albificandum et incera ipsum ut supra aqua salis armoniaci ac custodi seorsum.

Deinde sume aquas cineris et commisce et pone in eis aque salis armoniaci quartam parte sui et inhuma ut bene soluatur et non apparet eis fex. Tunc congela in amia sine foraminibus super cinere calido et congelabitur.

Cuius 1 pars tingit 600 cuiuslibet corporis in argentum rectum in purgatione. Et si secundo ^{[add S]} solueris et congelaueris, una tingit 1000. Et si tertio oculus tuus satiabitur super eum.

[3.1A§49] Item alia. [86]Sume cuiuslibet partem 1 et talk partem 1, et tere ac imbibe ex aqua alkali et assa 3 sicut scis, et sublima similiter 3 renouando sibi quaqua uice commixtionem. Tun mitte ipsum salis alkali quantum sui et incera iterum bene cum aqua salis armoniaci, donec sit aptum liquationi ut sal; deinde solue ipsum et congela.

Et tingit 1 pars sui 100 eris in argentum, si fuerit arsenicum. Si uero sulphur, prohice super quodlibet corpus et erit argentum.

[3.1A§48] Item alia ad rubificandum. Sume cuiuslibet rotulum 1 et limature eris rotulum 1, et imbibe ea aqua alkali et assa et sublima ut scis, renouando quaque uice commixtionem, donec sublimetur album sine nigredine et serua feces. Et imbibe quod sublimatum est ab eis aqua zeg et calcanti et assa per uices ut fiat rubeum et pone ex parte.

Tunc sume argentum uiuum sublimatum rubeum et incera ipsum et pone ex parte. Deinde sume calcantum quantum est argenti uiui et croci ferre tantundem.

Et accipe totum quod preparasti supra et tere bene simul supra tabulam uitream et incera cum aqua salis arsenici sublimati et soluti in quo sit zeg calcanti quarta pars sui, donec fiat aptum liquationi ut sal. Tunc solue ipsum et mitte in ipsum ex oleo uitellorum ouorum et inhuma donec soluatur in aquam claram, quod fit in 50 diebus. Deinde congela et erit rubeum sicut rubinus. Cuius uncia 1 tingit rotulos 2 cuiuslibet corporis in aurum.

[3.1A§§50-59] Expeditis itque sublimationibus arsenici et sulphuris, amodo incipiamus de eorum ablutione et coctione.

[3.1A§50] Sume cuiuslibet rotulum 1 et salis tantundem et tere bene cum aqua elclarab ^{[echarach S | mit reinstem Wasser Ruska]} duobus diebus ad solem. Tunc ablue cum et cola in rahuec ^{[id est, in coloratorio S | auf einem Filter oder Becher R]} et postea pone ipsum super tabula uitrea et sicca. Et itera opus usque ad 50 uices uel donec fiat album sicut sipidehet ^{[spideg, id est, calx S |isfidag [87] R]} et non denigret nec comburat laminam argenteam cum semper ponetur. Deinde imbibe ipsum ex lacte uirginis et erit bonum.

[88]Lac autem uirginis hoc modo fit. Sume martak ^{[marg alia manus martak, id est, litargirum]} albificati quantum uis et coque cum quadruplo sui aceti uini tam diu donec aceti medietas consumetur; postea distilla cum filtro et pone seorsum.

Deinde accipe alkali calcinatum et coque cum quadruplo sui aque donec similiter consumetur medietas et distilla et pone seorsum.

Deinde commisce ambas aquas et misce in uase et dimitte residere ut clarificetur. Postea remoue aquam claram a facie sua et sumes quod in fundo inueneris congelatum et sicca et adde sibi calcis corticum ouorum 4r partes sui; postea solue ipsum.

Ex ipso igitur imbibes arsenicum uel sulphur abluta, et assa in fiala discohoperta lento igne, donec eius accipias humiditatem. [146r] Et tunc colloca fialam in olla cum cinere et congela sicut scis per medium diem, et congelabitur rectum non faciens fumum. Cuius una pars tingit 30 eris rubei in argentum.

[3.1A§51-2] Item alia. Sume ex quolibet quantum uis et mitte in burnia ^{[beuma S | Barniyya R]}[89] et prohice super ipsum aquam salis, et dimitte 3 diebus remouendo ipsum quaqua die ter. Tunc cola in rahuet et laua cum aqua dulci ut nil in eo remaneat salsitatis. Deinde sicca et iterum pone in burnia et superfunde similiter aquam salis et dimitte 3 diebus remouendo ipsum ut supra; postea cola et laua. Et itera super ipsum hoc opus totiens ut suppositum lamine non denigret ipsam et super eam curret album. Tunc sicca ipsum et imbibe 10es aqua plumbi, terendo et assando ut ibat ex ea pondus sui, et congela.

Cuius pars 1 tingit 50 eris si fuerit arsenicum. Si uero sulphur, operatur illud idem super quodlibet corpus et erit bonum argentum.

Item aliter. Accipe cuiusuis rotulum 1, salis tantundem et tere simul et mitte in ollam et applica igni et remoue cum fumare ceperit et hoc quinquies 15 facias. Postea laua in rahuet ^{[mit dem Seiher Ruska]} ut in eo nichil remaneat salsitatis. Postea cola et sicca et reconde in burnia uiridi et prohice super ipsum aquam salis et dimitte per 3 dies, 3 remouendo in die. Tunc laua in rahuec et custodi. Accipe ad hoc acetum bonum et mitte ipsum quartam partem sui alkali et noreh et dimitte per

3 dies, ipsum ter remouendo in die qualibet. Tunc cola et distilla ipsum per filtrum ut bene sit clarum. Et caue ne tangat manum tuam[90].

Item, in unoquoque rotulum istius aceti prohicies alluminis combusti [espacio] combuste ana unciam 1 et zebec elbubik[91] combuste ana unciam 1. Dimittes per 3 dies remouendo ipsum qualibet die 3. Postea distilla ut sit bene clarum et custodi.

Imbibas quoque cum ipso uel arsenicum uel sulphur preparatum terendo ipsum bona trituratione. Postea pone ipsum in olla lutata et fac sub ipso et super ipsum stratum sibi alluminis assati et post imple ollam sale trito et firma bene os. Et fac sub ipso et super lentum ignem[92] die et nocte. Hoc etiam tamdiu facies renouando opus donec rectificetur et non fumet. Cuius una pars tingit 50 eris in lunam griseam.

[3.1A§53 om]

[3.1A§54] Item aliter. Sume cuiuslibet rotulum 1 et imbibe ipsum aceto uini in quo per diem 1 resederit zeber elbak ^{[cebet elbar S | Schaum des Meeres Ruska]} quartam pars sui per 3 dies, donec fiat sicut lutum. Postea coque super ignem diem unam cum alio aceto et cum resederit prohicite acetum etadde alium sibiet iterum coque. Hoc facies totiens donec fiat album, tunc laua ipsum in rahuec et serua.

Ad hoc accipe igitur accipe acetum uini rotulos 4 et pone in ipsum alkali assati in rabestan ^{[tabestanea, id est, furno S]}[93] rotulos 4 et martak dealbati rotulum semi, alluminis assati unciam 1 et alkali calcinati uncias duas et et norehe non extincte uncias 2, et permitte residere 3 diebus, ipsa fortiter per 3 horas in die remouendo. Postea distilla cum filtro 3 uicibus ut sit bene clarum. Hoc enim est acetum quo debes imbibere memorata et assare ut in aliis dictum est, et complere iterando opus donec rectificetur et currat ^{[et complere -: om SR]}. Cuius pars 1 tingit 20 eris in argentum bonum.

[3.1A§55 om S] Item aliter. Accipe cuiuslibet rotulum 1 et imbibe ipsum aceto uini per diem 1 in quo [146v] aceto resederit per noctem 1 salis alkali 4a pars sui. Postea assa ipsum, si fuerit sulphur igne leni per diem 1, si uero arsenicum cum igne forciori et comple ipsum ut preditum est. Deinde tere ipsum et laua in trohuet cum aqua dulci et sicca, et itera opus donec fiat album sine nigredine et combustione et satabile. Tunc pone ex parte et custodi ipsum.

Et prepara oleum et pone in ipso noreh 4a pars sui et salis 4a pars sui et coque lento igne donec spissetur ut mel. Tunc sume ipsum et sublima cum alembic et reduc quod sublimabit super fecibus et iterum sublima et fac hoc secundo et tertio, et reitera ei opus donec non comburat igne. Postea massa cum eo quod preparasti et assa totiens donec fiat aptum solutioni ut sal. Tunc solue ut sit aqua. Sed si remanserint feces, incera ipsas iterum cum aqua salis armoniaci et solue et reitera hoc donec totum soluatur. Deinde congela in fiala locata in olla cum cinere, et fiet quasi lapis[94] albus. Cuius pars 1 tingit 60 eris in argentum album.

[3.1A§56-57om]

[3.1A§58 om S] Item aliter. Sume cuiuslibet rotulum 1 et tere cum alkali die 1 et assa nocte et reitera opus donec fiat album. Postea laua cum aceto per uices et cola in rahuec donec clarificetur et sicca. Deinde incera ipsum cum aqua salis armoniaci totiens ut solui possit cum humiditate sicut sal. Et serua.

Postea accipe argentum uiuum sublimatum ad album et itera ipsum cum aqua salis armoniaci, donec fiat aptum liquationi ut sal et serua.

Accipe igitur ex utroque equaliter et iterum incera cum aqua salis armoniaci per 10 uices et pone ad soluendum. Et quotiens inueneris feces reitera opus super eis donec totum soluatur; tuc congela sicut scir. Et eius pars 1 tingit 300 eris in argentum rectum in purgatione.

[3.1A§59 om S] Et melius erit summum quodque per soluatur et postea coniungantur eorum aque et ponantur in humatione donec clarificentur et postea congelentur. Et tunc 1 pars ipsius tingit 600 cuiuslibet corporis. Et si ipsum solueris iterum et congelaueris, 1 pars tingit 1000.

[3.1A§60-64 Erläuterung des Waschens, Kochens und Rostens om] [95]

[3.1A§65-68 Das Herausbringen des Gauhar des Schwefels und der Zarniche.]

[3.1a§65 om S] Item aliter. Summe cuiuslibet rotulum 1 et mitte in cocleari ferri et mitte super ipsum aliquod sagun liquatum et fac sub eo ignem donec fiat nigrum. Tunc laua ipsum cum aqua et sale et sicca. Donec tibi placeat color suus, itera.

Cuius 1 pars tingit 30 eris si fuerit arsenicum. Si uero fuerit sulphur ipsum prohiciatur super plumbum[96].

[3.1A§66-67 om]

[om SR] Item aliter. Summe cuiusuis rotulum 1 et ipsum cum tantumdem tere in cocleari ferreo et coque. Cum fuerit nigrum remoue, postea laua cum aqua alki per uices[97].

[3.1A§68 om S] Item aliter. Accipe cuiusuis rotulum 1 et tere et cribra subtiliter massabisque cum albumine ouorum et assa et iterum tere et reitera opus duabus uicibus. Et iterum massa albumine ouorum et mitte in fialam locatam in olla cum cinere et applica igni. Et recepta eius humiditate claude os eius et superpone cinerem et carbones sicut scis, et accendes sibi ignem mediocrem et non extinguatur per 3 dies cum suis noctibus. Postea ipsum infrigidatum extrae et inuenies lapidem album. Quem tere et imbibe ipsum aqua calcis pilorum dissolutorum cum aqua et imbibe assando quacumque uice per 3 dies et lapidificabitur.

Cuius pars uncia ^{[dirham R]} 1 tingit rotulum 1 eris in argentum. Explicit elocutio mundificationis spirituum.

[3.1B-C] [3.1B-C] Nunc autem dicamus de calcinatione corporum, lapidum et aliorum.

[3.1B§§1-71] [3.1B. Calcinatio corporum.]

[3.1B§1 om S] [Preparationis intentio et modi] [147r] Preparatio autem corporum generatorum est ut assetur quidquid est in eis sulphureitatis et pinguedinis, ut sint lapides albi tactu incomprehensibiles, sicut norah.

Commenda uero memorie quod 3 sunt modi quibus tria uidelict corpora feces et cortices calcinantur, scilicet: combustione, rubiginatione et commixtione.

Alia autem calcinantur combustione tantum.

[3.1B§§2-14] Capitulum de calcinationibus diuersis auri.

[3.1B§2] Accipe limaturam auri et quartam partem sui arsenici rubei et liga in panno, simul circumline luto sapientie et assa forti igne de nocte 1. Extrahe et tere et laua cum aqua et sale et pone cum eo quantum ipsum est de sale in uase lutato et iterum mitte in leton ^{[lercton assationis S | atun R]} et reitera opus et calcinabitur in 5 uicibus.

[3.1B§3] Item aliter. Sume ex auro quantum uis et funde et ciba 10 partes ipsius parte 1 plumbi uel marthac, et mundificabitur durificabitur[98]. Deinde remoue ipsum ab igne et tere cum aqua et sale adque mitte ipsum postea in uase lutato et pone in furno per diem et noctem. Et itera opus per uices donec fiat clarum calx ^[S].

[3.1B§4] Item aliter[99]. Si solueris aurum in crucibulo in quo solutum fuerit plumbum uel martac, calcinabitur. Vel si fundum albot ^{[id est, crusibulum L]} exterseris exterius interius ^{[V3 | in extremis S]} cum parum martac[100], calcinabitur. Post tunc debet teri cum aqua et sale et mitti in furnum per uices, donec bene calcinetur.

[3.1B§5-6 om]

[3.1B§7] Item aliter. Sume zeg soluti partes 3[101] et mitte ein ipso martac partem 1 et dimitte per 3 dies, et fac bullire semel super ignem et distilla postea ipsum cum infrigidatum fuerit.

Et iterum prohice in ipsum arsenici rubri partem 1 et dimitte similiter per 3 dies et fac bullire ipsum semel et distilla. Deinde pone ipsum marcasside auree partem 1, et dimitte similiter per 3 dies et fac bullire ac distilla. Postea pone in ipsum olei uitellorum ouorum pondus totius.

Deinde cum ipso imbibe limaturam auri terendo cum ipso bene ac imbibendo et assando totiens donec fiat puluis rubeus sicut sanguis. Postea tere cum eo pondus sui argenti uiui sublimati ad rubeum et suffocati. Et incera ipsum cum aqua salis armoniaci rubificati 10 uicibus, et pone ad soluendum. Et cum totum solutum fuerit, congela ipsum. Et eius 1 pars tingit 50. .

Et si miseris in ipsum sulphuris albificati sine nigredine et sit imbibitum aqua zeg calcanti calkatar et rubedine sanguinis donec sit rubeum ut dictum argentum uiuum., et postea simul misceris et inceraueris 15 uicibus cum aqua salis armoniaci et solueris et congelaueris ut dictum est, una tingit 20 cuiuslibet corporis et erit rectum in purgatione.

Si uero unumquodque per se inceraueris, solueris et simul postea commisceris et inhumaueris per 3 ebdomadas  et postea congelaueris, erit 1 super 100.

Et [147v] si secundo solueris et congelaueris erit 1 super 600, uel si tertio erit super 1000 cuiuslibet corporis.

[3.1B§8] Item aliter. Accipe limature auri quantum uis et tere cum tatumdem aqua salis armoniaci solutum aceto sublimato. Et tamdiu teres simul super tabulam uitream donec totum fiat rubiginosum, quod etiam facies usque 30es.

[3.1b§9] Item aliter. Auri limaturam tere 3 diebus cum tantumdem salis armoniaci aspergendo ipsum aceto; postea sublima ipsum in aluthel et quod sublimatum fuerit reduc super fecibus et incere cum aceto et sublima. Et itera opus donec fiat puluis et custodi.

Deinde accipe arsenici ^{[Zinnober R], zeg, zegesfre [zeiefre S | Kupfergrün R]}, salis armoniaci, horum 4r ana unciam 1 et prohice super eis rotulum 1 aceti sublimati et inhuma in fimo per 2 ebdomadas, et soluetur.

Et hoc est acetum quo imbibere debes calcem predictam et postea assare in fiala et hoc totiens facies sicut scis, donec fiat ut puluis rubeus. Cuius 1 pars tingit 10 argenti et adde 3 partes auri et erit bonum.

Item aliter. Tere limaturam eius cum tantundem argenti uiui rubei et imbibe ipsum oleo uitellorum ouorum et assa. Cuius pars 1 tingit 30. Desponsa 10 partes eius cum tribus auri et erit bonum. Et si ipsum imbiberis rubedine sulphuris et assaueris 1 pars eius tingit 50[102].

[3.1b§10] Item aliter. Sume limature auri quantum uis et commisce cum tantumdem argenti uiui et tere bene et assa ipsum 7es inter zeg et sulphur donec fiat puluis rubeus. Et sit zeg et sulphuris media pars limature. Et eius pars 1 partes 10, quibus adde 3 partes auri et erit bonum.

[om R] Item aliter. Tere partem eius cum 5 partibus argenti uiui et assa inter zeg et sulphur. Et eius pars 1 tingit 10, quibus addes 4r auri.

[3.1b§11] Item aliter. Sume 5 partes plumbi et 30 argenti uiui et tere simul bene cum aqua et sale et exprime cum panno. Et tere cum ipso tantumdem limature auri et assa in fiala inter sulphur donec fiat puluis. Deinde imbibe ipsum oleo uitellorum ouorum et assabitur tam diu donec bibat quantum ipsum est et exibit sicut sanguis. Cuius pars 1 tingit 15 et ei adde 2 et erit bonum.

[3.1b§12] Item aliter. Sume limature auri et argenti uiui partes 3 et zeg et sulphuris horum duorum ana partem semi et commisce et tere bene ac imbibe ea aqua noreh et assa 7 assationibus donec fiat puluis rubeus. Tunc sublima ab eo argentum uiuum. Postea sume aquam zeg et mitte in ipsa azimar, salem armoniacum et sulphur, et assabis donec fiat lapis rubeus. Deinde incera ipsum cum aqua salis armoniaci sublimati et solue et ex eo imbibe predictum argentum uiuum sublimatum, donec rubeum fiat.

Tun accipe cornua et sublima aquam ipsorum et oleum et congelabitur oleum in sole uel leniter super cinere calido. Et prohice super ipsum ex sua aqua ut cohoperiatur ab ea et coque ut rubea fiat. Tunc separes ab ipso aquam et addas aliam, suam uidelicet. Et reitera opus donec eius tincturam totam recipias ab eo.

Et ex eo ipso imbibe [148r] predictum argentum uiuum rubeum tam diu donec bibit triplum sui, assando ipsum semper post rubificationem imbibitionem ^[S]. Cuius uncia 1 tingit rotulum 1 argenti in aurum obrizon.

[3.1B§§13-28] Capitulum de calcinatione argenti.

Sume de argento quantum uis et funde et super 10 partes eius proice 1 partem sulphuris crocei cibando; postea remoue ab igne et tere subtiliter super tabulam et imbibas ipsum aqua salis per horam. Et postea sicca et mitte in uase lutato et pone in furno nocte 1. Deinde extrahe ipsum et cum frigidus fuerit, tere ipsum et laua in ruhuec terendo opus donec fuerit puluis albus.

Item aliter. Ciba 10 partes eius parte 1 stagni ^{[alkali S]} et postea tere et asperge cum aqua et sale, terendo ac lauando, donec albificetur ut norah.

Item aliter. Funde ipsum et ciba cum alkolial ^{[kohol S]}[103] donec perforetur et fiat puluis. Postea tere ipsum et imbibe aqua salis et pone in tabestam ^{[furno S | Ofen (atun) R]} abluendo quaque uice eum et reiterando opus donec calcinetur.

[3.1B§16-27][104] Item aliter de marcassita. Incera marcassitam albam aqua albuminis ouorum sublimata, marcassitam uidelicet prius madefactam cum aqua scieb[105], et pone in furno inter duos ciathos et assa nocte 1; postea extrahe, tere et laua, et reitera opus donec calcinetur. Tunc imbibe ipsam ex argento uiuo soluto et assa. Et reitera hoc totiens donec congeletur et fiat lapis albus. Cuius pars 1 tingit 70.

Si uero ipsum imbiberis aqua capillorum quantum ipsum est, in qua fuerit calcis corticorum uncias 3, 1 tingit 100 eris. Et si secundo solueris et congelaueris, tingit 1 pars eius 120 eris.

Item aliter. Sume duorum arsenicorum rotulum 1 et imbibe ipsa aqua alkali et assa et itera hoc totiens donec fiant alba et recta et non fument. Tunc sume de argento combusto cum marcassita et incera ipsum cum tantumdem argenti uiui soluti cum sale armoniaco, et hoc facies 5es ut bibat ex eo quantitatem sui. Item enim imbibe ipsum aqua plumbi quantum est pondus totius et postea inhuma ut totum soluatur; deinde congela. Et eius pars 1 tingit 600 eris[106].

Item aliter. Sume duo plumba et prohice in aquam in qua sit pars semi rotulum et 3 sulphuris crocei[107]. Postea funde argentum et prohice ipsum in dictam aquam et calcinabitur nigrum. Tunc laua cum aqua et sale et fiet album.

[3.1b§19-27 om S[108]] Item aliter. Coque sulphur cum aqua alkali et noreh non extincte et distilla cum filtro, et funde argentum et prohice in ipsam et erit nigrum. Et imbibe ipsum aqua salis et locatum in uase mittas in furno; et reitera opus super ipsum tribus uicibus et erit album calcinatum. Deinde tere cum eo argenti uiui sublimati quantitatem sui et incera simul cum aqua salis armoniaci donec fiat aptum liquationi ut sal. Tunc solue ipsum et distilla. Et si habuerint feces incera eas et solue et distilla, et semper reitera opus super [148v] fecibus donec totum soluatur in aqua.

Deinde coniunge aquas et congela in unum super cinere calido et congelabitur in 3 diebus. Cuius uncia tingit rotulum 1 cuiuslibet corporis in argentum bonum et rectum in purgatione.

Et si ipsum imbiberis argento uiuo sublimato et soluto et congelaueris, una tingit 400. Et iterum solueris et congelaueris, erit 1 tingens 800.

Si autem imbiberis aqua pilorum quantum ipsum est, in qua sit 4a sui pars de calce eorumdem bene commixta et assaueris, 1 tingit 1000 cuiuslibet corporis, et erit melius minerali.

Item aliter. Accipe limature argenti quantum uis et salis tantumdem, et tere simul cum aqua, renouando aquam quotiens fuerit siccatum, et itera opus donec fiat ut spydeg. Deinde laua et imbibe cum aqua salis et assa donec fiat album sicut norah.

[3.1B§21-23 om]

Item aliter. Tere cum limatura argenti triplum argenti uiui et salis et tere bene et sublima. Et facias hoc sic 3 lauando ipsum quaque uice post sublimationem, et erit album.

Item aliter. Misce limaturam eius partes 5 argenti uiui et fortiter tere cum aqua et sale donec spissetur ut mel; postea massa eum prius cum aqua salis armoniaci et assa ipsum inter scieb assatum. Et fac hoc ter et fiet puluis ut calx.

Item aliter. Misce limaturam eius cum quadruplo sui et quadruplo salis armoniaci et assa lento leniter inter duos ciathos donec fiat puluis.

Item aliter. Fundes ipsum cum tantumdem stagni et tere et laua cum aqua et sale, et hoc per uices donec fiat ut sal albus. Tunc tere cum quadruplo sui argenti uiui et iterum tere et laua cum aqua et sale donec fiat album sicut butirum. Deinde sublima cum sale et laua terendo opus super fecibus et renouando salem, donec tantum remaneat quantum sublimatur.

Et accipe quod sublimatum est et sublima iterum duabus uicibus sale armoniaci et postea solue ipsum. Tunc sume sulphuris albi partem 1, partis que remansit partem 1, et imbibe eam pondere sui ex predicto soluto et assa quaque uice post imbibitionem. Et fac hoc totiens donec fiat lapis albus, cuius pars 1 tingit 150 cuiuslibet corporis in argentum bonum. Et si solueris secundo et congelaueris, tingit 1 pars 300.

[3.1B§28 om]

[3.1b§29-46] Capitulum de calcinatione eris. [3.1B§29 om P]

[V3, 59v] S, 122r: Accipe limaturam aeris et misce cum quadruplo sui mercurii zarnec ^{[L | Zarnich R]} rubei et mitte in uase lutato et assa nocte una achanor; postea extrahe, tere et laua cum aqua et sale per vices ut fiat clarum. Tunc massa ipsum cum aqua salis sublimata et mitte in uas lutatum et pone in furno. Deinde extrahes, sinas infrigidari et laua et sicca, iterando opus donec fiat puluis albus uel calx.

[3.1B§30] Accipe limaturam eris et tere cum 4ª parte sui arsenici crocei et tere et mitte in uase lutato et pone in furno uitrariorum ^{[tannur Ruska]} nocte 1, et postea extrahe et laua cum aqua et sale. Et mitte cum eo partem sui anatron et massa simul cum oleo et fac ipsum descendere in botbarbot et descendet corpus frangibile. Tunc tere ipsum cum aqua et sale, et sicca. Et reitera opus donec fiat ut norah.

[3.1B§31] Item aliter. Funde es et ciba ipsum sulphure croceo donec comburatur. Deinde tere cum aqua et sale et assa in furno sicut prediximus, donec fiat calx alba. Tunc imbibe ipsum aqua calcanti, calcatar et calcadis solutorum in assaro aceto ^{[chal S]} et iterum assa donec fiat puluis rubeus. Cuius pars 1 tingit 20 argenti. Quod desponsa cum auro et erit bonum.

Et si miseris cum ipso pondus sui argenti uiui soluti ad rubeum et inhumaueris ut soluatur et coagulaueris [149r] 1 partem eius tingit 50 argenti, cuius 10 partibus adde duas auri et exibit aurum pulcrum ^{[et si -: om S]}.

[3.1b§32 om P]

[S] V3, 60r: Alia. Combure es cum kabrit, tere et imbibe ipsum aqua calcanti donec rubeat. Alia. Imbibe limaturam eris cum aqua zeg, azimar et nuzidar, et assa et reitera opus donec fiat pulcrum puluis rubeus. Pars 1 tingit 10 lunae ^{[add S]}, quam disponsetur cum sole et fiat bonum. Et si miscueris cum eo pondus sui zaibar soluti ad rubeum et inhumaris ut ssoluatur et congela, pars 1 tingit 50 argenti. Cuius 10 partes adde 2 auri et exibit sol pulcrum et bonum.[109]

[3.1B§33-35] [PV3 var | S inc] Item aliter. Accipe laminas eris et iunge in aceto et dimitte ut rubiginentur. Et accipe earum rubigines et iunge eas iterum cum aceto. Hoc enim totiens facias donec in rubiginem uiridem omnes lamine consumantur.

Item aliter. Sume limature eris rotulum 1 et salis armoniaci uciam 1 et tere ac misce bene simul et dimitte in uase et cohoperi aceto uini et remoue sepius in die. Et cum siccatum tritum fuerit acetum adde iterum aliud et dimitte opus iterando donec totum fiat azimat.

[3.1B§35] Item aliter. Sume raschoc ^{[Kupferbrand R]} puluerizati subtiliter rotulum et commisce cum eo salis armoniaci unciam et dimitte per diem et noctem ipsum sepius remouendo. Et ex ipso imbibe rasoch super tabulam positam in igne mediocri et tere et imbibe donec totum fiat azimar. [3.1B§36 om]

[3.1B§37 om S] Item aliter. Accipe es combustum et salis armoniaci tantundem et tere simul bene et cohoperi aceto uini in quo sit 4ª pars sui salis armoniaci et dimitte donec totum fiat azimar, sepius remouendo. Et quoties siccatum fuerit acetum adde ex eo et erit bonum in acetibus ^{[für die Anwendungen R]}.

[3.1B§38 om S] Accipe hoc azimar ^{[Zinýar R]},et tere ipsum cum aceto uini in quo sit 4ª pars sui zeg, et assa, faciens hoc 7es ut fiat rubeum. Cuius 1 pars tingit 10 argenti. Et desponsetur cum auro et erit bonum.

[3.1B§39] Imbibe hoc azimar aceto quod fuerit taliter preparatum, uidelicet: Sume aceti quantum uis et mitte in ipso 4am sui zeg et 4am sui sulphuris croccei et permitte ut dissoluatur in 1 die, sepius remouendo. Postea distilla et imbibe ex eo azimar predictum et assa totiens donec fiat bonum azimar ^{[Zunýufr (Zinnober) R]}. Cuius pars una tingit 10 argenti. Et desponsetur cum auro est exibit pulcrum.

[3.1B§40 om] [3.1b§41-42 om P]

[3.1b§41-42; S, 122v] Accipe igitur hoc azimar et zeg crocei 4 sui et massa cum oelo vitellorum, deinde assa igne leni donec fiat ut zeniefre. Huius partem 1 tingit 20, cuius 10 partes adde 3 auri.

Alia. Si autem ipsum imbibis pondus sui zeg soluti cum humiditate in quo sit marchasida aurea,crocus ferri in aqua vitellorum oleum .s. equaliter cum sit hec commixtio 4 partes zeg et teres et assabis donec fiat zeniefre; 1 tingit 20 et 10 adde 3.[110]

[3.1B§43; V3, 60v |S init] Si uero imbiberis ipsum ex hac aqua que sic preparatur, uidelicet: Sume alkali bonum et solue ipsum cum humiditate et pone in ipsum pondus sui argenti uiui sublimati, et suffocati rubei et incerati, aqua salis armoniaci sublimati decies cum zeg. Et cito soluetur et bene triueris, assaueris per noctem, donec bibat ex ea pondus sui, 1 tingit 50 et erit bonum.

Et si hoc zeg acceperis et ipsum solueris et distillaueris et miscueris in ipsum 4ª pars sui martac, arsenici rubei et marcassite auree equaliter mixta et dimisseris per 3 dies et iterum distillaueris, et de eo imbiberis limaturam auri et assaueris donec fiat puluis rubeus, et similiter imbiberis ex eo dictum elexyr donec bibat ex eo 4am partem sui et postea coniunxeris et inceraueris ea cum aqua salis armoniaci sublimati cum zeg croceo 7es, 1 pars tingit 100.

Et si ipsum solueris et congelaueris ter, 1 tingit [149v] rotulum 1. Et si secundo solueris et misceris in ipsum ex aqua uitellorum ouorum sublimata quantum ipsum est, et ex oleo medium totius, 1 tingit 600 et erit rectum in purgatione.

[3.1B§44] Item aliter. Sume limature eris partem 1, scieb partem 1 ^{[add S]}, salis armoniaci partem semi, argenti uiui partes 3, et misce simul et tere per diem bona trituratione. Postea laua cum aqua et sale[111] et assa inter scieb massatum prius albumine ouorum. Et hoc fac per uices donec fiat puluis albus. Postea desponsa ipsum cum argento et exibit pulcrum.

[3.1B§45] [V3, 61r |S init][112] Item aliter. Accipe limature eris partem 1 et argenti uiui partes 5 et tere ac misce bene simul et coque cum oleo, prohiciendo et renouando oleum quaque uice. Postea laua ipsum aqua et sale, deinde ipsum in aluthel sublima et reduc sublimatum ad feces reiterando opus donec fiat calx.

[3.1B§46] [V3, 61v] Item aliter. Accipe limaturam eris partem 1 et argenti uiui partes 3 et misce simul fortiter terendo. Deinde coque cum oleo 3 uicibus et mitte ipsum in fialam lutatam inter zeg et sulphur, et assa donec fiat gengeffre ^{[gemefre, id est cinabrium L | Zungufr (Zinnober) R]}. Postea imbibe ipsum ex aqua salis arsenici sublimati cum zeg, incerando 10es. Et solue et imbibe ex eo sulphur albificatum et assa donec fiat gengeffre. Tunc imbibe ipsum aceto sublimato in quo resederit zeg, croci ferri et rubedinis cornuum, et assa iterando opus donec bibat ex hoc aceto pondus sui. Tunc tere cum tantumdem argenti uiui suffocati imibendo ipsum cum rubedine pilorum ipsius albedine soluta, et iterum assa. Cuius pars 1 tingit 30 argenti.

Si uero ipsum solueris et sublimaueris et inceraueris feces ipsius aqua salis armoniaci, et sublimaueris cum zeg et solueris, et secundo sublimaueris iterando opus donec accipias totum in aquam et postea coagulaueris in amia, eius pars 1 tingit 2000 argenti in aurum rectum in purgatione.

[3.1B§§47-59] Capitulum de calcinatione ferri et eius operatione.

[3.1B§47] [S init] Sume limaturam ferri ^{[hadit S]} partem 1 et arsenici partem 1 et tere simul et mitte in uas lutatum et pone in leton ^{[Ofen (atun) R]} per noctem, et cum frigidum fuerit extrahe et laua et massa cum aqua et sale et mitte in leton et extrahe et laua iterando opus donec ficat calx. Tunc incera ipsum cum aqua salis armoniaci 7es sublimati et solue et imbibe ex eo argentum uiuum sublimatum et assa leniter iterando 7es. Cuius pars 1 tingit 100 eris uel plumbi in argentum bonum.

[3.1B§48] [P var | S om ] Item aliter. Tere limaturam ferri cum arsenico croceo tantumdem, pone in uase lutato et assa in leton et laua et tere cum 6ª parte sui anatron et massa cum oleo, et fac descendere in botum barbatum, tere cum aqua et sale, et laua per uices et sicca et et itera opus super ipsum donec fiat calx alba. Deinde imbibas ipsum ex aqua argenti uiui soluti et assa, iterando opus donec bibat triplum sui aque argenti uiui. Tunc eius pars 1 tingit 100 cuiuslibet corporis in argentum album.

[3.1B§49 om S] Item aliter. Sume ferri limaturam et eam laua ac sicca et pone in loco .i. [an einen nassen Ort R] ac post aliquos dies extrahe ac tere et reitera opus donec fiat crocus.

[3.1b§50 om S] Item aliter. Accipe limaturam eius mundam et laua eam bene cum aqua et sale et mitte in fialam et mitte desuper acetum uini, et remoue ter in die. Et quotiens dessicatum fuerit renoua ei aliud. Et hoc facies donec fiat crocus.

[3.1B§51] Item aliter. Eius limature [150r] sume partem 1 et arsenici rubei 4am sui et tere simul ac pone in uase lutato[113] et assa in altanor nocte 1. Postea extrahe et laua ipsum aqua et sale donec fiat clarum. Deinde tere cum 6ª parte sui anatron et massa cum oleo et fac descendere in botum barbatum, tunc tere et imbibe aceto uini in quo resideat per 3 dies calcanti 4ª pars sui, terendo per diem et assando per noctem donec fiat puluis rubeus. Postea cum eris 10 partibus misce argenti uiui sublimati ad rubeum partem 1. Et tingit pars eius 66 6 argenti, quod desponsa cum auro et exibit bonum.

[3.1B§52] Imbibe ergo crocum aceto sublimato in quo fuerit zeg et azimar, horum duorum 3m partem sui et sit postea distillatum ter, tere ac imbibe per diem et assa per noctem totiens donec fiat rosaceum. Tunc unum tingit rotulum 1 pars tingit 10 ^[S].

[3.1B§53; S init] Item aliter. Sume acetum in quo per 3 dies residerit calcanti et salis armoniaci 4am partem, ferri croci et sulphuris 6ª partem sui. Et ex hoc aceto imbibe per diem crocum seruato pondere, terendo ac imbibendo ac assando per noctem donec fiat crocum. Et tingit 3 .20. et cuiuslibet 10 adde 50 auri.

[3.1B§54; om S] Si uero hunc distillatum feceris descendere cum 6ª parte scisiar ^{[Salmiak R]} et sisarach ^{[Fledermausmist (sizraq) R]} tantumdem et cum 6 zeg et hoc ita iteraueris 3 et postea imbiberis ipsum aceto in quo zeg et azimar et sulphur et sal armoniaci sint equaliter dissoluti, et triueris, et imbiberis per diem et assaueris per noctem, exibit plumbus rubeus. Cuius pars 1 tingit 30 et 10 –. Et hoc fiet similiter in duobus plumbis.

[3.1B§55 om]

[3.1B§56; om S] Sume predictum crocum et tere ipsum cum tantumdem argenti uiui sublimati et suffocati ad rubeum cum iedesi tanech ^{[zad al-ragwa R]}[114], et incera ipsum 7es cum aqua salis armoniaci sublimati cum zeg et uitellis ouorum et iterum inhuma ut sit aqua clara, deinde congela. Et eius uncia 1 tingit rotulum 1 argenti in aurum obrizum.

[3.1b§57; S init] Si autem huius perfectionem uolueris prohice in ipso calcis auri, memorate in capitulis azimar, quantum extitit argenti rubei et plumbi rubificati cum zeg 4ª sui et misce et tere simul et inhuma donec soluantur. Deinde pone super ipsum rubedinis pilorum quantitatem sui, postea congela in ania et congelabitur in 7 diebus.

Tunc eius pars 1 tingit 100 cuiuslibet corporis. Si uero secundo solueris et congelaueris, una tingit 1000. Si uero 3º, ut veneum aspidum corpora penetrabit et tingit 1 pars cuiuslibet corporis 4000.

[3.1B§58] [Preparatio aque zedel rehne S | Beschreibung des zad al-ragwa R.] Accipe noreh non extincte partes 2 et sulphuris crocei partem 1 et commisce bene et coque in uase uitreo cum quadruplo sui aque. Quod cum aqua fuerit rubea remoue ipsum ab igne et permitte quiescere.

Postea sume aquam ex ipso et serua. Et super ipso aliam funde, quam fac bullire[115] donec medietas consumatur et utere in operibus tuis.

[3.1B§59; S init] Item aliter. Accipe limaturam ferri et coque cum scieb et sale armoniaci solutis et prohice desuper quadruplum sui argenti uiui soluti et coque et assa, ut scis, super igne leni 7es, ut argentum uiuum recedat ab eo et limatura remaneat calx alba tactu incoprehensibilis sicut norah. Tunc ipsam 7es argento uiuo soluto incera et mitte in uas uitreatum et cohoperi ipsum iterum ex eo et inhuma ut soluatur et postea congela in ania super ignem carbonum et congelabitu in 3 diebus. Deinde tere cum eo calcis corticum ouorum [150v] 4r partes sui cum albumine ouorum et tere simul cum ipso argento uiuo soluto et inhuma iterum ut soluatur. Item mitte cum ipso aque albuminis ouorum sublimate 4am partem sui et postea congela et erit lapis albus.

Cuius pars 1 tingit 100 cuiuslibet corporis. Si autem secundo solueris et congelaueris erit unum super 200.

[3.1B§60-71] Capitulum in calcinatione duorum plumborum.

[3.1B§60; S init] Sume cuiuslibet duorum plumborum partes 10 et combure cum parte 1 sulphuris ut fiat puluis. Tunc imbibe ipsum cum sale armoniaco soluto et mitte in uase lutato et pone in leron ^{[Ofen (atun) Ruska]} et extrahes ipsum ac laua et sicca opus iterando donec fiat calx.

[3.1B§60; S init] Item aliter. Combure quod uis cum 4ª parte sui sulphur crocei ut fiat puluis. Tunc asperge ipsum aqua et sale et mitte in tabestan et remoue. Hoc enim fac 10 uicibus.

[3.1B§62-63] Item aliter. Combure ipsum cum sale et laua et sicca et massa cum aqua et sale, mitte ipsum in lecton ^{[lercon S]} et extrahe ipsum et laua et sicca donec fiat calx alba.

Item aliter. Si combureris plumbum ^{[usurub S]} in tabestan erit puluis croceus. Stagnum ^{[alkali S | Zinn (qala<i) R]} autem erit puluis albus. Fac igitur descendere stagnum ^{[alkalax S]} et descendet corpus bonum et misce cum eius 10 partibus dauz ^{[hadic S]} preparati partes 3 uel argenti uiui coagulati et erit caput

[aptum S| Ra>s (Anfang, Vorstufe) R].

Similiter tere plumbum ^{[usurub S]} cum aqua et sale et reduc ad tabesten ut fiat puluis albus et utere eo in quibus uolueris.

[3.1B§64; S init] Item aliter.Fac ex quouis laminas et merge eas in aqua salis armoniaci et mitte in tabesten postquam extraxeris ignem ab eo et calefac ipsas leniter, et extrahe ac terge bene et reitera opus ut fiant albe ut puluis. Et iterum reducas ad tabesten et asperges ex aqua salis armoniaci renouando eas. Et accende super eas tabesten ut fiant calx manu incomprehensibilis sicut norah. Deinde laua eas cum aqua salis armoniaci in rahuet, postea desicca et reduc ad tabesten et assa die 1, scilicet aqua salis armoniaci, et combure bene. Deinde extrahes ipsum et imbibe sulphure albificato et soluto et assabis 3 iterando opus.

Cuius pars 1 tingit 30 cuiuslibet corporis,

Et si ipsum 10es inceraueris et solueris et sublimaueris super incerando et sublimando, donec accipias totum in aqua. Tunc commisce cum argenti uiui et sublimati tantumdem et cum 4ª parte sui talki soluti, et postea congelaueris, tunc 1 pars tingit 500.

[3.1B§65-66] Item aliter. Laminam cuiusllibet accipe et cum ea cohoperi pitr-[116] aceti et quotiens inuenies ipsam rubiginosam tolle rubiginem et serua. Hoc enim facies donec totam in rubiginem consumatur.

Item aliter. Accipe limaturam cuiuslibet et mitte in aceto in quo sit sal armoniacum et remoue sepius remouendo renouando acetum cum fuerit dessicatum. Et hoc facies donec totum accipias rubiginem

[3.1B§57 om]

[3.1B§68] Item aliter. Accipe acetum sublimatum in quo sit azimar, sal armoniacus et scieb 4am sui partem equaliter, et dimitte per 7 dies, remounedo ipsum in die. Et expletis 7 diebus distilla ipsum et renoua sibi mixtionem. Fac enim hoc ter ditillando ipsum, quaqua uice renouando sibi mixtionem. Ex hoc itaque imbibe cuiuslibet limaturam et soluetur nigrum. Tunc imbibe ispum aqua salis et assa multotiens ut fiat rubiginosum.

[3.1B§69; om S] Item aliter. Accipe croci ferri, vitri calcinati et argenti uiui soluti cum salis armoniaci [151r] aqua partes equales et commisce in unum super tabulam uitream terendo. Deinde mitte ipsum in fialam et inhuma diebus 40 et soluetur. Tunc distilla ipsum et reseruatis fecibus si que remanserint, coagula quod distillatum fuerit in ania et coagulabitur in album parum. Cuius uncia tingit rotulum 1 cuiuslibet corporis.

[3.1B§70] Item aliter. Sume cuiuslibet partem 1 et argenti uiui partes 3 et commisce in unum et tere cum sale et aqua donec mundetur a sordibus et assa inter duo uasa, et facias hoc opus 5es iterando. Postea imbibes ipsum sale soluto et assabis in uase lutato et stare facies in fornace uitreariorum per diem et noctem, et hoc terendo donec fiat calx.

[3.1B§71; S init] Item aliud. Sume quoduis cum 3 partibus argenti uiui et tere simul cum sale et aqua quousque purificietur. Postea imbibe aqua scieb sale armoniaco et assa leniter in fiala lutata, faciens hoc 3 uicibus. Deinde sublima ipsum in aluthel et reduces quod sublimatur super feces et iterum sublima iterando opus donec remaneat calx alba.

Quod autem sublimatum est sume et imbibe ipsum totiens sale armoniaco soluto incerando bene cum eo donec sit liquabilis sicut sal. Tunc solue ipsum et imbibe cum eo feces que non fuerunt solute bene simul et inhuma donec totum soluatur, et assa totiens donec currit super laminam eream et uidebis quod penetrabit ipsam. Et tingit eius pars 1 .40. eris.

Et si eius calcem inceraueris cum aqua salis armoniaci per se et solueris ac ea simul miscueris et iterum inhumaris et coagulaueris , 1 tingit 60.

Et si iterum solueris et sublimaueris ipsa et inceraueris cum aqua salis armoniaci feces que remmanserant in fundo cucurbite et inhumaueris et iterum sublimaueris hoc iterando donec totum soluatur et sublimetur ac postmodum cum ipso miscueris et addideris ei sulphur dealbatum et sublimatum et solutum in aqua et iterum coagulaueris, 1 tingit 200 eris uel 200 partes plumbi. Si autem solueris ipsum et coagulaueris, 1 tingit 700 cuiuslibet corporis.

Explicito igitur uerbo calcinationis corporum liquabilium.

[3.1C §§1-29] [3.1C. De calcinatione lapidibus et salibus.]

[3.1C §§1-26] Incipiamus de calcinatione lapidum que combustione solummodo calcinant. Intellige hoc.

[3.1C§1-2] Sed primo dicendum est de calcinatione marcassite. Tere bene marcassistam cum aqua salis filtro distillata et mitte in uas lutatum per noctem in furno et mane extrahe et laua ipsam bene cum aqua. Et fac sit donec fiat calx alba.

Item alia calcinatio eiusdem. Calefacias ipsam in taigen ^{[et tange S | tabistan Ruska]} et prohicias ipsam 7es in aqua alkali et postea massa eam aqua salis distillata et mitte in uas lutatum, postea in fornace per noctem et postea laua cum aqua et sale donec fiat calx alba ut nix.

Postea incera ipsam 7es cum aqua salis armoniaci et erit alba ut argentum. Quam solue et misce cum parte 1 argenti quantum uis ex ea et mitte in fialam lutatam. Prohice super ipsam ex aqua seruata ut cohoperiatur et firma os fiale et applica cineri calido. Et itera opus donec bibat ex aqua quantum ipsa est, et congelabitur et non fumabit.

Cuius pars 1 tingit 30 cuiuslibet corporis.

[3.1C§3] Capitulum de calcinatione magnesie. [151v] Tere magnesiam cum tantumdem arsenici et assa ipsan forti igne, postea extrahe et laua cum aqua et sale et iterum misce cum eo pondus sui salis ett mitte in uase lutato et pone ein lecton per diem et noctem. Deinde extrahe et laua aqua et sale iterando opus super ipsum donec fiat calx alba.

[3.1c§4 S init] Item aliter. Combure ipsum cum tantumdem sulphuris albificati et tere simul imbibendoeum cum argento uiuo soluto et assando donec bibat ex eo quantum fuerit sulphuris, postea mitte ipsam in uase et cohoperi ea ex ipso et inhuma ut soluatur in unum et soluentur per 3 ebdomadas et sublima in alembic et quod sublimabitut pone ex parte. Et incera feces argento uiuo soluto et reduc ad soluendum donec totum soluatur et iterum sublima iterando opus ut non remaneant feces.

Tunc congela in ania et eius pars 1 tingit 100 partes plumbi et argenti uiui in argentum rectum purgatione. Sit tamen congelatum eius super igne incendii uel supponitur anie lucerna magna super cuius igne coaguletur.

[3.1C§5-6] Capitulum de calcinatione dauz. Calefac dauz fortiter et extingue per uices in aceto uini in qua sit sal et erit frangibilis. Tere in mortario uolet ^{[blef S | von Stahl R]} et teritur. Misce cum eo arsenici rubei et assa nocte 1 forti igne in athanor et extrahe et laua et tere cum 6ª parte sui nitri ^{[natrun R]} et fac descendere massato prius oleo. Deinde tere cum tantumdem salis et mitte in lecton ^{[lercon S | atun R]} et per uices itera opus lauando sepius et renouando salem ut tibi placeat color eius.

Item aliter. Calefac ipsum fortier et extingue in aqua et sale donec fiat frangibilis; tunc tere ipsum subtiliter et misce cum eo medium sui arsenici crocei et pone in uase lutato et combure cum igne fortinocte 1, et extrahe et laua. Et tere cum 6ª parte sui nitri et massa cum oleo et fac descendere et descendet corpus album. Deinde tere ipsum et massa cum aqua et sale et mitte in lecton et extrahe et itera donec fiat calx alba.

Commisce cum quolibet argenti et incera ipsum argento uiuo soluto tam diu donec bibat triplum; deinde cohoperi ipsum ex ipso argento uiuo et pone ad soluendum per 60 dies ut fiat aqua alba. Postea coagula in ania et erit lapis albus. Cuius pars 1 tingit 700 100

[S] plumbi uel argenti uiui in argentum.

[3.1C§7 S init] Capitulum de calcinatione tuthie. Tere tuthiam et massa eam cum oleo et pone in uase lutato et mitte in ignem calidum, et extrahe et laua cum aqua alkali. Et iterum massa iterando opus super donec fiat calx alba.

[3.1C§8] Item aliter. Tere ipsam cum 6ª parte sui arsenici rubei et pone in uase et mitte in altenor in quo sint prune in quibus submergitur uas usque ad medium et dimitte per diem et noctem, et extrahe et laua et tere cum aqua et sale per uices. Postea laua laua ipsam cum aqua dulci ut salsitudo recedat ab ipsa. Tunc massa ipsam cum scieb et sale armoniaco coctis cum decuplo sui aque, quousque sit eius pars 3ª diminuta. Que uidelicet sit, antequam mittatur in opere, distillata et cum aqua massata mitte in lecton iterando 3 uicibus opus donec fiat ut calx alba.

Item aliter[117]. [S init] Accipe acetum et dimitte in ipsum 4am partem sui salis armoniaci et zeg crocei partem semi solutorum et assa iterando opus donec fiat ut geneffre ^{[zunýufr (Zinnober) R]} et serua. Postea accipe aurum et misce cum eo quadruplum argenti uiui et assa in fiala inter zeg et sulphur.

Cum quo misces medium sui tuthie preparate et argenti uiui sublimati ad rubeum ac soluti pondus totius, deinde inhuma ipsum per 3 ebdomadas [152r] uel donec soluatur. Postea congela in ania et tere ac imbibe ipsam cum aqua zeg calcanti et calcatar equaliter solutorum quadruplo sui et fiat hoc imbibendo et assando 7 uicibus et fiet rubeum. Et tingit 1 .70. argenti aurum obrizon, cuius 10 partibus adde 1 auri et exibit pulchrum.

[3.1C§9-10] Capitulum de calcinatione azuart, id est, lazuli. Accipe lapidem azuart et tere ac imbibe ipsum aceto in quo sit zeg et sal alkali 4ª pars equaliter sui et assa iterando opus donec fiat puluis albus. Tunc imbibe ipsum in eundem modum alio aceto in quo sit zeg et salis armonici et sulphuris equaliter 4ª pars sui, donec fiat sicut gengeffre et serua. Deinde sume argentum uiuum sublimatum ad rubeum et croci ferri tantumdem et calcanti tantumdem et tere bene et imbibe aceto in quo sit zeg salis armoniaci et sulphuris equaliter et assa in cinere calido donec rubeat. Et eius pars 1 tingit 30 argenti. Et 10 eius adde 3 auri.

Et si ipsum 10es inceraueris et solueris et congelaueris, 1 tingit 50, cuius 10 adde 3 auri. Et si imbiberis ipsum uitellis ouorum sublimatis et assaueris donec bibat medium sui, tingit 1 .70. in aurum non egens commixtione.

[3.1C§11-12] Capitulum de calcinatione deheneg. Accipe deheneg et tere ac imbibe ipsum aqua zeg et azimar[118], postea misce cum eo tantumdem sulphuris albificati et recti et imbibe ipsum iterum aqua zeg et azimar et salis armoniaci, et assa reiterando opus donec rubeat. Et eius pars 1 tingit 10 lune ^{[add S]}, quod desponsetur cum auro et exibit pulcrum.

Item aliter. Tere ipsum aqua salis armoniaci sublimati cum zeg ac soluti in humiditate et assa ut fiat puluis. Tunc imbibe ipsum aqua zeg soluti in aqua uitellorum sublimata ut fiat durun. Deinde assa donec rubeat. Et eius pars 1 tingit 10, quod desponsa cum auro.

[3.1c§13; S init] Item aliter. Accipe ex hoc partem 1, sulphuris albificati, partem 1, zeg sublimati ad rubeum partem 1, et incera simul cum aqua salis armoniaci sublimati cum zeg et solue et postea congela. Et eius pars 1 tere 30 in aurum certum.

Si uero unum ante incerationem imbiberis aqua calcanti, sulphuris et noreh, que aqua dicitur zed elreioue ^{[zad al-ragwa Ruska]}, et assaueris igne leni nocte 1 et inceraueris et solueris et coagulaueris, 1 tingit 1000 cuiuscumque corporis.

Si autem ante coagulationem miseris in ipsum medium sui ex aqua uiellorum et quantum ipsum fuerit ex oleo ipsorum et inhumaueris 14 diebus et postea congelaueris, 1 tingit 700 cuiuslibet corporis in aurum obrizum et certum in purgatione.

[3.1C§14; S init] Item aliter. Sume ipsum et tere cum 4 partibus sui arsenici rubei et assa nocte 1 in altenor igne forti et extrahe et laua ac sicca et postea tere et imbibe ispum calcanto, calcatar et sorin solutis et assa donec fuerit puluis. Deinde accipe calcis feseg tantumdem et calcis auri duplo sui et tere bene simul et incera 7es aqua zeg, salis armoniaci et uitellorum ouorum et pone in uase uitreo et cohoperi ipsum aqua salis armoniaci et misce cum eo argenti uiui soluti quantum uis. Postea congela, tere bene et imbibe ipsum per uices rubedine sanguinis donec bibat ex ea quantitatem totius et assa et iterum incera ipsum 30es aqua zeg et sal armoniaci in qua sit calx corticum ouorum et solues et mittes in eo olei uitellorum ouorum 4am partem sui, argenti uiui soluti tantumdem.

Tunc congela ipsum in ania et eius pars 1 tingit 1000 argenti in aurum bonum.

Si uero imbiberis ipsum tritum 3es aqua zeg, azimar et salis armoniaci rubificati et inceraueris et solueris, distillaueris et posueris super ipsum calcis pilorum 10am partem sui et postea congelaueris, 1 tingit 3000 cuiuslibet corporis in aurum obrizum.

[3.1C§15; S init] Capitulum de calcinatione feroseg. [152v] Tere feroseg cum sale andrani rubeo et pone in uase lutato et pone et pone in lecton et extrahe et laua, iterando opus 3 ut fiat puluis. Tunc imbibe ipsum aqua zeg et sulphuris donec rubeat.

[3.1C§16; om S] Et mitte ipsum in cocleari ferri et pone in tabestan donec calefiat et prohice pe uices in aquam salis distillatam. Deinde tere ipsum et massa cum aqua eadem et mitte in lecton. Et sic reitera opus super ispsum lauando unaqueque uice aqua dulci ut ab eo remoueritur salsedo. Postea imbibe ipsum aqua zed elrome et assa, faciens hoc 7es. Deinde imbibe ispum aqua calcanti et oleo uitellorum ouorum sublimato, massando et assando 3 uicibus igne leni. Tunc incera ipsum ac solue et misce cum eo zaibac soluti ad rubeum tertium sui, et congela et erit lapis rubeus.

Si uero ipsum 7es inceraueris aqua zeg soluti cum sale armoniaco et solueris et miseris ipsum in croci ferri 10am partem sui et calcis corticum tantumdem et rubedinis sulphuris distillate tantumdem et congelaueris, eius uncia 1 tingit rotulum cuiusliber corporis in aurum obrizon.

[om R] Rubedo autem a sulphure hoc modo extrahitur. Accipe sulphuris partem 1 et nereh partem 1 et misce bene et prohice desuper aqua partes 4or et fac bullire semel super ignem leni et cola et custodi eius aquam. Et aliam ei adde et fac bullire iterum ut supra secundo et tertio, recipiendo eius aquam et addendo ei aliam ut eius rubedo ab eo cum aquis penitus separetur.

Postea commisce cum aqua et fac iterum bullire semel et mitte ipsum in uase et dimitte residere, ita tamen quod in quolibet rotulo ipsius mittatur aceti limonum distillati colatorio unciam 1. Et dimitte residere per noctem 1, et mane uero inuenies eius rubedinem residentem in fundo uasis, quam custodi remota aqua clara quam inuenies super ipsam.

[3.1C§17; S init] Capitulum de calcinatione sedeneg. Tere bene lapidem sedeneg et imbibe ipsum aqua salis distillata et assa sic 3 uicibus iterando. Tunc massabis ipsum et teres benen per horam cum aqua zeg distillata et iterum assa igne leni et itera hoc donec rubeat. Deinde massa ipsum 3 uicibus in eundem modum cum uitellis ouorum, assando ipsum quaqua uice ut fiat puluis rubeus.

[3.1C§18] Item aliter. Sume acetum in quo sit calcanti, zeg et croci ferri equaliter 4ª pars aceti et imbibe cum eo sedenech et assa nocte 1 in fiala lutata in igne leni fimi caprini, iterando post opus ^[S] donec fuerit calx rubea.

Opus tincture rubee ex ipso. Sume horum cuiusuis calcis partem 1, argenti uiui sublimati ad rubeum partem 1 et marcassite auree partem semi, et misce ac tere cum uitellis ouorum et mitte in fiala quam colloces in olla plena cinere et claude os cum lana et caput humiditate firmabis os eius et facies ut scis. Sit tamen ignis desuper 3 diebus cum suis noctibus et postea extrahe et erit lapis rubeus. Cuius pars 1 tingit 50 argenti et erit pulcrum si 10 partibus eius addideris rotulum auri.

[3.1C§19] Capitulum de calcinatione chohol. Pone cohol in taygen ^{[targen S]} habente manubrium et mitte ipsum in tabestam et accende ignem desuper per diem integrum. Deinde extrahe ac tere bene et massa cum aceto et sale distillato et pone in uase lutato et pone in lecton et itera opus super ipsum donec fiat calx alba.

[3.1C§20] Item aliter. Tere ipsum bene cum sale alkali et mitte in tabestan accendens ignem super ipsum die integro, deinde tere bene [153r] ipsum et massa cum sapone, comburens ipsum iterum in tabestan die 1. Postea extrahe et imbibe aqua salis andrani et pone in uase lutato et pone in lecton ac reitera opus super ipsum donec fiat calx alba. Item capitulum de eis. ^{[S init:]} Sume cuiusuis calcis dictorum partem 1 et calcis argenti partem 1 et calcis plumbi partem 1 et commisce ac contere et incera bene in unum aqua salis armoniaci donec fiat sal liquabilis. Tunc enim mitte super ipsum triplum sui argenti uiui soluti et inhuma 4 diebus et soluetur in aquam claram quam custodi reseruans. Deinde sume arsenici albificati recti pondus calcis elcool et sulphuris albificati et recti tantumdem, et argenti uiui sublimati ad album triplum sui. Que omnia imbibe aqua predicta cum trituratione et assatione quousque bibat ex ea pondus sui. Tunc itaque congela et erit lapis albus. Tere itque ipsum et incera cum aqua attincar et boracis distillata 3 diebus, postea colloca ipsum in fiala inter scieb, ouorum albumine massatum et claude os fiale et assa hoc in igne stercorino nocte 1 et fiet lapis. Cuius 1 pars tingit 2000 cuiuslibet corporis in argentum rectum in purgatione.

[3.1C§21-23] Capitulum de calcinatione gypsi et talk.

[3.1C§21] Gipsum uel talc sugge[119] cum aqua alkali ^{[al-qily (var E) Ruska]} et distilla et permitte siccari et imbibe postea ipsum nitri et alkali aqua, terendo bene cum ipsa donec siccetur. Et fac hoc 3 dies et quaqua uice imbibe ipsum donec spissetur ut mel. Deinde assa ipsum in igne forti in altenor nocte 1 et extrahe. Et post reitera opus donec calcinetur et sit liquabilis. Eius perfectionis signum est quod sit siccum et tenue ut aqua.

[3.1C§22] Item aliter. Lacte cuiusque eorum extracto cum aqua alkali et massato cum eodem, pone ipsum in uase lutato et mitte in lecton et extrahe ac reitera opus super ipsum donec calcinetur. Capitulum ipsorum. Ipsius enim sumes partem 1 et argenti uiui sublimati ad album partem 1, et imbibe simul cum aqua boracis zereundi et nitri solutorum cum humiditate, et assa leniter in fiala lutata. Hoc autem reitera 7es et exibit lapis albus. Cuius pars 1 tingit 20 plumbi in argentum bonum.

 [3.1C§23] Capitulum de calcinatione uitri. Pone ipsum in taygen ^{[tangen S]} habente manubrium et calefac ipsum ac prohicies 10es in aqua alkali et 10es in aqua noreh et 10es in aqua saponis, reducendum ipsum quaque uice in tabestan et extinguendo in aquis predictis. Postea massa ipsum cum sapone et pone in uase ac mitte in altenor ^{[acharior S]} per diem et noctemet adde ei salis saponis, alkali et calcis corticum equaliter 4am partem sui et sulphuris albificati horum decuplum, et dimittes per aliquot dies et soluetur. Distilla itaque ipsam et mitte in eo zebecalbar ^{[Schaum des Meeres R]} calcinati 5am partem sui et salis urine 10am partem sui ^{[et dimittes -: om S]}. Et dimitte per aliquot dies, remouendo ^{[renouando S]} ipsum qualibet die similiter semel ^[S]. Deinde distilla aquam ab ipso, sume et tere ac laua in ruhuec cum aqua dulci et sicca et reitera, hoc ter faciens ipsum ut norah albam. Tunc enim prohice super ipsum triplum sui argenti uiui soluti et arsenici sine nigredine albificati et soluti pondus sui et inhuma. Et soluetur in aqua sine fecibus in 40 diebus et postea congela ipsum. Et tingit 1 pars eius 50 cuiuslibet corporis in argentum album.

[3.1C§24-26 Die Verkalkung des Glases.] Capitulum de calcinatione uitri.

[3.1C§24 om]

[3.1C§25; S init] Capitulum de calcinatione zeg. Calefac zezeg et extingue ipsum 7es in aqua alkali et massa cum eaden et pones ipsum in uase et pone in lecton. Si hoc 7 uicibus iteraueris, tere ipsum, mitte in tabestan et asperge ipsum aqua salis distillata remouendo et [153v] aspergendo ipsum 3 diebus. Deinde extrahe et laua ipsum in rahuec et sicca et reduc ipsum in tabestan et remoue sepius cum aliquo ferro donec fiat calx. Et eius perfectionis signum est hoc, ut ponas ex eo parum super linguam tuam et soluetur cito.

[3.1C§26; S init] Item aliter. Tere ipsum bene et massa aqua saponis in qua sit calcis corticum 4 partes sui et pone in uase lutato et pone in lecton. Et reitera opus super ipsum 7es et erit calx alba.

Opus ex ipso calcato. Sume ipsius calcis predicte partem 1 et incera et solue eam sicut scis et pone seorsum. Et sume sulphuris albi et recti ac cerati et soluti partem 1 et pone seorsum. Deinde misce omnes aquas set inhuma 40 diebus et soluetur in aquam claram sine fecibus, quam congelabis in ania et erit lapis albus. Cuius pars tingit 500 argenti uiui in argentum album.

[3.1C§27-28] Capitulum de calcinatione salis. Tere salem bene et pone in uase lutato. Cuius ore bene firmato pone in lecton et dimitte per diem et extrahe ac tere ipsum iterum et pone in lecton ut supra. Hoc enim sic facies donec perficiatur, cuius sisgnum est est quod liquabitur si posueris super laminam ferream calefactam.

Item aliter. Tere ipsum et mitte in bursa ipsum, quam liga et circumline luto sapientie et sicca bene. Post siccam, iterum line ne sint in eo fissure, et mitte in lecton 3 diebus. Deinde extrahe et iterum tere ac pone in uase lutato et accende super ipsum ignem in tabestan 3 diebus cum suis noctibus et albificabitur et fiet rectum permanens in sua albedine.

Tunc solue ipsum cum humiditate et misce cum eo sulphuris soluti et distillati quantitatem sui. Et ex hoc imbibe argentum uiuum sublimatum album terendo et assando totiens donec fiat durum et supponitum lamine non fumet.

[3.1C§29] Explicit pars prima de calcinationibus. Incipit pars secunda de cerationibus. Expeditis igitur calcinationibus corporum, lapidum et alium, non facta mentione fecum, corticum et conchilium, que curabimus adiuuante domino in capitulis animalium explanare. Accedamus ad partem secundam.

[3.2A §§1-71] [3.2. Pars secunda. De inceratione].

[3.2A §1-2] Incerationum 4r sunt species: vna cum spiritibus, alia cum salibus, alia cum boracibus et alia cum pinguedinibus.

[120]Ex spiritibus; item alia cum salibus et pinguedinibus et boracibus et corporibus; alia ^{[add S]} cum salibus et boracibus; alia cum spiritibus et boracibus et lapidibus; et alia cum pinguedinibus.

[3.2A §3-6] Capitulum de inceratione spirituum.

[3.2A §3] Et primo de ceratione ipsorum cum salibus. Ex salibus igitur spiritus coquentibus est sal armoniacus sublimatus tritus cum calce corticum soluta et sic existens spiritibus. Ex ipso enim soluto imbibes quemlibet spiritum sublimatum terendo donec fiat spissum ut mel, et dimitte siccari. Deinde mitte ipsum in parapside parua, quam pone super prunas prospiciendo super ipsum donec uideas fumare faciem ipsius. Tunc ab igne remoueas et iterum reduc super prunas cum frigidum fuerit. Et hoc fac sic 10es et si opus fuerit tere ipsum iterum et itera opus donec fiat sal.

Tunc enim solue ipsum et incera cum eo quam uis calcem corporis siue salium siue lapidum et assa igne leni, stercoris uidelicet uel cineris calidi, in fiala lutata. Et hoc fac per uices donec congeletur et non ^[S] fumet et currat super laminam.

[3.2A§4] Erit enim tunc caput[121] tingens 200 ad 20 et ad 50. Si uero calcem inceraueris et solueris ac misceris et coagulaueris, erit caput tingens 200 ad 9 et ad 9 20 ad 40 et ad 80 [S][122]. Hoc uero est eorum secretum. Scias hoc, [154r] si deus uoluerit.

[3.2A§5-6; S init] Item inceratio spirituum cum oleis et pinguedinis. Inceratio spirituum cum oleo sublimato et napta sublimata et medulla ossium et oleo fisrinino ^{[Rizinusöl R]}. Quodlibet igitur sublimatum imbibitur quolibet predictorum et assetur in fiala lutaata posita in olla plena cienere, ac firmetur os fiale humiditate ipsius prius recepta et fac ignem desuper donec congeletur in lapidem sicut ferrum existens ^{[sinischen Eisen R]}. Et 200 et 40[123] in argentum griseum. Scias ipsum et operare super ipsum.

Item inceratio spirituum cum boracibus. Sume quoduis ex boracibus et solue in humiditate sicut prediximus et incera ex eo spiritus sublimatos et albificatos etiam sine sublimatione, terendo et imbibendo donec siccentur. Tunc autem pone in fiala et claude eos eius et assa in cinere calido et extrahe et itera donec rectificetur. Et 1 tingit 200 ad 20 et ad 30 eris in argentum griseum.

[3.2B §§1-63] [3.2B. De inceratione corporum.]

[3.2B§1-11] Capitulum de inceratione auri.

[3.2B§1-4] Et primo cum spiritibus. Sume auri rubei quantum uis et fac ex eo tenues laminas; postea acceipe ollam lutatam et fac stratum in eadem sulphuris et laminibus.dictis donec ascendat in olla quantum uolueris. Impleta tamen olla zeg et deinde ipsius firmato cohopertorio luto sapientie, mitte super ignem stercoris in altenor ^{[chanor S]} nocte 1 et extrahe, opus reiterando super ipsum ^{[terendo super ignem S]} donec liquescat et currat.

Item aliter. Sume ipsum et funde et paulatim et paulatim ciba ipsum cum 4ª parte sui arsenici rubei albificati et recti, remouendo eum ab igne et fundendo ipsum iterum ac cibando donec currat ut plumbum. Tunc enim imbibe ipsum aqua zeg et assa, hoc reiterans donec rubeat et liquetur.

Item aliter. Sume limaturam eius quantum uis partes et argenti uiui et salis armoniaci tantumdem, que commisce ac tere optime. Tunc pone ipsam limaturam inter duos cyatos, quorum inferior sit lutatus optime, et pone super inchoket ^{[norech, id est, lar S | auf Kohlen R]} et suppone ignem donec fumare ceperit et remoue ipsum ab igne et fac infrigidari bene, reiterando 5es. Postea ipsum extrahe et tere et imbibes aqua salia armoniaci et tere bene cum ipsa donec siccetur. Et iterum reduc ad cyathos et assa 5es sicut prius. Deinde extrahe et tere et proba si currat super laminam ueneream, quod si fecerit erit perfectum. Sin autem reitera opus donec currat et non fumet.

Opus dictarum cerationum. Tere quoduis preparatorum et itera ipsum cum pondere sui argenti uiui sublimati in quo sit rubedo sulphuris et assa in fiala igne leni. Hoc fac 3 et exibit caput tingens 1 .50. cuiuslibet corporis. Si uero inceraueris ipsum et solueris et coagulaueris iterum, 1 tingit 10 100 ^[S], adiutorio altissimi.

[3.2B§5-8] Inceratio eiusdem cum salibus. Cum salis armoniaci sublimati et soluti aqua, imbibe tam diu calcem auri donec fiat sicut massa, quam tere quousque siccetur. Tunc enim pone ipsum in scutella parua discohoperta et vitreata, quam pone super pruinis respiciendo sollicite super ipsum, ut remoueatur ab igne cum ipsum incipientem fundere uideris. Et iterum cum fuerit frigida eam applica igni, faciens hoc 10es. Postea imbibe eam sale armoniaco soluto et reitera opus donec fiat sal liquabilis. Deinde solue ipsam, distilla et in operibus tuis pone.

[3.2B§6 om]

[3.2B§7-8] Item aliter. Sume aquam salis distillatam in qua sit salis armoniaci 4r partes sui et salis alkali 2 partes sui similiter, et [154v] cum ipsa terendo imbibe calcem auri et fac sudare ut supra, donec fiat sal liquabilis.

Opus eius. Hoc preparatum solue ac massa cum eadem et inhuma ut soluatur. Suo enim tempore pones ex parte quod solutum est ex eo inuenies, residuum terens cum argento uiuo suffocato ^{[sublimato S]} tantundem et iterum inhuma et sume quod solutum fuerit reiterando hoc donec totum soluatur ^{[sublimetur S]}. Sit igitur unaqueque humatio per 3 ebdomadas. Postea uero coagula ipsum in ania et tere ac imbibe ex aqua sapientum, azimar aqua zeg et aqua croci ferri ^{[Wasser von Vitriol und Kupfergrün und gelöstem Eisensafran R]}. Et assa sicut in capitulis assationum est dictum, ut fiat lapis ^{[nuqra R]} [124]purus rubeus, cuius pars 1 tingit 100 ^{[700 S | 70 R]} partes argenti in aurum obrizon.

[3.2B§9; S init] Inceracio eiusdem cum boracibus. Imbibe terendo limaturam auri cum aqua anticar et assa et reitera opus donec liquefiat et currat sicut plumbum.

[3.2B§10; om S] Item aliter. Cum aqua nitri, boracis zereundi et attincar solutorum et cum aqua alkali[125] crocei, imbibe terendo limaturam auri, hoc reiterando totiens donec liquefiat et currat super laminam calefactam.

[3.2B§11; om S] [P corrup] Opus predictorum. Cum aqua boracis[126] tere calce in qua 10 partes sui argenti uiui ++fit quod uis++[127]. Luta et assa in fiala lutata inter scieb et zeg ^{[Alaun und Vitriol R]} super cinere calido uel flamma lucens donec decimam partem commisceatur, et deinde tere cum zeg et sulphure solutis in aqua noreh acute. Et iterum assa ipsum in fiala lutata usque 7es. Postea imbibe ipsum cum oleo uitellorum ouorum et assa ut rubeat sicut sanguis. Deinde incera ipsum 3 aqua salis armoniaci rubificatiet solues, soluetur enim in 30 diebus, et congela. Cuisus uncia 1 tingit rotulum 1 quorumlibet corporum in aurum obrizon.

[3.2B §§12-23] Capitulum de inceratione argenti.

[3.2B §§12-15] Et primo cum spiritibus. Plica laminas argenti commixtas cum arsenico sublimato in derg ^{[in denreg S]} de luto crucibulorum fictilium plicando et in ipso derg supradictis laminibus scile scieb commixtas et tritas. Et iterum superline cum luto sapiencie et assa igne leni. Deinde cum frigidum fuerit extrahe et laua et reitera opus discrecione adhibita donec liquefiat et currat.

[3.2B §13-15; S init] Item aliter. Funde argentum et ciba cum arsenico albificato et prohice ipsum in aliquam longam formam. Et itera opera donec liquefiat et currat.

Item aliter. Accipe limaturam eius et commisce cum argento uiuo tantundem et sale armoniaco tantumdem et assa inter duos cyathos quarum inferior sit lutatus. Et respice super eum, ut remoueas ipsum ab igne et facias infrigidari. Hoc reitera donec fiat sal liquabilis. Et in 5 uicibus fiet. Postea uero summe ipsum siccum et imbibe aqua salis armoniaci et assa donec liquefiat et currat super laminam.

Opus earum. Imbibe quam uis earum cum argento uiuo soluto tantundem 7es, iterando siccationem et imbibitionem super ipsum tantum quaque uice. Teratur per diem 1 et assetur igne —. Hoc sepius iterando donec congeletur album super ignem. Cuius 1 tingit 1000 eris.

[3.2B §§16-19] Ceratio eiusdem cum salibus. Accipe salem armoniacum cum humiditate solutum et 3 horis tere limaturam argenti cum ipso, quam postea prohices in mohardie ^{[mobandine S | mawardiyya (Rosenwasserfläschche) R]} lutata, incerando ipsum in ea donec fumet. Tunc enim remouens ipsum ab igne facias infrigidari. Et iterum teres iterando opus donec fiat liquabilis sicut sal, non fumans et dealbificans laminam cum ponitur super ipsam.

[3.2B§17; S init] Commisce calcem argenti cum calce corticum 6 horis, terendo simul et imbibendo cum aqua achac; postea fac sudare ^{[dämpfe es R]} [155-1r] in mohardie, sicut scis, quousque non fumet. Et postea tere, reiterans opus donec fiat sal.

[3.2B§18] Item aliter. Accipe salis alkali, urinarum, salis armoniaci et calcis corticum ana, partes equales, et prohice super ipsas aceti sublimati quadruplum sui et fac bullire. Deinde distilla ipsum et imbibe eo calce argenti faciens ipsum sudare ^{[add S]} sicut scis in mohardie donec fumus desistat. Et reitera opus donec fiat sal liquabilis in humiditate.

[3.2B§19; S init] Opus ex ipsis. Cum sulphure albificato et soluto et imbibe quam uis et assa in fiala sicut scis, donec coaguletur. Et 1 tingit 50 plumbi ++ et 30 in elexir argenti uiui cuius 1 tingit *** ++ in argentum bonum[128].

[3.2B §§20-23] Ceratio eiusdem cum boracibus. Tere limaturam argenti cum altinzar et sepchatoch et achie ^{[atinkar et ydeisa*arch et achac S | mit Wasser des Tinkar und Fledermausmist und Salmiak R]} et assa in fiala lutata. Deinde extrahe et tere, reiterans opus septies ^{[add S]} ut sit luna ^{[sal S]} liquabilis ^{[so schmilzt es und erweicht wie Wachs R]}.

[3.2B§2; S init] Item aliter. Tere limaturam argenti cum suesorah et nitro solutis ^{[sesarech cum ana sciesarch S | Wasser des Natrun und Boraq von Zaräwand, beide mit Qaliwasser gelöst R]} et assa, reiterans hoc totiens donec fiat liquabilis et currat.

[3.2B§22 om]

[3.2B§23; S init] Opus ex ipsis. Sume argentum uiuum sublimatum et tunc tere incera quibuslibet horum per uices et assa donec congeletur. Et tingit 1 pars eius 60 cuiuslibet corporis.

[3.2B §§24-37] Capitulum de inceratione eris.

[3.2B §§24-29] Et primo cum spiritibus.

[3.2B§24-25] Sume limaturam eris partem 1, argenti uiui partes 3, salis armoniaci partes 3, quas commisce ac tere bene in unum et assa per noctes in fiala lutata cuius os sit clausum stercorino igne. Postea uero extrahe et reitera super ipsum triturationem et imbibitionem cum aqua salis armoniaci et assationem, totiens donec fiat liquabilis et currat.

Item aliter. Funde es et ciba ipsum cum arsenico sublimato et dealbato tantumdem. Et hoc 5 uicibus, ut currat et liquetur ut plumbum in 4 uices.

[3.2B§26 om]

[3.2B§27; S init] Opus ex ipsis ad album. In 4 uices imbibe quodlibet horum argenti uiui soluti pondere sui, assando ipsum quaque uice. Et hoc est caput cuius una pars tingit *** ^{[70 R]} cuiuslibet corporis in argentum bonum.

[3.2B§28-29; S om] Item ad rubeum. Sume limaturam eris quamtum uis et argenti uiui quadruplum sui et commisce bene, tam diu terendo donec ut butirum spissetur. Deinde uero accipe zeg, azimar, salem armoniacum, sulphur soluta in chal sublimato ^{[Vitriol und Kupfergrün und Salmiak und Schwefel, gelöst mit destilliertem Essig R]} et cum horum imbibe ipsum, locatum in fiala lutata, inter zeg massatum cum uitellis ouorum. Et assa pernoctem in igne stercoris. Et reitera opus donec fiat rubeum ut gengeffre ^{[Zunýufr (Zinnober) R].}

Item aliter. Funde ipsum et ciba sicut scis cum sulphure croceo et arsenico rubeo, reiterans hoc totiens donec currat super laminam ut plumbum. Tunc enim imbibe aqua zeg[129] et assa. Et reitera imbibitionem et assationem donec fiat totum rubeum. Opus ex ipso ad rubeum. Accipe argentum uiuum rubeum suffocatum et solutum, in quo sit rubedo sulphuris[130] distillati, et cum ipso imbibe quodlibet horum et assa. Reitera imbibitionem et assationem super ipsum donec bibat ex hoc pondus sui. Et eius pars tingit 100 argenti uiui. Si autem inceraueris ipsum iterum et sublimaueris et coagulaueris, 1 tingit 200[131].

[3.2B §§30-34] Capitulum cerationis cum salibus.

[3.2B§30 om S] Eris calcem imbibe cum aqua salis armoniaci sublimati cum zeg et fac sudare in mohardie donec fumare inceperit et postea fac infrigidari, reiterans hoc 7es, ut liquefiat et currat.

[3.2B§31-32] Item aliter. Cum aqua salis armoniaci et azimar ***[132] imbibe calcem eris et assa, + hoc 7es reiterando et postea per 3 dies imbibendo sola aqua salis armoniaci+[133] , ut liquetur et currat.

Item aliter. [155-1v] Cum aqua salis armoniaci et +etiam+ azimar, imbibe calcem eris hoc iterando, ut supra [add S][134].

[3.2B§33; S init] Opus ex ipso ad rubeum. Harum calcium quam uis imbibe per 3 uices rubedine sanguinis et pilorum equaliter, assando ipsum quaque uice. Deinde incera ipsum per uices aqua salis armoniaci et mitte ad soluendum et assa, reiterans hoc donec congeletur. Et 1 tingit 100. [135]Si enim ipsum inceraueris iterum et solueris et coagulaueris, 1 tingit 700 [400 R] cuiuslibet corporis in aurum obrizon.

[3.2B §§34-37] Ceratio eiusdem cum borracibus.

[3.2B§34-35 om]

[3.2B§36-37; S init] Accipe atinkar, zeg, salem armoniacum et azimar ^{[Tinkar und Salmiak und Vitriol und Kupfergrün R]} solutos cum quadruplo sui aceti sublimati et imbibe cum ipso limaturam eris, fortiter terendo et assando, donec rectificetur et currat.

Opus ex eo ad album et rubeum. Misce cum quolibet ex predictis duplum ^{[zehn mal R]} sui argenti uiui et apta ipsum sicut scis super candelabrum[136]. Tunc quod sit in fundo olle pondus huius commixtionis sulphur crocei, et claude os olle et accende ignem mediocrem sub ispsa. Et eius caput tingit 1 .30. argenti. Et si triueris ipsum et iterum imbiberis cum aquis rubificantibus 3 uicibus, assando ipsum quaqua uice, 1 tingit 40. Si autem inceraueris ipsum iterum per uices sale armoniaco soluto et solueris et miseris in ipsum zeg distillatum et coagulaueris, 1 tingit 60.

[3.2B §§38-49 | S 127r] Capitulum de inceratione ferri.

[3.2B§38-40] Et primo cum spiritibus. Accipe ferri quam uis partem limature et misce cum ea arsenici rubei albificati, cum alkali, antikar et nitro. Pone in olla lutata et imple eam sale assato trito et assa una nocte in igne forti. Deinde mitte ipsum in kahdah ^{[hada S | Herd R]} sine cohopertorio et applica igni donec exeat fumus eius, reiterans opus super ipsum 7es. Postea imbibe ipsum 3 uicibus aqua nitri et atinkar, ut fiat quaque uice sicut malagusa ^{[malagma S | Brühe R]}, et tere semper donec siccetur. Deinde fac ipsum descendere et descendet corpus algum solubile, quod fundes. Et cribabis ipsum cum arsenico sublimato albo, donec liquefiat et currat. Si uero ex ipso uolueris rubedinem, imbibe ipsum super prunis 5 zeg solutis ^{[mit fünf Vitriolen gelöst in Weinessig R]} et postea assa. Hoc reiterabis donec rubefiat.

Item aliter. Cum sulphure[137] albificato et aqua alkali, tere limaturam ferri et in olla vitrata assa ipsum per noctem 1 cum igne uehementi in altenor. Hoc enim fac 7es, terendo per diem et assando per noctem, donec fiat liquabilis.

Item aliter. Tere limaturam ferri cum duplo sui duorum arsenicorum albificatorum et sulphuris[138] tantumdem et imbibe cum urina distillata in cuius rotulo sit salis alkali uncia una, nitri uncia 1 et seifaroch ^{[seisarech S | Fledermausmist R]} uncia 1. Et tere bene simul et postea assa per noctem, iterando opus donec liquefiat et currat.

[3.2B§41; S init] Opus tincture albe ex ipso. Cum quo uis horum misce argentum uiuum sublimatum et imbibe sulphure albo et soluto et distillato. Postea assa in fiala lutata super ignem stercoris. Et itera opus donec bibat pondus sui et fiet lapis. Tingit 1 .50. argenti uiui uel plumbi in argentum rectum.

[3.2B§42-45 | [3.2B§42 |

init] Ceratio eiusdem cum salibus.

init] Summe sal armoniacum solutum in quo sit quarta pars sui calcis corticum et imbibe cum eo *** ^{[Schalenkalk R]} terendo fortiter et assando in mohardie lutata donec *fumus exierit*. Sit enim [155-2r] ignitio per 3 dies assatio 1 fuch 10 uicibus ut sit liquabilis ut sal.

[3.2B§43 | S om] Item aliter. Cum scieb et sale armoniaco solutis in quorum rotulo 1 salis armoniaci assati uncia 1, imbibe calcem ferri conterendo supe tabulam per diem 1 et extendendo per noctem. Et eadem aqua asperges. Facies 7 diebus. Deinde fac ipsum sudare zeg in mohardie lutata imbibendo quaque uice et terendo per horam, et erit liquabile.

[3.2B§44-45 | S, 127v init] Item aliter. Accipe calcem ferri et imbibe sale armoniaco, allumine et calce corticum solutis in urina distillata. Nocte 1 et assa eam in mohardie lutata, ne fumus exeat[139]. Fac hoc sic donec fiat liquabile ut sal caput.

Opus ex ipso ad album. Accipe sulphuris albificati partem 1, argenti uiui sublimati partem 1 et tere simul cum aqua salis armoniaci et fac sudare in cyatho lutato 10es. Et quotiens eius facies sudare inceperit, remoue ab igne et fac infrigidari. Et reitera hoc donec fiat ut sal. Et solue hoc et solue quam uis calcem inceratam ex predictis et equaliter commisce ac congela in ania. Et congelabitur in lapidem album qui est caput. 1 .100. eris plumbi uel argentui uiui in argentum bonum.

[3.2B§46-49] Ceratio eiusdem cum boracibus.

[3.2B§46-47 | S, 127v init] Tere limaturam ferri cum nitro et borace solutis in aqua alkali acuta in qua sit sulphuris albificati et imbibe allumine 4am partem sui. Et hoc per 3 dies imbibendo donec fuerit siccatum et terendo donec fiat sicut lutum. Deinde assa ipsum nocte 1 in mohardie lutata sine cohopertorio. Et itera opus super ipsum donec fiat liquabile sicut cera. Postea uero imbibe ipsum per diem integram aqua salis armoniaci antequam in mohardie extrahes.

Item aliter. Accipe limaturam ferri et tere cum nitro et borace zereundi solutis, per diem 1 et assa per diem in mohardie donec liquefiat et currat.

[3.2B§48-49 | S, 130r[140]] Item aliter. Accipe limaturam ferri ^{[om S]} et tere cum ^{[atinkar add S]} sciesarach borace zereundi et sale urine solutis equaliter et fac sudare iterando opus 7es ut liquefiat et currat.

Opus tincture optime ex ipso ad album. Hoc enim imbibe argento uiuo soluto donec ex ipso bibat quantitatem sui et inhuma ut soluatur. Et coagula postea, erit caput, cuius pars 1 tingit rotulum 1 ^{[sein Dirham zwei Ratl R]} cuiuslibet corporis ^{[in weißes Silber add R]}.

 Si uero sublimaueris ipsum et inceraueris, feces miscueris cum argenti uiui soluti tantundem et sublimaueris totum et coagulaueris uncia 1 rotulos quatuor ^{[sein Dirham vier Ratl R]}. Et si secundo inceraueris cum aqua salis armoniaci in qua sit calx corticum et solueris et coagulaueris, uncia 1 tingit rotulos 8.

Et sic iterando opus ascendit in infinitum[141], habens tamen nasum obturatum bene cum bombace uel alia re, ne fumus egre te inficiet, hoc sciens: quod est uenenum mortificans in momentum, cum enim desponsaueris hec tria[142].

[3.2B §§50-63] Capitulum de inceratione duorum plumborum ^{[rasoc S]}.

[3.2B §§50-54 | S, 130r] Cum spiritibus.

[3.2B§50 | S init ] Sume quodlibet et ciba cum sulphure albificato et prohice in tuc ^{[Gußform R]} et tere et imbibe urina sublimata cum alembic, terendo bene per horam, ut uideatur. Et pone in fiala lutata et assa nocte in igne fimi. Fac hoc donec fiat nora ^{[nuqra R]} liquabilis sicut cera et non fumet.

[3.2B§51] Item aliter. Accipe limaturam cuiuslibet et tere cum cum argento uiuo sublimato et sulphuris albificati tantumdem et imbibe aceto ^{[chal S]} uini in quo sint scieb et sal armoniacum, partes equales. Sit etiam acetum ^{[chal S]} ipsius 6 [155-2v] partes sui aque bullite per horam. Et postea tepefacte tepescere ^[S] et tere ac imbibe per diem integrum et assa per noctem in fiala lutata super ignem stercoris, iterando opus donec fiat sal liquabilis.

[3.2B§52-54 | S init] Differentia est inter ignem incerationis et coagulationis. His rebus non fiat ignis fortis. Ignis uero incerationis sit lenis et lentus. Similiter est ignis congelationis[143] nr rr[144]. Et hoc est secretum in hoc opere. Scias hoc.

Item aliter. Sume cuiuslibet limaturam et tere cum tantumdem argenti uiui et tantumdem arsenici albificati et sublimati et imbibe cum sulphure soluto, terendo per diem integrum donec siccetur. Et assa in fiala lutata per noctem in igne leni. Et reitera hoc 3 uicibus et fiet lapis ^{[nuqra R]}, cuius pars 1 tingit 50 cuiuslibet corporis in argentum caput[145].

Opus eius ad album. Quam uis calcem ex predictis massa cum argenti uiui soluti tantumdem et post inhumationem cum salis armoniaci 4am partem sui et tere cum ipso per 3 dies super tabulam, terendo per diem et assando per noctem. Deindee ipsum congela per 3 uices, ut diximus,. Et coagulabitur lapis, cuius pars 1 tingit 100.

[3.2B§55-58| S, 130r] ] Ceratio eiusdem cum salibus. Accipe salis armoniaci, salis amari, salis taberzen, salis seboig, salis andarani, salis boni ana partem 1 et solue in humiditate. Et hoc est modum soluendi sales in humiditate[146]: Mitte sales in cyatho inferius perforato, in cuius foramine sit liffa[147] uel pili equorum, et colloca in aliud cyathum et liga in hydria aque et dimitte donec soluatur.

Deinde distilla et mitte in eo salis armoniaci ^{[achab S]} soluti per se 4am partem sui et cum ipso imbibe quam uis calcem ex predictis, terendo super tabulam per diem et assando igne leni per noctem, donec liquefiat et currat.

[3.2B§56 | S init] ] Item aliter. Imbibe cuiusuis calcem, salem armoniacum et scieb solutis et distillatis, super tabulam terendo 5 uicibus. Deinde imbibe ipsum sale armoniaco soluto per se 5 imbibitionibus et fac sudare quaque uice. Et fiet sal liquabilis.

[3.2B§57 om]

[3.2B§58 | S init] Opus tincture albe ex ipso. Caput solue quemlibet ex istis capitulis et misce cum sulphuris albi sicati tantumdem et soluti et fac sudare et congelabitur lapis. Cuius uncia 1 rectificabit rotulum 1 argenti uiui, tali uidelicet modo: Accipe argentum uiuum et impone ipsum in fiala quam pones super ignem, et cum inceperit calefieri prohice super ipsum in ignem ipsum, dein alexir paulatim. Et postea assabis die 1 in igne calido et forti. Et coagolabitur in argentum album, cuius pars tingit 30 eris. Et si prohieceris 1 pars super 80 argenti uiui et assaueris in fiala lutata igne leni, congelabit ipsum in alexir, cuius pars 1 tingit 50 eris.

[3.2B§59-61 | S, 130v] [148]Ceratio eiusdem cum boracibus. Tere limaturam cuiusuis ipsorum cum tantumdem atincar, seisarac ^{[sceisarech S |Boraq des Brotes R]} et salis armoniaci, et assa et facies hoc 10 uicibus. Tunc imbibe ipsum atincar soluto in aqua alkali, donec fiat sal liquabilis.

Item aliter. Tere cuiusuis ipsorum limaturam borace panis soluto in humiditate et assa super igne leni, iterando opus donec fiat liquabilis ut sal.

Item aliter. Cuius uis limaturam ipsorum tere cum atincar et seisarach et sale armoniaco soluto in humiditate et assa igne leni et facies hoc 10es.

[3.2B§59-62 | S init]           Opus tincture albe ex ipso. Misce et massa cum quolibet preparatorum sulphuris albificati et sublimati [156r] quantitatem totius et imbibe hanc commixtionem talk soluto et assa in fiala lutata super igne leni, donec bibat de talk quantitatem sui. Et hoc fiat in 4or uicibus. Postea incera ipsum 3 cum aqua salis armoniaci et coagula. Et fiet lapis ^{[nuqra R]} albus cuius pars 1 tingit 300 plumbi in argentum rectum in purgationem.

[3.2B§63] Explicit memoratio incerationis corporum secundum quod tractauimus. Deinceps uero incipiemus agere de inceratione lapidum, salium et boracium, secundum quod diximus in hoc libro nostro.

[3.2C §§1-45] [3.2C. Capitulum de inceratione lapidum, salium et boracium.]

[3.2C§1-3 | S, 130v] Et primo de inceratione marcassite cum salibus ^{[add S]}. Accipe marcassitam albam calcinatam et tere bene cum aqua salis armoniaci et assa super igne leni. Et hoc fiat sic 10es ^{[50 S]}, ut liquetur sicut sal. Tunc enim solue ipsam et ex ipsius parte 1 imbibe argentum mixtum cum argenti uiui partibus 10. Et hoc fiat in fiala super igne leni. ++tantumdem in++ uncia 10 ^{[et hoc -: om S]} aqua debet esse sulphuris ^{[kibrit S]} albificati uncia semis et congelabitur in argentum rectum, cuius pars 1 tingit 40 eris in argentum album.

Item aliter. Accipe calcem marcassite auree et tere cum aqua salis armoniaci soluti et cum 4a parte sui zeg et aceti quantum totum fuerit. Et hoc fit in alembic et assa in fiala. Fac hoc 10es et erit rubeum mirandum. Tunc uero solue ipsum et cum rotulo 1 eius misce rubedinis sulphuris sublimati uncia 1. Et pone in fiala et claude os eius et inhuma in cinere calido. Et coagulabitur in rubeum alexir, cuius pars 1 tingit 10 partes argenti. Si autem imbiberis ipsum zeg distillato in quo sit tinctura sulphuris et assaueris, tunc duplicabitur.

 [3.2C§ | S, 130v]  Item aliter. Tere marcassitam auream et imbibe ipsam aqua zeg, azimar, sale armoniaco distillato rotulum equaliter, incerando donec fiat sal liquabilis. Tunc solue et misce olei uitellorum, rubedinis sulphuris sublimati et tincture sanguinis sublimate ana partem 1. Deinde accipe limaturam auri partem et misce cum 10 partibus ^{[.xii.20. S]} uolantis ^{[uolueris S | Quecksilber R]} et assa inter zeg massatum cum rubedine sulphuris in fiala lutata cuius os sit clausum, et erit calidum acutum ^{[bester Zunýufr (Zinnober) R]}. Et incera cum aqua salis armoniaci sublimati in cuius rotulo 1 sit calcis corticum uncia 1 et salis nitri uncia 1. Hoc enim fact per uices donec fiat ut sal. Tunc solue ipsum et mitte cum marcassite preparate tantumdem. Et 1 pars eius tingit 100 cuiuslibet corporis ^{[et incera -: om S]}.

[3.2C§4 | S, 128r] Item aliter cum borracibus. Accipe marcassitam et tere cum aqua et sale et remoue aquam ab ea, faciens hoc 12 uicibus in 12 horis, et sicca.Postea uero imbibe ipsam cum aqua nitri quousque cohoperiatur ex ea, non eleuans manum ^{[in omni S]} a trituratione, donec siccetur, hoc faciendo per diem et assando per noctem igne stercoris. Secunda uero die teres e imbibes cum nitri et atinkar aqua solutorum in humiditate, et assabis. Hoc igitur facies 7 diebus, ut fiat liquabilis ac currat. Deinde accipe ipsius rotulum, stagni tantumdem et terens et misce in unum et proice super terram. Et iterum tere ac misce cum eo argenti uiui quadruplum sui et tere fortiter imbibendo commixtionem sulphure albo et soluto. Et assa igne stercoris imbibendo iterum et assando donec ex sulphure bibit medium sui et coaguletur in lapidem ^{[nuqra R]} album. Tingit pars 1 eius 100 cuiuslibet corporis ein argentum album.

[3.2C§5-8] Capitulum de inceratione magnesie cum salibus.

[3.2C§5 | S, 128r] Accipe magnesiam calcinatam et eam tere per diem 1 cum aqua salis armoniaci, et assa in mohardie lutata ut fumus exeat. Et [156v] et itera hoc opus donec fiat ut sal liquabilis.

[3.2C§6 | S om] Item aliter. Sublima urinam ueterem et pone in ipsius rotulo 1 salis armoniaci 6am partem uncia et calcis corticum uncia 1, et dimitte 3 diebus, bis remouendo in die. Et ex ipsa imbibes calcem magnesie. Et itera in mohardie donec fumus exeat, reiterans hoc donec fiat liquabilis.

[3.2C§7-8 | S, 128r] Item aliter. Accipe aquam alkali acutam et pone in ea nitri soluti in humiditate 4am partem sui et salis armoniaci similiter tantumdem. Ex aqua imbibe calcem magnesie per diem 1 ut non siccetur, et fac postea sudare in mohardie, donec fumus eius exeat, hoc iterando donec fiat sal liquabilis.

Opus ex ea ad album. Imbibe quam uis calcem ex predictis argenti uiui soluti et distillati quadruplum, terendo cum imbibitione per diem integrum et assando per noctem in cinere calido[149].

Tunc igitur accipe arsenici rubei albificati soluti et distillati quantum ipsum est et cum ipso tere et imbibe predictam limaturam calcem et assa in mohardie donec congeletur. Et 1 pars eius tingit 100 cuiuslibet corporis. Si autem triueris ipsum iterum per uices et imbiberis aqua salis armoniaci et feceris sudare suam faciem 7es in cahdah et solueris et congelaueris, 1 tingit 2000 et erit rectum in purgatione[150].

[3.2C§9-11 | S, 127v] Item ceratio eiusdem cum borracibus. Cum oleo et nitro massa ipsam et fac descendere ipsam et et tere iterum et imbibe cum nitro soluto in aqua alkali[151] terendo per diem et assando per noctem. Deinde iterum eam tere cum oleo amigdalarum amarum per diem et assa per noctem. Tunc laua ipsam 7es cum sale trito et crasso ^{[grosso S]}, siccando quaque uice ipsam et serua. Deinde accipe nitri, salis alkali, atinkar et boracis zereundi et crocei ana partes equales. Solue in humiditate. Ex hoc imbibe quod reseruasti terendo per diem et assando per noctem, donec liquefiat et currat.

[3.2C§10 | S, 127v init] Item cum spiritibus. Funde ipsam et paulatim ciba cum arsenici albificati et recti 4a parte sui et prohice ipsam in aliquo uase, reiterando opus doncec fiat liquabilis ut plumbum. Tunc imbibe ipsam aqua zeg et assa donec liquefiat et currat.

[3.2C§11 | S om] Opus tinture ex ipsa. Funde quodlibet ex predictis et misce cum eo triplum sui plumbi fusi et zeg 6m partem sui et argenti uiui quantum zeg et commiscens tere bene ac pone in fiale ore opilato et applica eam cineri calido, faciens hoc sicut scis, donec sulphur bibat pondus summe totius. Et congelabitur in lapidem ^{[nuqra R]}, cuius pars 1 tingit 500 cuiuslibet corporis.

[3.2C §§12-19 ] Capitulum de ceratione dauz.

[3.2C§12 | S, 127v] Calcinatio dauz cum salibus ^{[add S]}. Calcem dauz tere cum noreh ac alkali salibus solutis per diem 1 et fac sudare in mohardie, faciens hoc 10es. Tunc enim imbibe ipsum aqua salis armoniaci decuplo sui et post unamquamque imbibitionem fac sudare. Erit sicut sal liquabilis.

[3.2C§13 | S, 128r] Item aliter. Accipe salis armoniaci partem 1, calcis corticum partem 1 et tere cum aqua salis distillata, super tabulam die 1.Deinde solue et ex eo imbibe calcem dauz, terendo per diem et assando per noctem. Et fac sudare in mohardie lutata, faciens hoc donec fiat sal liquabilis.

[3.2C§14 | S init] Item aliter. Caput acccipe salis armoniaci, scieb et nitrum, et solue in humiditate et commisce in unum. Et ex hoc imbibe zemet et commisce equaliter cum quolibet ex predictis. Tunc igitur imbibe ipsum [157r] cum cohes et chadah et ex eo imbibe calcem dauz et fac sudare, faciens hoc donec fiat liquabilis ut sal.

[3.2C§15 | S, 128rv] Opus tincture albe ex ipso. Ex arsenico rubeo et albificato soluto et distillato, imbibe quam uis calcem de predictis et assa quaque uice, donec fiat lapis albus, cuius pars 1 tingit 50 cuiuslibet corporis. Si autem per uices ipsum imbibes et inceraueris iterum donec fiat ut sal liquabile et solueris et distillaueris et congelaueris, eius uncia 1 tingit rotulum 1 cuiuslibet corporis. Si uero cum ipso commisceris argenti uiui soluti et distillati tantumdem, 1 pars eius rectificabit 1000 cuiuslibet corporis.

[3.2C§16-19 |S, 128v] Item cum boracibus. In furno fabri calefac dauz purum Ittoque ^{[om S | Istahr T]} cum igne uehementi et extingue per uices cum aqua salis, et erit frangibile et frangetur et teretur. Tunc laua ipsum et imbibe ipsum aqua nitri et atinchar et boracis solutorum in humiditate, terendo per diem integrum et assando per noctem. Per 10 ^{[100 S]} uices facies hoc et fiet ut cera liquabilis.

[3.2C§17 om]

[3.2C§18] Item aliter. Calefac ipsum ut supra et imbibe ipsum aqua alkali et noreh solutorum in quo sit nurum et atinkar et sal armoniacus equaliter, terendo per diem et assando per noctem, donec fiat liquabilis et currat.[152]

[3.2C§19 | S init] Opus tincture albe ex ipso. Funde quodlibet ex preparatis cum marchassite et magnesie tantumdem et pone in eo stagni pondus totius, postea huius commixtionis pars 1 et argenti uiui partes 7 et commiscens in unum. Tere bene cum aqua et sale donec fiat album. Postea imbibe ipsum cum arsenico rubeo albificato mixto cum sulphure equaliter, similiter albificato, in fiala lutata super igne leni stercoris, donec bibat triplum sui et fiat lapis ^{[nuqra R]}, cuius uncia 1 tingit rotulum 1 cuiuslibet corporis.

[3.2C §§20-27 ] Capitulum de ceratione tuthie.

[3.2C§20 | S init] Ceratio tuchie cum salibus [S]. Cum sale armoniaco et zeg solutis tere calcem tuchie et fac sudare in mohardie. Hoc totiens facias donec inceretur et rubeat et fiat liquabilis ut sal.

[3.2C§21 om]

[3.2C§22] Item aliter. Cum sale armoniaco et sale ^{[om S | qalqant R]} et zeg in humiditate solutis, in quibus sit calcis corticorum et calcis crocificantium ^{[von Eigelb R]} ana media pars sui, imbibe calcem tuchie terendo per diem et faciendum sudare, donec rubeat et fiat liquabilis ut sal.

[3.2C§23-24 | S init] Opus tincture rubee ex ipsa. Quodlibet ex preparatis summe ac misce cum eo argenti uiui soluti rubei tantumdem, congela in amia et tingit 1 pars eius 60.++ Eius addes 1 partem auri++. Si autem imbiberis ipsum 7es aqua zedelreaonie ^{[zad al-ragwa R]}[153] terendo quaque uice per diem tategtem et assando per noctem in igne leni. Non eget coniunctione. Et si imbiberis ipsum aqua salis armoniaci per uices et solueris et congelaueris, 1 tingit 300.

Item aliter cum boracibus. Cum oleo et nitro tere tuchiam et per uices fac eam descendere; deinde laua cum aqua et sale per uices, donec fiat clara. Tunc itaque massa ipsam cum aqua nitri et boracis ut fiat liquabilis et currat.

[3.2C§25-26 ] Item aliter. Accipe tuchiam sublimatam et tere cum ipso donec siccetur. Tunc enim assa ipsam igne forti 3 horis, deinde tere ipsam cum eo, iterans opus donec inceretur et currat.

Item aliter cum boracibus. Accipe ipsam et massa cum aqua alkali et scieb, et assa in uase lutato sine cohopertorio, ut fumus eius exeat. Hoc enim fac 3. Deinde tere bene et laua et sicca et imbibe ipsam cum aqua scieb sciesarah ^{[sciesareth S |und Fledermausmist R]} et boracis zereundi, et assa reiterando opus donec liquefiat et currat.

[3.2C§27 | S init ] [P, 157v] Opus tincture ex ipsa ad rubeum. Accipe quam uis partem ex preparatis argenti uiui rubei tantundem et sulphuris albificati tantundem, et tere et imbibe aqua zedeluvie ^{[zad al-ragwa R]} et adde ex eadem tantumdem ut cohoperiatur ab eo, terendo per horam, et assa, reiterans hoc 3. Postea tere et imbibe ipsum, trina imbibitione cum aqua 5 atramentorum rubificatorum, ut cohoperiatur ab eo, assando quaque uice in fiala lutata, donec fiat lapis rubeus, cuius pars tingit 100 cuiuslibet corporis in aurum rubeum.

[3.2C §§28-35 ] Capitulum incerationis azuuar, deheneg et feroseg.

[3.2C§28-30] [Cum salibus.] Accipe salem alkali album et solue in humiditate et distilla. Et ponas in ipsum salis armoniaci 4am partem sui et iterum distilla ^{[add S]}. Hoc enim fac 7es. Deinde summe quam uis ex predictis lapidibus calcinatum et imbibe ipsum cum hac aqua et tere cum eadem bene semis 8 horis. Postea fac ipsum sudare in fiala lutata donec totus fumus recedat, reiterans hoc donec fiat liquabilis.

Item aliter. Accipe salem urine et salem alkali equaliter et solue in humiditate et distilla. Et misce cum eis tantumdem slalis armoniaci et iterum solue et imbibe cum hoc cuiuslibet calcem, terendo per diem et in sero faciendo sudare in fiala lutata, donec fumus plus non exeat et fiat sicut sal liquabilis.

Item aliter. Summe ^{[solue S]} salem armoniacum sublimatum cum zeg et solue in humiditate et cum ipso incera. Cuius calcem in mohardie donec totus fumus exeat, iterando opus donec fiat bene liquabilis.

[3.2C§31 | S init] Opus eorum ad rubeum. Accipe quam uis calcem ex preparatis et argenti uiui ribuei et soluti tantumdem, et ssulphuris albificati tantumdem, et rubedinis sulphuris tantumdem, et salis armoniaci 4am totius, et tere simul et pone ad soluendum et soluetur in aqua rubea in 40 diebus. Cuius pars 1 tingit postquam fuerit coagulatum in ania 500 cuiuslibet corporis in aurum rubeum.

[3.2C§32-34] Capitulum de inceracione supradictorum lapidum cum salibus boracibus ^[S]. Quodlibet supradictorm trium lapidum tere ac imbibe nitro soluto in humiditate, donec fiat ut mel. Et iterum tere super lapidem donec siccetur, iterans hoc donec fiat ut cera liquabilis.

Item aliter. Accipe atinkar, salis alkali et scieb ana partes equales et solue in humiditate et ex eo imbibe quemlibet supradictorum prius trium ^{[add S]} et fac sudare donec fiat ut cera liquabilis.

Item aliter. Cum aqa alkali soluti crocei cum media parte sui scieb, imbibe quemlibet trium 7 bonis imbibitionibus, scilicet, ut fiat quaque uice ut mel. Postea tere donec currat etassa leni assatione. Deinde imbibe ipsum aqua atinkar sicut prius, donec currat ^{[super laminam add S]}.

[3.2C§35 | S init] Opus predictorum ad rubeum. Accipe calcanti, calcathar, calcadis et zeg crocei ana partes equales et solue in humiditate[154] et ex eo imbibe quemlibet ex inceratis ut fiat sicut mel. Et tere iterum donec siccetur et fac sudare in mohardie. Et hoc facias donec rubeat. Deinde imbibe ipsum 7 zuzquar ^{[Salmiak R]} soluto, quaque uice terendo per medium diem. Et iterum fac sudare in mohardie, reiterans hoc donec fiat u sal.

Postea uero ex ipso summe partem 1 calcis auri incerati partem 1 et argenti uiui soluti partes 2 et inhuma per 4 dies et soluetur in aqua sine fecibus. Et accipe aquam pilorum pondus sui et rubedinis eorundem tantumdem et aque ouorum tantumdem et calcis corticum 4am partem totius, et ea commisce cum aqua — in unum, et hoc totum reduc ad humandum per 40 dies. et soluetur in aqua rubea, quam coagula in ania. Et in 7 diebus coagulabitur in rubeum suberim[155] , cuius parstingit 2000 in aurum abrizon.

Si autem secundo inceraueris ipsum et solueris [158r] miscerisque in ea sulphuris albificati 10am partem sui et eiusdem rubedinis tantumdem et iterum solueris per 40 dies et coagulaueris sicut predisimus, 1 tingit 5000 cuislibet corporis in aurum obrizon rectum in purgatione.

[3.2C §§36-45 ] Capitulum de inceratione talk, gypsi et vitri.

[3.2C§36 | S init] Cum salibus. Cum sale andarani soluto in humiditate in quo sit salis armoniaci 4am partem sui et sulfuris albificati tantumdem, imbibe terendo per diem quam uis calcem, uidelicet, talk, gypsi uel vitri, et per noctem fac sudare in mohardie, donec totus fumus exeat et reiterea hoc 7es, donec fiat ut sal liquabils.

[3.2C§37] Item de eodem aliter. Accipe urinam ueterem 3 uicibus sublimatam et prohice in ipsam salem noreh et salem alkali, et dimitte residere per aliquot dies, remouendo singulis diebus per uices et distilla. In qua iterum prohice sulphuris 10 partes, ignem administrando similiter per aliquot dies. Et iterum distilla et ex ipso imbibe quam uis calcem predictorum, terrendo quaque uice 8 horis et faciendo sudare in mohardie. Postea autem imbibe ipsum 3 aqua salis armoniaci et totiens fac sudare ut fiat sal liquabilis.

[3.2C§38-39 | S init] Item aliter. Accipe urine sublimate partem 1, aque noreh acuti et alkali et acuti sublimatorum, et salis armoniaci quantum est totum, et atinkar soluti 10 partes totius, et sulphuris albificati et soluti 10 partes atinkar[156], et ex hoc imbibe quodlibet ex predictis et fac sudare in mohardie lutata, donec totus fumus eius exeat , iteans hoc donec fiat liquabilis in humiditate.

Opus albedinis ex ipsis. Imbibe quodlibet ex predictis inceratis argenti uiui quantum ipsum est et pone ad soluendum per 40 dies et soluitur. Et postea coagula, et coagulabitur in lapidem album, cuius 1 pars tingit 300 ^{[cuius -: om R]}.

Et si ante congelationem ipsum sublimaueris et inceraueris feces eius et solueris et cum ipso miscueris argenti uiui sublimati triplum sui et inhumaueris donectotum soluatur et iterum congelaueris. 1 tingit 700 cuiuslibet plumbi uel argenti uiui.

[3.2C§40 | S, 129r (ad calc) init; 129v (ad calc) cont corrup] Inceratio eorundem cum boracibus.

Accipe quemcumque uis trium lapidum, talk uidelicet uel gypsi uel uitri, et pone in taygen habente manubrium[157] et mitte in tabestan donec rubeat. Et postea pone in aqua alkali et distilla in rahuec aquam ab eo. Et accipe feces et pone super alkali faciendo stratum et mitte in tabestan. Et facies hoc 7es. Postea uero extrahe lac talk et gypsi et distilla et sicca et tere super tabulam et cribra ^{[? | schüttle Ruska | ciba S]} in burnia[158] per pannum grossum ligatum infirmiter, donec totum exeat. Tunc imbibe ipsum cum aqua nitri et boracis zereundi, scilicet, ex unaquaque aqua 7 imbibitionibus, terendo quaque uice per medium diem et assando per noctem igne leni. Postea imbibe ipsum tertia pars sui lacte uirginis et soluetuir sicut cetera corpora.

[3.2C§41] Opus albedinis ex ipsis. Quodlibet ex predictis imbibe 3 argento uiuo soluto, terendo quaque uice per medium diem et assa nocte in fiala lutata cohoperta. Et coagulabitur in lapidem album cuius pars 1 tingit 50 argenti uiui uel cuiusuis plumbi in argentum.

[3.2C§42-45 | S init] Capitulum de inceratione salium cum oleo distillato. Accipe salem cibi et massa cum oleo et assa in olla et lutata habente os clausum nocte una igne fimi, deinde extrahe. Itera opus et liquabitur et soluetur.

[3.2C§43 om]

Item de eodem cum napta. Accipe hunc salem et imbibe ipsum cum [158v] napta distillata per alembic. Et tere per diem et assaforti igne per noctem. Et fac hoc 10es et liquabitur et curret.

Opus tincture albe ex ipsis. Quodlibet ex predictis imbibe sulfuris albificati et soluti tantumdem 3 uicibus, assando quaque uice et erit caput. Tingit 1 .30. argenti uiui uel 20 eris.

Si autem imbiberis ipsum sale armoniaci et et inceraueris et solueris miscuerisque cum ipso argenti uiui tantumdem et calcis corticorum et reduxeris totum ad humandum per 40 dies, soluetur. Quod coagulabis et tingit eius pars 200 cuiuslibet corporis in argentum rectum —.

[3.3§2-17] [159]Capitulum aquarum acutarum cum quibus incerantur et soluentur res que sunt difficiles ad soluendum.

[3.3§2-3 Desplazadas más adelante.]

[3.3§4-5 |S, 129v | N, 146] [S: Preparatio aque veneris venenose [N]] Accipe salis armoniaci ^{[ocab N]} [160]et rulach rasoch ^{[S | Kupferbrand R | arsenicum N]} ana partem 1 et tere simul et sublima in alembic et funde aquam quam sublimaueris. Sit tantum salis armoniaci et rascobt rasoch ^[S] quantum fuerit prius et sublima. Hoc enim fac 7es. Et habens in naso ^{[et auribus add N]} dum hoc feceris bombacem madefactum cum oleo rosarum. Et reserua quod sublimatum fuerit.

Accipe feces et misce cum tantumdem salis armoniaci et 4am partem sui sanguinis bomial ^{[guilinus hannal S | Mark der Koloquinthe R | medulle cucurbite N]} et sublima et accipe quod sublimatum fuerit. Et incera et solue et misce cum aqua preparata et inhuma per 40 ^{[3 S]} dies et soluetur in aquam acutam ^{[et venenosam add N]}.

Alia. Accipe salis boni ^{[commune N]}, salis amari, salis taberzen ^{[lucidum N]}, salis andrani, salis alkali et salis urine ana partem 1, et salis armoniaci ^{[ocab lucido ad modum cristalli N]} ad pondus omnium, et solue in humiditate et distilla, et ditillabitur in aqua acuta fundens saxum ^{[salsum S]} per horam.

[3.3§6 |S, 130v [161]| N, 147] Alia. Accipe alkali calcinati et nozeh ^{[calcem N]} ana partem 1 et prohice super ipsis 4or partes aque et dimitte residere per 3 dies et distilla ^{[cola N}]. Hoc fac 10es. Post aquam distilla ipsam 10 ^{[add S]} et misce cum ea salem armoniacum solutum et serua. Hoc enim est aqua acuta soluens talk per horam.

[3.3§7 Desplazada más adelante.]

[3.3§8 | S, 129v init– 132v aceph |N, 148] Alia. Accipe aque crab ^{[dulcem N]} partem 1 et prohice in ipsam salis armoniaci ^{[ocab N]} partem semis et [S, 132v:] dimitte 7 diebus. Tunc distilla et sit in ea de sagmine hammal ^{[Koloquinthe Ruska | medulla cucurbite N]} trito 4am partem salis armoniaci, quod sagmen sit ligatum in panno, et cum eo solibre[162] ^{[Aloë Ruska]} crocei tertia pars sui et dimittatur residendo per dies aliquot et remoueatur sepius et postea exprimatur bene. Deinde proiciatur. Et caueatur ab eius odore, quia est aqua acuta calidissima.

[3.3§9 | S, 132v | N, 148] Item alia. Accipe marcassite ferree partem 1, salis armoniaci partem 1, azimar eorum medium ^{[add S]} et distilla in alembic et quod distillabitur serua[163]. ^{[N add:]} Distilles autem arsenicum citrinum, imbue illud aqua kali et calcis et cola. Postea iunge ex ipsis aquis equaliter et accipe de aqua capillorum quantum unum eorum fuerit in burnia[164] staneata viridi, quia est aqua acuta nimis, faciens tibi opus omnino corruptum.

[3.3§10 | S, 132v | N, 148-149] [Item alia.] [165]Sume seiserech ^{[rasoch S | es ustum N]} et salis armoniaci ana partem 1 et tere simul cum aceto uini et imbibe cum aqua salis armoniaci et incera cum eadem per uices. Deinde inhuma et soluetur in aqua acuta. Tunc enim sublima cum alembic et accipe feces et imbibe cum aqua salis armoniaci in qua sit calcis ^{[cineris N]} corticum 4am partem sui et tere ac sublima in aluthel. Et commisces aquas et est aqua acuta.

[3.3§11 om]
[3.3§12 | S init | N, 149] Item alia. Accipe aque mieb ^{[= crab | lactis acetosi N]} partem 1, aceti — [^{Säure der Zitrone R |agrumine citri N]} partem 1, distilla cum filtro et pone seorsum. Tunc accipe salem armoniacum et azimar ^{[Kupfergrün R | viride es N]} soluta et distilla. Quorum aque accipe partem 1 et aque preparate partes 4^or et commisce bene in unum. Est enim hec aqua acuta soluens talk in eadem hora. Serua ipsam.

[3.3§13 | S, 132v | N, 149] [Item alia.] Accipe argenti uiui soluti sublimati ^[SN] 1 et stagni ^[S] alkali ^[N] partem 1, rasoch partem 1 ^{[add S | eris usti add N]}, seizarac partem 1 et salis armoniaci partem 1 et simul super tabulam 3 diebus tere. Et inhuma et soluetur. Et postea distilla cum alembic et serua, sciens quod est aqua acuta.

[3.3§14 | S, 133r | N, 149-50] Item alia. [159r] Accipe rusoch ^{[eris usti N]} partem 1, serzarue ^{[sceisarach S | Fledermausmist R |seyzerac N]} partem 1 et salis armoniaci partem 1, et sublima cum alembic et serua. Et summe argenti uiui sublimati, stagno ^[S] alkali cum sale armoniaco partem 1, azimar ^{[zinýar R | viride ere N]} sapientum partem 1, et tere et prohice super eis aque reseruate quadruplum sui. Et inhuma donec soluatur. Et tunc sublima cum alembic et reduc ad feces, iterando opus 7 uicibus.

[3.3§15 S, 133r | N, 150] Item alia. Accipe urinam et dimitte per 3 dies[166], postea distilla et sublima, in qua prohicies tantum de sale armoniaco et inhuma per 7 dies Postea distilla et prohice in singulo rotulo ipsius helbe uncia, rebinkrug et effrabon uncia semis[167]. Et inhuma 7 diebus et postea extrahe et sublima et reserua. Est enim fortis acuta.

[3.3§16 | S om] | N, 150] Item alia. Accipe marcassitam sublimatam cum salis armoniaci, argenti uiui sublimati, et seizarac ^{[Fledermausmist R]} sublimati, et salis alkali, omnium ana parte 1, salis armoniaci partibus 2. Super omnibus prohicias aquam et inhuma diebus 14. Deinde sublima, nam es aqua acuta.

[3.3§17 | S, 133r | N, 150]   Item alia. Accipe argenti uiui et salis armoniaci sublimatorum, et calcis corticum ana parem 1, et prohice super ea aqua saponis acuta, reiterata 7es, quadruplum sui, cum qua iterabis ipsam 17 diebus. Tunc distilla. Reiterabis hoc 5 et erit aqua acuta, si deus uoluerit.

[3.3§18 | S om | N, 151]    Item alia. Accipe argentum uiuum sublimatum et imbibe sale armoniaco soluto. Insuda per uices 10 in vase obturato. Postea solve in fimo, et si remanseritaliquid inferius, imbue cum ocab et insuda decies in eodem vase. Postea solve in fimo. Et si remanserit imbue cum aqua ocab et insuda decies in eodem vase. Postea si videris quod remanserit aliquod, imbue id cum ocab et insuda [add N:]. Tunc solues ipsum totum, nec te tedeat eius solutionis. Est enim .re.ar[168] et est aqua acuta bona, soluens calces et limaturas.

[3.3§19 | S om | N, 151] Item alia. Summe stagni ^{[Zinn (qalaci) R | kaley N]} partem 1, argenti uiui partem 1, misce cum tantumdem argenti uiui et tantumdem salis armoniaci. Tere bene et pone totum inter 2 gubelletos ^{[Bechern R | cauchias N]} et sublima in igne leni et sublimabitur. Reduc sublimatum ad feces et fac sudare. Et pone ad soluendum donec totum soluatur. Si uero habuerit feces, incera eas et fac sudare. Et solue donec accipias totum in aquam.

[3.3§3 | S, 129rv | N, 146] [Item alia.] Tunc iterum accipe salis urine, salis alkali, salis armoniaci, noreh et salis noreh et seisarach ^{[Fledermausmist R | sergerac N]} ana partem 1, et commisce cum aqua salis armoniaci et solue in humiditate. Cum hac enim solues quamcumque rem uolueris, cuius solutionem habere uolueris.

 [3.3§7 | S, 129v | N, 147] Item alia. Accipe aquam crab[169] et prohice in ipsam noreh ^{[calcis vive N]} non extincte 7 ^{[10 S]}, 159 partes sui, et dimitte residere diebus 3 et distilla [cola N], reiterans hoc 7es. Tunc sublima ipsum et mitte cum salis armoniaci sublimati in alembictantumdem. Est enim hec aqua acuta soluens nitrum et alchool, quam in barnia ^{[buma S | Barniyya R]} percipimus custodiri[170].

[3.3§2| S, 129v] |N, 145] Item alia [Preparatio aque ellariph ^{[elcarlfa N] S.]} Accipe aquam crab ^{[dulcis N]} rotulos 20 et prohice in ipsam alkali et noreh non coniuncte extincte ^{[calcis vive non extincte N]} 4^am partem sui et dimitte per 3 dies. Postea distilla, et hoc reitera 7es, prohiciendo quaque uice in ipso aque rectificate quantum ipsum fuerit, et 10am partem aque predicte azimar ^{[Kupfergrün R]} et arsenico croceo, et dimitte per 3 dies et distilla. Postea autem misce cum — parte salis armoniaci soluti et dimitte per aliquot dies et solues cum ipsa quod uolueris.

[3.3§20 | S, 131r | N, 152] Item alia [Solucio zaibar S]. Accipe argenti uiui ^{[zaibac S]} uapore ^{[Dunst R | odore N]} plumbi ^{[usurub S]} congelatum partem 1, et salis armoniaci partem 1, calcis corticorum partem semis, et tere simul per diem et fac sudare per noctem. Fac enim sic, postea solue et soluetur in aquam acutam soluentem quam uis ex calcibus ^{[quam uis ex calcibus et aliis S | jedes Ding R | omne corpus N]}.

[3.3§21 | S, 131r] | N, 155] De inceratione solutione[171] cum predictis aquis. Inceratio calcium et limaturarum cum aquis, similis est incerationi cum pinguedinibus, [159v] et solues sicut scis uis, in fimo uel alio. Si autem sciueris incerare per uices et cohoperueris [imbueris N] et cum [add SN] diminutum fuerit addes ^{[add S]}[172], soluetur in paucis diebus.

[3.3 §§1; 22-32] Incipit pars 3. De inceratorum solutionibus.

[3.3§1 | S, 130r] [173]Diximus itaque in prescripto libro preparationem aquarum acutarum et hec sunt uie solutionis et commixtionis omnium et perfectio operis, cuius adiutorio et remunerator ^{[rememorator S]} omnium est dominus omnium.

[S, 131r init] Solutionum 7 sunt species[174], videlicet: ablutio fimi, solutio humiditatis, solutio hydrie, solutio margel ^{[Kessel R]}, solutio anie, solutio apiorum et solutio sublimationis, omnium quarum rationem dicemus, domino adiuuante ^{[solutionum -: om S]}.

 [3.3§22 | S, 131r | N, 155 var ] Capitulum de solutione per fimum. Solutionis fimi ^{[om S]} una est species, que fiat sic: Fac foueam in foueam in terra ubi non speiret uentus, que sit profunda brachia dua et lata brachio uno et ipsam circumline interius stercore columbino massato cum aqua raparum coctarum. Deinde accipe recentis stercoris equorum egestium in die partem 1, steroris columbarum partem 1, et fac ex eis massam cum aqua raparum et pone in foueam quantum ascendit in eam usque ad medium sui. Et accipe quod uolueris soluere et mitte in fialam habentem fundum planum, ad cuius formam facta sicut forma lignea, quam prius imprimas in stercore. Et in eius expressione postquam extraxeris apta fialam et claude os eius gysso massato albumine oui. Et pone desuper circulum factum ex uimine felle et superpone filtrum. Postea imple foueam de stercore et calca bene et iterum claude os fouee cum uase terreo. In unaquoque dieremoue ipsum cohopertorium et asperge fimum cum aqua calida et dimitte 7 diebus. Postea extrahe fialam inde et mitte in aliam foueam simili modo preparaato. Sed tamen fac hoc continuo, ne fiala refrigescat. Facias itaque hoc donec soluerit quod uolueris, nam taliter solueris quicquid uolueris.

[3.3§23-25] Capitulum de solutione humiditatis cuius 3 sunt species.

[3.3§23 | S init | N, 156-57 var] Quorum una est ut facias foueam in terra humida ubi non cadat sol ^{[add N]} et sit profunda brachiis 2 et ampla brachia 1. Sitque in ea rumdus paruus ^{[schiefes Loch R | foramen obliquum N]} factus per quem aqua possit defluere in ipsam foueam. Eamque imple arena humida usque ad tertium sui, in qua arena figes fialam in qua sit quod uis soluere usque ad collum. Et obtura os eius prouidens medicamentum quod fiale medium non excedat. Et pone super ipsam fellem et post filtrum. Et imple ipsam foueam super filtrum sabulo fluminali et apposito desuper uase terreo appone stercum humidum et infinges 3 diebus. Fac soluere per riuum in foueam rotulum aque 5 et etiam asperge aqua bis super saccum, si fuerit estiuo tempore; si autem hiemale semel. Et soluetur quicquid uolueris.

[3.3§24 | S init | N, 157] Item aliter. Fac simili modo foueam, que tamen sicut — facies et imple eam ex aqua ut tertium sui. Et prepara ei cohopertorium luteum in cuius medio sit anulus — factus de eodem, in quo ligabis fialam cum medicina et facies pendere. Et sit fiala usque ad medium sui in — aquam et claude bene os fiale fouee et asperge cotidie desuper aquam, addendo singulis 3 diebus aquam, si forte fuerit diminutam. Et sic soluetur quicquid uolueris sicut fecisti in alio.

[3.3§25| S init | N, 158] [160r] Item aliter. Secundum doctrinam istius, fac foueam et immitte aquam et habeas similiter cohopertorium. Et pone quodlibet inceratum in budello ^{[eine reine gewaschene Rindsblase R | vesica taurina munda abluta N]} et liga in cohopertorio. Et fac descendere in aquam et uide eum singulis diebus quia cito corrumpitur ^{[add N | sie bekommt schnell einen Schaden R]}. Et soluetur in eo quicquid uis.

[3.3§26 | S init | N, 159 var] Capitulum de solutione ydrie. Habeas ydriam cum amplo ore et mitte in ipsam chal uini tertium sui. Et habeas tale cohopertorium quale predixi. Et liga in ipso lampadem, et ligabis medicinam in panno lineo et facies pendere super lampadem, claudens bene os ydrie. Lampas uero sic debet esse apta quod non tangat acetum. Et debet cum ipsa ydria humari in fimo. Et asperge tunc ipsam aqua pasnales pastinanace [175] et desuper cotidie aquam calidam, in quo solues quodlibet dictorum corporum per calcem.

[3.3§27 | S init | N, 160] Capitulum de solutione margel, id est, caldarie. Solutionis margel sue sunt species. Habeas enim caldariam magnam que habeat tale cohopertorium sicut prediximus ^{[agzor N]} et imple usque ad tertium furfure rizi uel frumenti, massato ^{[mit Wasser und Reiskleie auf zwei Drittel Höhe R | duas partes mundaturis oriz N]} cum aqua. Et fac pendere fialam sicut scis, cuius os sit bene clausum, et sit immersa usque ad medium sui. Et applica igni ^{[stellst du das Ganze auf einen Herd R |pones in camino N]} et accende ignem subtus. Sit autem ignis de cannis ^{[Rohrfeuer R]} uel de foliis oliuarum, et fiat paulatim, ita quod non bulliat. Et habens aquam calidam preparatam, et quotiens aqua diminuta fuerit, adde de calida per aliquod foramen quod sit in cohopertorio, in quo sit lignum. Et in singulis 3 diebus renouabis furfurem et aquam.

Sit tamen prius alia caldaria bene calefactam. Et hoc est bona solutio. Caue ne uentus afflet, quia frangentur[176].

[3.3§28 | S init | N, 161] Item aliter. Accipe lanam agnorum ^{[camelorum N]} et incide minutatim cum forpide et misce eam cum tantumdem stercoris columbarum. Et mitte in margel et fac sicut prediximus in prima, et solue in ea quodlibet corpus durum. Et hoc est balneum inhumiditatis quod philosophi obscure tetigerunt[177]. Scias hoc et nemini reueles.

[3.3§29| S init | N, 161] Capitulum solutionis ania ^{[amie S | cum ceco N]}. Solutionis anie una tantum species, que sic fit: Accipe rem inceratam humore, scilicet, cum quacumque aqua acuta, et pone in ania, nec tamen excedat medium sui, et claude cum orbato ^{[cecum N]} et mitte in olla aque cuius os bene claudetur. Et in singulis 3 diebus [horis N] accipe quod solutum fuerit et incera feces et reduc ad ania. Facias hoc donec totum soluatur in aqua. Sit namque igne continuus lente et lentius ^{[om RN].}

[3.3§30 | S, 131v | N, 162] Capitulum de solutione apiorum[178]. Accipe pitraram[179] magnam que habeat cohopertorium sicut prediximus, pone in fialam quamlibet medianam in tali modo: Fac stratum de medicina et de appio alium et apta ori eius colatorium ^{[embotum N]} uitreum. Et facias pendere fialam in pitraram ^{[pistarram S]} usque ad medium sui et pone pitraram in aqua et saccum madefactum ^{[panno lineo molli N]} super cohopertorium et asperges ipsum sepius aqua. Et uide quod quicquid inuenies solutum accipias, donec totum soluatur.

[3.3§31 | S init | N, 162] Capitulum solutionis sublimationis. Solutionis sublimationis una est species et conuenit atramentis et salibus. Sume igitur quod uis soluere et humefac parum in sero, dimitte sub stellis ^{[Himmel R | celo N]} nocte una, mane uero distilla per filtrum. Et tere feces et imbibe ex sua aqua ^{[mit wenig Wasser eine Stunde, bis es trncken ist R | cum modica aqua per horam donec desiccetur N]} et iterum dimitte sub stellis, et humefac cum parum aque. Et iterum accipe aquam et tere secundo et tertio, imbibendo quaque uice ex sua aqua.

In tertia autem uice appendes et quod ponderat uidebis et iterabis [160v] opus totiens quotiens creuerit pondus aque. Et cum nichil augmentabit[180]  scias quod est completum. [S, 133r | om al] Capitulum de solutione salium. In ieme solue salem sic: Accipe pomum citrinum et prohice eius acetositatem et pone salem intus. Et habeat foramen in quo sit liffa uel lana et colloca in baccie concha uel catino[181] in cyato uitreo. Sit autem baccie in loco ubi non spiret uentus et cohoperi illud sacco aqua madefacto et dimitte per aliquos dies et soluetur.

[3.3§32 om S] Hec enim est tota ratio quam in solutionis preparatione philosophi exercuerunt et occultauerunt in suis libris, nam in eo non est dimissum nisi unum capitulum, quod est memoratum en ‘Secreto libro secretorum’.[182]

Explicit pars 3, de solutionibus.

[3.4§§1-6 | S, 131v ss] Incipit pars quarta. De commixtionibus.

[3.4§1] In hoc libro inicipiemus agere de commixtione preparatorum, quam in tribus libris perscriptis tangimus.

In primis, scilicet, dicemus quod huius commixtionis 3 sunt species: prima est in contritione, secunda inceratione, et hec sunt imperfecte. Tertia uero que est prius, scilicet, per solutionem, est perfecta.

[3.4§2] De prima specie commixtionis que fit per triturationem et assationem. Commixtio autem triturationis et assationis est sicut ostendimus imbibitione prelibata spirituum albificatorum et corporum calcinatorum et solutorum.

Spirituum uero albificatorum assatio est in filais caollocatis in ollis cinere plenis et accepta prius earum humiditate et clauso ore sicut prediximus et accende ignem carbonum. Sit olla taliter collocata super alio igne, quod possit recipere flammam ex omni parte in circuitu. Et caue ne ignis extinguatur. Et congelabitur sicut optat cor tuum.

[3.4§3] De secunda specie commixtionis que est per cerationem. Commixtio autem triturationis et incerationis est sicut in argento uiuo et sale armoniaco sublimatis. Terantur super tabulam donec siccentur[183] et redigantur in gobeletto lutato sine cohopertorio et aplica prunas carbonum. Et cum sudauerint et coeperint fumare, remoueantur ab igne et dimittantur frigescere. Et iteretur opus 10es. Post, cum aqua salis armoniaci terantur super tabulam donec siccentur et redigantur in gobeletto super prunis donec figantur ut sal ut liquabilis.

[3.4§4] Similiter fiat de calcibus, uidelicet: Imbibantur cum aqua salis armoniaci donec sicentur et mitte in mohardie lutata super prunas, donec sudet et totus fumus recedat.

[3.4§5] Hec autem est differentia inter inceratione spirituum et calcium in hoc opere: quod spiritus uidelicet debent sstatim cum fumare inceperitn remoueri, sed clces remoueri non debent, donec totus fumus recedat. Insuper spiritus incerantur in cyathis, calces uero in mohardie.

[3.4§6 De tertia specie commixtionis. Tertia commixtio fit post solutionem, que est perfecta. Et hec est ut inceres spiritum per se et soluas et inceres animas per se et soluas et inceres calces per se et soluas. Et postea comisceantur omnes aquae, scilicet, trium in unum, et inhumabis per 40 dies, donec ita bene clarificentur et incorporentur ut sit unum.

Explicit pars quarta. de commixtionibus.

[3.5 §§1-7 | S, 132r ss] [161r] Incipit 5ª pars de coniunctorum coagulationibus.

[3.5§1 | S] Coagolationis 4 sunt species, videlicet: coagolatio assationis, coagolatio cum fiala, coagulatio cum inhumatione et coagulatio cum amia.

[3.5§2 | S] De prima specie coagolationis. Coagolatio assationis est de achair ^{[alkakir S]} terreis. Imbibantur ergo de suis aquis coagulantibus et terantur super tabulam donec siccentur. Deinde mittantur in fialis lutatis et acepta eorum humiditate claudatur os earum et aplicantur igni stercoris donec coagulentur.

[3.5§3 | S] De secunda specie per mohardie. Coagulationis mohardie et olle, que est secunda, due sunt species. Prima est ut imbibatur spiritus, ut massetur et teratur donec siccetur, et ponatur in fiala lutata, deinde fiala in olla in cinere, et sit cinis inter fundum fiale et olle grossitudo 3 digitorum, et bene calcetur cinis circum fialam usque ad collum eiusdem et aptetur lana in ore eius, que uero exprimatur quotiens humefacta fuerit et aptetur alia lana sicca. Cum enim lana fuerit quasi combusta, opiletur bene super ipsam cum pasta facta de sale assato massato bene cum aqua calida et farina ordei et permittatur siccari. Et postea superponatur cinis et calcetur. Postea fiat ignis carbonum, qui sint pistati ut ignis sit temperior. Et coagulabitur in lapidem substinentem ignem, cuius mineria est ignita[184].

[3.5§4 | om S] Item aliter de eodem. Secundus modus est ut ponas predictos spiritus impotatos et massatos in fiala lutata habente os obturatum lana, ut diximus, donec totum eius humiditatem assumas. Deinde cohoperiatur cum sale et farina ordei massatis cum aqua calida, ut dictum est, et dimittatur ad ignem donec predictum lutum calefiat et desiccetur.

Postea sume taygen increatum [verlehmten Ruska] et pone in ipsum fialam in cineribus cribelatis, postea pone ipsum taygen in alio taygen maiori eo 4r digitis et suppone ipsi maiori cohopertorium sibi conforme et pone totum in fornace et calefac lento igne donec totum siccetur. Et pone super cohopertorio carbones minutos et accende ex omni parte carbones, cautela adhibita ne magis accendat ex una parte quam ex alia.

Et hii duo modi coagulationis debent super opere consumari donec ipsa medicina congeletur et currat in igne et non fumet.

[3.5§5 | S] De tertia specie coagulationis. Coagulationis itaque humationis congelatio, que est tertia sic fit: Mitte medicinam solutam in fiala lutata cuius os claudatur et fiat ei fouea ad modum sui in quo colloca ipsam et calca eam bene cum aqua et pone desuper fimum siccum secundum quantiatem medicine, in quo fimo pones ignem et dimitte. Postquam uero combustus fuerit fimus, extrahe medicinam et tempta super laminam: si enim fuerit fumum, reduc ad foueam iterando opus super ipsam donec bene congeletur, non faciens fumum.

[3.5§6 | S] De 4ª specie coagulationis. Coagulatio uero anie ^{[amie S]}, que est 4ª species, sic fit: Res quam uis coagulare ponatur in cucurbita et claudetur cum cyatho orbato et firma coniunctionem et apta ea super menstriencad ^{[mescencad, id est, rar S | Herd R]} paruo facto, scilicet, ad modum cucurbite. Et [161v] subtus eum accende lampadem uel neptum in ^{[nepta, id est S]} lucerna, et sis sollicitus ne extinguatur donec totum congeletur. Fundum tamen cucurbitte sit lutatus.

[3.5§7 | om S] Item aliter. Vel colloca si uolueris cucurbitam in olla plena cinere et renoua cinerem per uices donec congeletur.

Explicit ratio coagulationis que est secundum omnes species coagulandi. Scias hoc. In qua finit pars 5ª de coagulationibus.

[3.6 §§1-18 | S, 132v ss] Incipit pars 6 de corporum atque lapidum sublimationibus.

[3.6§1 | S var | N, 95] Scias quod sublimatio corporum et lapidibus cum spiritibus existit rectus in corpore et lapide, et hoc est secundum 2 modos.

[3.6§2| S init corr | N, 95] Vnus est quod commisceatur cum tribus spiritibus et imbibatur aqua salis armoniaci et ponatur inter duos cyathos, quorum inferior st lutatus, superior autem habeat foramen in quo sit lana. Et prospicies quod sublimabitur faciens infrigidari cum fumus defecerit. Tunc enim accipe quod sublimatum est et reduces ad feces et teres ac imbibes cum sale armoniaco, terendo opus donec totum sublimetur. Et hic est unus modus.

[3.6§3 | S init| N, 96] De 2º modo sublimationis. Secundus modus est ut commisceatur cum spiritu sicut uis et teres cum aqua salis armoniaci super tabulam per diem integrum. Et postea pone in olla ferrea terrea uel biran[185] uel de luto crusobolorum et sit lutata optime. Et applica lari et accende subtus ignem fortissimum donec sublimetur.

[3.6§4 | S om| N, 96] Et hec differentia est inter sublimationem spirituum et corporum, uidelicet, quod in sublimatione spirituum accipi debent humores; in sublimatione uero corporum nequaquam, sed reduces ad feces quod sublimatum fuerit, iterando opus donec fumus deficiat et totum sublimetur.

[3.6§5 | S |N, 97] Capitulum sublimationis auri speciale ad rubeum. Cum auri limaturis misce argenti uiui quadruplum earum, sulphuris crocei tantumdem, zeg crocei ^{[Vitriol R |vitrioli N]} tantumdem, et tere simul totum super tabulam et imbibe aqua salis armoniaci et sublima sicut prediximus, reducendo ispum super feces suas, donec totum sublimetur. Tunc enim imbibe eum 5 zeg ^{[Vitriole R]} solutis et assa ipsum positum in fiala in olla cum cinere, iterando opus super ipsum donec fiat gengeffre ^{[zeiefre S | zunýfr (Zinnober) R |cinabrium N]} rubeum[186].

[S om] Tingit uncia 1 .30. argenti. Quod si inceraueris ipsum et sudari facies, tingit 1 .100. cuiuslibet corporis. Si autem miseris in ipsum rubedinem pilorum pondus sui, tingit 1 .700. cuiuslibet corporis  in aurum obrizum.

[3.6§6 | S, 133r init| N, 97] Capitulum sublimationis argenti ad album. Accipe limaturam argenti partem 1 et misce cum 4r partibus argenti uiui et assa nocte 1 in cinere calido inter scieb massatum albumine oui in fiala lutata. Deinde extrahes ipsum ac tere cum arsenicui albificati medium argenti uiui imbibendo cum aqua salis argenti et iterabis sublimationem totiens donec totum sublimetur. Postea incera per uices et solue et coagolas. Eius pars 1 tingit 500 eris in argentum rectum.

[3.6§7 | S, 133r init| N, 98] Capitulum de sublimatione eris tam ad rubeum quam ad album. Sublimatum rubedini et albedini conuenit. Si eum uolueris ad rubeum, sublimes eum sicut aurum. Si autem ad album, sublima eum preparatione argenti et operabitur tantumdem.

[3.6§8 | S, 133r init | N, 98] Capitulum de sublimatione ferri ad album. Accipe limaturam ferrri et laua cum aqua et sale per uices et mundetur a sua nigredine. Postea laua eam bene cum aqua dulci. Deinde ipsam fortiter tere cum arsenici et argenti uiui tantundem [162r] imbibendo salis armoniaci et mitte in aluthel et sublima super naffech, reducendo ex eo sublimabitur super feces et terendo cum aqua salis armoniaci quaque uice per diem 1, iterando pus super ipsum donec sublimetur. Nota uero pro qualibet uice debet semper augmentari quantum diminutus fuerit. Postea incera ipsum et solue et coagola. Et ingit 1 pars eius 100 plumbi et argenti uiui in argentum fixum.

[3.6§9 | S, 133r init | N, 99] Capitulum de sublimatione duorum plumborum ad album. Sublimatio duorum plumborum est sicut sublimatio argenti et opus stagni est sicut opus argenti.

[3.6§10 | S, 133r| N, 99] Capitulum de sublimatione lapidum et primo marcassita, magnesia et dauz ad album. Scias quod sublimatio horum trium, videlicet marcassite, magnesie et dauz est sicut sublimatio ferri et opus eorum sicut opus ipsius. Tamen si hoc sublimatum imbiberis cum tantumdem sulphuris soluti et argenti uiui soluti et solueris et coagulauris, tingit 1 .200. usque ad 900 ^{[100 usque ad 600 S]} cuiuslibet corporis.

[3.6§11 | S init| N, 99] De sublimatione tutie, secheneg, deheng et azuart ad rubeum. Quodlibert horum uidelicet tuchie, secheneg, deheneg et azuart imbibitur argento uiuo sublimato cum commixtione sulphuris et aquis rubificantibus 5 zeg. Et sublimatio eorum conuenit auro et operatio eorum prope est operationi auri. Operare ergo ex ipso quod uis.

[3.6§12 | S init | N, 100 var] De talk et duobus gypsis que non sublimantur. Talk et gypsum non sublimantur nec intrant in opere sublimationis. Et si quod de eis tractatur non est ad impediendum[187]. Scias hoc.

[3.6§13 | S init | N, 100] De sublimatione uitri ad album. Accipe uitrum bonum, ad album uidelicet et clarum, et tere ipsum et imbibe aqua salis armoniaci soluti et fac sudare in mohardie ^{[Mawardiyya R | ampulla incretata N]}, lutata 10es ut fimus eius recedat. Postea uero mitte ipsum in aluthel ferreo ^{[neuen Ruska]} lutato et applica forti igni et sublima. Et quod ex eo sublimabitur reduc ad suas feces et imbibe ipsum aqua salis armoniaci quaqua sublimatione ut fiat sicut medulla, terendo semper super tabulam donec siccetur et reduc ad sublimationem et sublimabitur totum. Tunc misce cum eo sulphuris soluti tantumdem et argenti uiui soluti tantumdem et arsenici tantumdem. Et inhuma per 40 dies et soluetur in aquam claram, quam congela. Et tingit eius pars 1 .700. cuiuslibet corporis.

[3.6§14 | S om] Explicit pars 6ª de corporum et lapidum sublimationibus.

El texto árabe y el latino continúan con séptimas partes diferentes. La de Ruska, dedicada a composiciones y preparaciones, está dividida en tres partes: aguas, plantas y animales (cabellos y huevos). Propiamente el texto de Ruska incluye una octava parte dedicada a “rarezas”, presentada por Ruska como Angang I.

La séptima parte del texto de QqA10 está dedicada a la composición de elixires, y está dividida igualmente en tres partes: minerales, vegetales y animales, de estos también solo cabellos y huevos. Al final hay residuos de otra parte dedicada a los fermentos, igualmente de sustancias vegetales y animales.

S, al finalizar el salto a las aguas fuertes, vuelve a esta 7ª parte ex abrupto, primero solo con inicios en la parte mineral, la receta de la parte vegetal completa, y de nuevo inicios en el resto.

Aunque no se encuentra en el texto de Ruska, esta parte de P es también de origen árabe, como lo muestra el uso de los mismos términos transcritos.

[3.7] Incipit pars 7ª de elexiriis compositis tam ad albificandum quam ad albificandum.

[Anhang I, §§17-21, p. 223 ss] S, 133v init] [188] Et primo de elexiriis compositis ex mineralibus.

[Anhang I, §17] Ad albificandum. Recipe arsenici triti boni ac sublimati suo fimo rotulum 1, et receptis corticibus a facie sua massa ipsum cum aqua et sale et assa et postea laua et sicca. Et reitera opus super ipsum donec dealbetur et non denigret argentum. Tunc incera ipsam et tere et solue et pone seorsum.

Et accipe calcem plumbi puluerizatam et incera et solue et pone seorsum. Et accipe argentum uiuum sublimatum ad album et incera ipsum et solue et pone seorsum.

[189]Et commisce dictas ^{[vereinige diese drei R]} aquas equaliter et reduc ad soluendum, ut bene clarificentur. Et postea coagula ^{[lasse es fest werden R]} et coagulabitur in lapidem album cuius pars 1 tingit rotulum 1 eris et erit rectum in purgatione.

[Anhang I, §19] Item aliud. [162v] Accipe arsenici citrini triti ac sublimati et massa cum melle apium uncias 2 et assa in fiala lutata igne stercorino nocte una. Postea tere, iterando opus ter. Tunc enim imbibe ipsum aqua salis et assationes donec dealbetur et non denigret argentum, humando ipsum semper post assationem. Tunc massa ipsum cum albumine ouorum sublimato cum calce corticum et sale alkali et tere donec siccetur. Postea pone ipsum in olla lutata cuius os sit clausum et inhuma in igne stercoris. Et uide ne deficiat ignis. Et exibit lapis albus.

[Anhang I, §20] [190]Deinde accipe argentum uiuum congelatum uapore plumbi et tere ipsum cum zeg ^{[Vitriol R]} tantumdem, et cum salis alkali triplo sui, et assa igne leni nocte una et impone in aluthel et claude cum alembic et accipe eius humores. Et cum siccum fuerit remoue alembic et suppone aluthel orbatum et sublima et reduces ipsum ad feces, iterando opus tribus uicibus. Postea uero sublima ipsum aliis tribus uicibus et incera cum sale amaro et iterum super ossa calcinata et repone.

Deinde accipe calcem argenti et incera sicut predictum est et solue; et incera argentum uiuum et solue; et incera predictum arsenicum et solue. Et commisce dictas aquas equaliter et reduc ad humationem donec clarificentur. Et hoc fit per 40 dies. Et postea coagula et fit lapis albus, cuius pars una tingit 100 ^{[500 R]} eris in argentum rectum in purgatione.

[Anhang I, §21] Si autem distillaueris aquas et coniunxeris in unum et coagulaueris, 1 pars tingit 500 ^{[1500 R]}.

[Anhang I, §22] Elixir ex mineralibus ad rubeum. Accipe sulphur croceum et tere bene et incera cum aqua salis armoniaci per uices, et clarificabitur color suus et recedet eius adhustio. Et reserua.

Et prepara feces eius sicut preparasti arsenicum in primo capitulo, ut non denigret argentum. Tunc enim accipe calcem auri quam memorati sumus in capitulis azimar, et cera et solue.

Postea uero accipe argentum uiuum rubeum suffocatum quod memoratum est in preparatione ipsius, et incera ipsum et solue.

Et cum hec feceris, commisce omnia equaliter in unum et inhuma donec soluatur, et subtilietur er fiat clarum. Tunc coagula ipsum et erit lapis rubeus, cuius pars una tingit 500 cuiuslibet corporis.

[Anhang I, §23] Si uero dictas aquas distillaueris ante coniunctione, postea equaliter in unum commisceris et coagulaueris ^{[zu roter nuqra add R]}, una tingit 4000 cuiuslibet corporis et erit rectum in purgatione.

Item aliud. Prepara sulphur et argentum uiuum sicut prediximus et serua. Et accipe laminas eris rubei et combure donec subtilientur. Et imbibe ipsas ex aqua zeg et assa donec rubeant. Tunc incera ipsas cum aqua salis amoniaci ut fiat sal, et solue et fac sicut fecisti de auro ert rectificabitur et operabit idem, adiutorio dei.

[S, 133v] Capitulum elexirii compositi ex uegetabili, scilicet, ex arbore que nominatur usuen.

Us^hnan (Walters ms W.659), 224a

[3.7.2§1 | N, 188 var] Et primo ad rubeum. Sume usuen sebaig ^{[osnen sebaqui S | xenene humidum N]} habens longa grana, cognitum in 5 digitis[191]. Distilla namque ^{[S | P illeg]} ipsum et serua aquam et oleum eius. Et calcina feces et iterum ^[S] distilla aquam ut bene clarificentur. Et prohice in ipsam calcis corticum 10am ^{[10 S]} partem sui et inhuma ut bene soluatur et serua. Et coagula oleum in cucurbita lutata. Deinde [163r] ligans ipsum infirmiter in panno lineo, suspende in gerne ^{[gemine S]} uitreo, qui est similis cyatho, habenti cohopertorium, in cuius medio sit quasi ^{[aqua S]} anulus factus, quod gerne merges in urina distillata et applicabis lari ^{[lati S]} paruo. Et accipe accende subtus ignem napte per diem et noctem. Postea cola urinam et reserua. Et renoua urinam et itera opus super ipsum donec totam eius rubedinem accipiat urinam et non remaneat in eo. Deinde accipe omnes aquas urine et mitte in cucurbita et distilla. Distillabitur enim urina alba et remanebit tinctura rubea in fundo cucurbita, quam reserues. Et accipe postea quod remanserit in panno et erit nigrum sicut pix, et pone in cucurbita et funde desuper aquam alkali et dimitte residerre nocte 1 et renoua aquam, iterando opus donec fiat album et non denigret argentum, et reserua.

Deinde accipe aque preparate partem unam, calcis lune preparate partem 1, et tere bene simul per horam in mortario uitreo. Et inhuma in stercore donec soluatur, in quo soluto pone picem uel ceram et remoue bene et fortiter et pones similiter in ipso de rubedine quantum fuerit de cera. Et reduc ad humandum per 40 dies et soluetur et erit clarum. Postea coagula et erit lapis rubeus, cuius pars 1 tingit rotulum 1 cuiuslibet corporis.

De eodem sed ad album. Si autem uolueris ad album, accipe medium aque que remansit et prohice in ipsam calcis lune ^{[add S]} medium sui et tere bene per horam in mortario uitreo et inhuma ut soluatur. Et mitte in ipso de cera albificata quantum fuerit aqua et remoue fortiter. Et reduc ad humandum donec soluatur et clarificetur. Deinde coagula et erit lapis albus, cuius pars 1 ^{[semis S]} tingit 400 cuiuslibet corporis ^{[in lunam albam add S]}.

[S, 134r init] [192]Capitulum preparationis animalium.

Et primo de capillis humanis.Accipe capillos nigros ablutis et mitte eos in taygen ferri que habeat cohopertorium, et distilla, recipiens aquam et oleum. Et calcina feces in carbonibus pistatis in quibus accende ignem et dimitte ut refrigescat. Et reconde postea in burnia noua et funde desuper de sua aqua decuplum sui et coque per horam. Tunc cola ipsam et coagola cum ipsa spiritus albificatos equaliter cum uolueris.

Sal armoniaci qualiter fit ex capillis. Si autem uolueris ipsum fieri salem armoniacum coagula ipsum in ania et erit sal armoniacum bonum.

Item aliter. Distilla capillos et reserua aquam et oleum. Deinde claude ipsum in aluthel cum alembic habente largum foramen et uigora ignem et pone fialam recipientem filtro humido circumuoluta et coagulabitur in ea ut zamar taberzen.

Item eodem. Solue capillos et distilla aquam eius claram et rubeam et suppone alembic cum foramine largo et distilla donec distilletur ab eisgutta nigra. Tun remoto alembic pone lanam et uigora ignem. Et accedet sal sicut cupis.

De preparatione olei ouorum galline. Accipe uitella ouorum et pone in cocleari ferreo et suppone lento igni ut fumus totus recedat et denidret et sudet ex eo oleum rubeum uel nigrum fetidum. Deinde cola ipsum et serua ad tuum opus.

Item aliter. Accipe uitella ouorum coctorum in aqua et commisces ea, et fac siccari et pone in fiala lutata, cuius os obtura liffa [163v] et applica lari facto ad formam fiale. Et taliter applicetur lari quod habeat os uersum inferius, et ponatur sub ore fiale fiala uel cyathus recipiens ut oleum recipiatur in eo.

Item aliter. Accipe uitellorum ouorum coctorum uel crudorum quantum uis, et distilla et serua aquam et oleum. Et hoc est oleum quo utuntur sapientes in suis operibus.

[S, 134r init] Capitulum de elexir animalium, videlicet, ex capillis humanis.

[N, 195 | 3.7.3§8>] Ad album. Accipe capillos mundatos nigros et distilla aquam et oleum et calcina feces sicut prediximus per se. Tunc reduc aquam ad distillandum. Oleum uero congela in ania super cinere calido, et postea ligans in panno suspende ipsum in cucurbita, plena urina distillat,a que habeat amiam habentem annulum interius in quo ligetur. Postea applica paruo lari et accende subtus ignem lucernae uel lampadis, et dimitte per diem et noctem donec rubeat urina, quam remoueas et custodias. Et renoua aquam iterando opus donec accipias totam eius rubedinem et exeat urina alba [<3.7.3§8][193].

Postea commisces dictas urinas et distilla: vrina enim distillabitur alba et rubedo remanebit in fundo eius. Deinde dealba quod remansit in panno de oleo cum aceto citri distillato et prepara illud sicut preparasti prius rubedinem, donec fiat album. Et recipiatur eius nigredo in aceto. Tunc accipe calcem eius et diuide per medium et funde super ipsum de aqua quantum ipsum fuerit et tere simul in mortario uitreo et inhuma ad soluendum. Postea misce cum eo de cera quantum fuerit calx et misce bene in unum. Et reduc ad humandum ut soluatur et clarificetur. Tunc coagula ipsum in ania et erit lapis [massa N] albus, cuius pars 1 tingit 1300 cuiuslibet corporis, et erit rectum in purgatione.

[S om | N, 195] Opus eorum ad rubeum. Si uero ipsum ad rubedinem uolueris, ante coagulationem mitte in ipsum de rubedine pondus calcis et reduc ad humandum donec soluatur et clarificetur ^{[sublimetur N]}. Deinde congeletur et erit lapis ^{[massa N]} rubeus, cuius pars una tingit 2000 ^{[1800 N]} cuiuslibet corporis in aurum obrizon. Et hoc est quod dixerunt: “Fecimus ex uno et ex 4^or”.

[S, 134r] Opus predictorum ad conuersionem christalli in carbunculum. Tere lapidem amohab [elmohach S] et laua ipsum cum aqua et sale et postea cum aqua dulci ut eius salsedo ^{[om S]} recedat bene et sicca. Tunc enim cum ipsius unciis 2 tere de alexir predicto pondus unius grani tritici bona trituratione per horam et postea pones ipsum inter duo crucibola. Firma bene coniunctionem cum luto crucibolorum, sicca in cinere calido donec bene siccetur. Deinde mitte ipsum in nafconeflech ^{[nafre huefrech S]} [194]et dimitte per aliquot dies et coagulabitur in rubeum [^{rubinum S]}.

[S, 134r] Rememoratio predictis. Scias quod fermenta memorata in libro sunt helementa terrestria, uegetabilia et animalia, que iam finita sunt. Ex hiis enim, secundum quod considerantur, operati sunt sapientes, secundum leuiorem uiam et breuius tempus.

[S, 134r tit, init[195]] Et hec sunt capitula ex lapidibus et arboribus et animalibus[196] de quibus disposuimus adiuuante domino pertractare.

Et primo de elexir composito ex lapidibus atque uegetabilibus.

[N, 197] [164r] Primum capitulum compositum ex lapidibus et uegetabilibus. Hoc est ut accipias sulphuris albificati et cere usuen ^{[gummi zeneni N]} albificate ana partem 1; et argenti uiui sublimati et suffocati et soluti [^{necato et sublimato pro rubedine dissoluto N]}, et aque usuen ^{[xenenia N]} albe ana partem 1; et calcis argenti ^{[auri N]} et calcis usuen ^{[xenenis N]} ana partem 1; ^{[et de rubedine xenenis quantum est totum add N]}. Que simul terendo in mortario uitreo bona trituratione per horam, et inhuma per 40 dies et soluetur et fiet clarum.

Tunc uero misce cum eo sulphur albificatum et ceram usuen et reduc ad humandum. Deinde mitte in ipsum rubedinem usuen ^{[imbibe xenene dealbatm N]} et reduc ad humandum ^{[in fimum N]} donec soluantur bene. Postea coagula in orbo ^{[add N]}. Coagulabitir enim in lapidem rubeum ^{[massam rubeam iaquintinam N]}, cuius pars 1 tingit 1000 ^{[resurgit bisantium eius 1000 cuiuscumque corporis volueris in aurum obrizum N]}.

Et dicunt: “Fecimus de duobus et de 7”. ^{[hoc est verbum verum quod fecimus de duabus tincturis N]}. Scias hoc et ualebis.

Capitulum yxir compositum ex lapidibus, arboribus et animalibus.

[N, 198] Capitulum secundum compositum est ex lapidibus et arboribus arbore et animalibus[197]. Et hoc est vt sumas rubedinis sulphuris distillate, rubedinis usuen ^{[senenis N]} et rubedinis capillorum[198] ^{[add marg al manus]} ana partem 1; et sulphuris albificati et cere usuen ^{[gummi xeneni N]} et cere pillorum ^{[gummi capillorum N}] ana partem 1. Deinde fundes sume[199] argenti uiui et soluti[200], aque usnen[201], aque pilorum et sume calcis lune ^{[auri N]}, calcis usnen et calcis pilorum ^{[add marg al manus]} ana partem 1. Deinde funde has 3 aquas super tres calces, et tere in mortario uitreo per horam bonam et inhuma donec soluantur. Postea mitte in ipsum sulphur albificatum et ceram usuen et ceram pilorum et reduc ad humandum ut soluantur et clarificentur. Deinde congelabitur lapis rubeus ^{[in massam iaquintinam N]}, cuius pars 1 tingit ^{[resurgit bisantium eius N]} 4000 cuiuslibet corporis.

Capitulum compositum ex quatuor lapidibus animalibus.

[N, 199 var] Capitulum tertium componitur ex 4r lapidibus animalium. Accipe itaque capillos nigros bene mundatos quos distillabis. Et reserua aquam postquam reduxeris animam et separaueris rubedinem et cera. Et albificabis ceram sicut predictum est in dealbatione capillorum et calcinabis feces.

Tunc separabis cerebrum duorum ceruorum et testas capitalum arietum et eorum fellem, secundum separationem. Et commisces omnes aquas equaliter et funde ipsas super tantum calcis quantum ipse sunt.

Sume similiter calcium partes equales et teres in diem integrum in mortario uitreo et inhumabis donec soluantur et clarificentur. Deinde coagula in amia et fiet lapis rubeus, cuius pars 1 tingit 1000, et erit dehech.

[om N] Et hoc est quod dixerunt: “Fecimus ex 4or et ex 16”.

Et similiter una pars ipsius recitificabit 200 partes bellor in iacynthi hamar cum separaueris ipsum sicut predictum est. Et hoc quod magis et magis phylosophy operati sunt.

Explicit liber Ebubachar et Rasy.

---

[1] H. E. Stapleton (y otros), Chemistry in cIraq and Persia in the tenth century A.D, en Memoirs of the Asiatic Society of Bengal, 8 (1927), pp. 317-418. Introduction.

[2] Por ejemplo, son del De aluminibus los Excerpta ex libro Luminis luminum Rhasis de Lacinius (1546).

[3] En la obra ya citada.

[4] J. Ruska, Al-Razi’s Buch Geheimnis der Geheimnisse (1937)

[5] W. Newman, The Summa perfectionis (1986. Thesis). Vol 3: Liber Geberis de investigatione perfectionis.

[6] Los libros 3-4 por error están numerados 2-3.

[7] La rúbrica de este libro está mal situada. Debe desplazarse a 107vb, donde se inician los encerados.

[8] S: Incipit liber Rasi Ebobocre, id est, patris Bocri, eben Haren, id est, filius Haren, quem transtulit, deus eum saluet, canonicus Antiocenus de arabico et de caldeo in latinum.

N: Incipit liber Geberis de investigatione perfectionis magisterii. M: De investigatione perfecti magisterii Yeberis.

F: Incipit liber secretorum de uoce Bubacaris Magumet filii Çeceri Arrasi, qui in se continet 8 libros. F₂: Incipit liber secretorum de uoce Rubecari Mahometi filii Zeci Asari.

V: Incipit liber Hubechar filii Zecriarii Zari. F₃: Liber Ebubachar.

[9] originalia: Es decir, naturales, diferenciadas de las obtenidas de manera artificial.

Este término se encuentra en Aristóteles-attr, Secret. secretorum, pero allí se refiere solo a los minerales: «Et tunc composite sunt ex eis [elementis] ex longitudine temporum toties universe species compositorum corporum et contemperate, que sunt originalia sive minere et vegetabilia et animalia. Sunt ergo originalia quecunque congelantur in visceribus terre, et in profundis marium, et in concavitatibus moncium, et tumorositatibus inclusis, et ex vaporibus ascendentibus, et ex humiditatibus congelatis in concavitatibus cavernarum, in quibus aqueitas et terrestritas magis dominatur, sicut aurum, argentum, es, ferrum, plumbum, et stagnum, lapides, margarite, corallus, vitreolum, alumen et hujusmodi similia, que videntur et cognoscuntur». Coment. de R. Bacon: «Minere dicuntur originalia quia prima oriuntur et fiunt ex elementis, postea vegetabilia, postea animalia». (Steele ed (1920), pars 3, cap. 6, p. 129).

[10] F₃: de Horazen et de ciuitate Zamarcand in partibus orientalibus. R: sie wird aus Khorasan und aus Samarkand gebracht.

[11] S: quod inuenitur in Phargana | R: Der rote ist unbekannt. Cf. Alum. et salib.: De ipso melius est rubeum.

[12] elclitase: elchralasem id est pura; sunt duo similia speculo S | karesim, id est, adamans ferreus N | catesim, istud assimilatur speculo et est molle et non defacili invenitur F₁ | carsi quod quidem assimilatur speculo et non defacili invenitur V₁ |indum acutum quod est similis speculo et vix reperitur F₃

[13] NF–V, 115r: Magnesia diuersi coloris reperitur. Est enim vna nigra ut terra et cum frangitur uidentur in ea oculi lucentes. Inuenitur et alia ferrea et aspera et dicitur masculina. Est etiam alia que assimilatir eri et habet oculos lucidos et vocaur femina et est melior omnibus.

R: Es gibt verschiedene Arten (Farben). Es gibt von ihr eine erdartige, schwarze Art, in der glänzende Augen sind. Dann gibt es von ihr auch harte eisenartige Stücke, das ist die männliche. Dann gibt es von ihr eine rote mit Kruste, das ist die weibliche; in ihr sind blitzende Augen, und es ist die beste ihrer Art.

[14] S: Dauz 3 sunt species, scilicet, tirchie, stoqui, raki. Sed stoqui est melior et est ferrea.

F: Sunt duo lapides qui vocantur edaus: Vnus currit et dicitir aqua ferrea. Iste est melior omnibus. Alter est de terra que dicitur Irachi.

[15] R add: Er ist das Wasser des Eisens.

[16] NF-V, 115r_,: Tuthia diuersi coloris est: Viridis scilicet, et est acuta; alia est citrina. Alia est viridis et scissibilis et vocatur elmarosab elmocasab [supra et al | al muqassab Satpl]. Inuenitur etiam alia et uenit de India. Est alia citrina et varii coloris et vocatur grardi. Est etiam alia citrina que vocatur mamuchen. Et alia tuchia que vocatur chymeni.

R: Es gibt verschiedene Arten (Farben). Es gibt eine grüne, in Stücken; dann eine gelb und rote, in Rinden, ähnlich dem Rohr; dann eine weiße, in feinen Rinden, die indische; dann eine gelbe stengelige, die mahmudische; endlich eine rote (E grüne), die kirmänische.

[17] NF–V, 115r_,: Lazurius unius est coloris, et est lapis celestis [quod dicitur laculli add F₁] et assimilatur porphiri et habet grana aurea.

F₃, 188r: Azzuri vna est species, et es lapis celestis habens quamdam rubedinem et oculos splendidos aureos.

[18] NF-V, 115r_,: Duenec lapis est viridis et venenosus, quo vtuntur aurifices in anulis suis et inueniuntur noui et veteres. Noui veniunt de Egypto et de Armenia et de Carsuram uel de Chorasan. Et de omnibus istis melior est vetus.

R: Der Malachit. Er ist ein grüner Stein mit Adern; aus ihm werden die Siegelsteine und Amulette gedrechselt. Es gibt neuen und alten, ägyptischen, kirmanischen und khorasanischen; der alte kirmanische ist seine beste sorte.

[19] Stapl: It is improved if kept in grease

R: und nimmt mit Fett an Glanz (E Schönheit) zu.

[20] NV-F, 102r: Sedena (andia, id est, hematites vel scedina V₁) est lapis diuersi coloris, quia inuenitur rubeus et chuluchy [var: chebechi, chebachi].

R: Der Blutstein. Es gibt zwei Arten. Er ist ein roter Stein; die eine der beiden Arten ist linsenfarbig, die andere gelbrot. Der linsenfarbige ist der beste.

Stapl: Shadanj is of two kinds. I t is a red stone. One kind is called ‘Adasi and the other Khaluqi. The ‘Adasi

is the best of them.

[21] qui dicitur elmotoki: om S.

La versión Y está corrupta al comienzo. V, 115r: Ochicul et spaem [alii alia] duo sunt. Vnus qui dicitur

alscatrum [al: rannasterum | ransaratum | mutrigi], alter spaem.

R: Der Kuhl. Es gibt zwei Arten. Die eine davon ist dicht, von glasartigem Bruch, das ist der von (G Ispahan und) Rayy. Der andere ist körnig und Ornmmt ebenfalls von Ispahan.

Stapl: Kuhl is of two kinds : one is Musammat Zujaji al-Mukassar Razi, and the other, Muhabbab Isfahani

(granules of Isfahan).

En la Introducción instructiva, Razi escribió: «It is not a stone like (ordinary) stone, but metallic in appearance. It is the stone from which lead is obtained».

De este pasaje, y de otras fuentes, Stapleton concluyó que el kuhl era la galena no la estibina: «Kuhl was almost certainly Lead sulphide, and not Antimony sulphide, as is shown by ar-Razi’s remark that lead is obtained from it».

[22] planum et durum: dichter und harter R | musamath NF.

[23] quod – colorationi: den die Goldschmiede benützen R | quod valet aurificibus G.

[24] diesen benützen die Schuster und die Färber add R | valens conficiatoribus pellium add V.

[25] Normalmente los alumbres forman una clase independiente.

[26] aliud memani -: alia caleazen alba clara, alia sciemeri alba, alia memani; alia ertaxi, alia mesari, id est, babilonica, alia nabathi S.

R: weiter der syrische, weiße, der mit Ton und Gestein vermengt ist; dann der Mingani der ihm hinsichtlich der grünen Farbe gleicht, dann der gelbe ägyptische und der weiße, beständige.

N-F, 102r var: Alumina sunt multa. Est allumen iameni [de Semienia N], quod est album et sciscile. Et aliud de Suria album quod est mixtum cum luto et lapide. Est aliud de Egypto citrinum et crasum, et aliud album.

[27] Otras versiones:

S: Sume sceb album clarum, dissolue, distilla. Similiter atramentum et azimar dissolue.Et dictas aquas commisce et congela et habebis calcadis.

V: Recipe alumen album, et dissolue cum aqua et cola. Et proice in hac aqua atramentum et viride es et commisce bene. Deinde congela in vase vitreo. Hoc est calcadis optimum.

F₃ es la más ajustada al árabe: Recipe alumen album clarum et solue illud et cola. Deinde distilla atramentum et eruginem viridem, quod arabice dicitur zimar, et commisce cum aqua aluminis colata et coagula in uasibus et fiet optimum calcadicum.

Stapl.: Take white Alum of Yaman, and dissolve it, and purify it by filtration. Then distil vitriol and zanjar and mix it with the filtered solution of alum. Then concentrate it in glass beaker and qalqadis will result. R: Du nimmst weißen reinen Alaun, lösest ihn und reinigst ihn, dann destillierst du Vitriol und Kupfergrün, mischest sie mit dem Wasser des gereinigten Alauns und läßt ihn in den Bechern fest werden, so wird er zum besten Qalqadis, den es gibt.

[28] En R esta elaboración del vitriolo continúa en una segunda parte con el mismo proceso de purificación con amoníaco expuesto en la receta que sigue. La primera receta de F₃ traduce a R, la segunda es la vulgata, que sigue a Stapleton.

R: Du nimmst Vitriol und lösest ihn mit Wasser, reinigst ihn, wirfst Kupferfeile hinein und kochst ihn, bis er grün wird. Hierauf reinigst du ihn, tust ihn in einen kupfernen Kessel und kochst ihn, nachdem du in zehn (Dirham) davon ein halbes Dirham Salmiak getan hast, (und läßt ihn stehen) bis er sich verfestigt.

F₃: Recipe atramentum et solue in aqua et cola. Et mitte in ea limaturam eris et decoque quousque fiat uiride. Deinde cola et coque in olla enea apposito de sale armoniaco (in 10 unciis appones unciam semi) donec coaguletur.

[29] distilla: cola F₃ | filter Stapl. | reinigst Ruska.

[30] distilla: cola F₃ | filter Stapl. | reinigst Ruska.

[31] NF-V: Et scias quod ista atramenta preceperunt philosophi et posuerunt secundum coniunctionem et sunt meliora quam fiunt in metallis. Ea ergo custodias.

Stapl.: These are the Vitriols which the Philosophers have employed for the process of Reddening : and they are better than those which come from the mines. Reinember carefully the knowledge of how to make them, and how to use them in the time of need. This will be sufficiellt (for your purpose), if it please Almighty Allah!

R: (GE) Dies sind die Vitriole, welche die Gelehrten zubereiten; sie sind trefflicher als die mineralischen. So achte auf ihre Herstellung und verwende sie bei Bedarf sGw.

[32] R add: Zu ihnen gehört auch das Natrun; dieses ist besser als der Boraq des Brotes. Was den Boraq der Goldschmiede anlangt, so ist er weiß und gleicht den Ausblühungen, die au den Fundamenten der Mauern entstehen.

FV-N: Nitrum est aqua rubea que componitur de borace panis. Est borax aurificum albi coloris et sicut dicit Diascorides est spuma aliciei nitri.

F₃: Alia est quod nitrum dicitur et est melior borace panis, in alia rubicundior. Est alia species qua utuntur artifices et est album simile sepo.

[33] En PS falta la descripción de este nitro o natrón.

F3: Alia [species] dicitur nitrum, et est melior borace panis. Otros mss.: Nitrum est aqua rubea que fit de borace panis.

[34] F_3, 188v: Sed opimum tragar [i. e. tinkar] fit hoc modo: Recipe de sale alkali albo, cuius modus postea dicemus, et de nitro et borace colato, et de sale gemma et de sale vrine et de sale armoniaco et confice cum modico lactis uacini aut bubaloris et pillua et reconde et pone ad solem 40 dies donec exeat tota untuositas eius et fiat clarus sicut birillus.

Borax autem salicum inuenitur in salicibus, album.

R 1§40: Beschreibung der Darstellung des Tinkar. Nimm weißes Salz des Qali, das du rein dargestellt hast, und Natrun und gereinigten Boraq, Andarani-Salz; Harnsalz und Salmiak, von jedem einzelnen einen Teil, und pulvere alles mit Kuhmilch oder mit Milch von Büffeln in dem Maße, wie sich seine Teile vereinigen. Dann tue es in die Sonne vierzig Tage lang, bis sein Fett ausgeschwitzt ist und sein Inneres rein erscheint wie der Bergkristall sGw.

Zu ihnen gehört auch der Boraq der Weide. Er entsteht im Baum der Weide (und ist) weiß.

[35] FV-N: Accipe de alkali, optime tere et commisce cum aqua que sit septuplum sui et dimitte per septem 7 dies et pone in caldario et coque usque ad medium et dimitte quiescere. Postea cola bene et pone in uase uitreo et suspende ad solem et collige quod superius congelatur. Sic facias donec congeletur.

La versión F₃ es la más ajustada al texto de R y la única con las dos recetas, aunque en orden inverso.

R,1§42: Darstellung des Qali-Salzes. Nimm ein Stücke von weißem Qali, pulvere es, gieße siebenmal so viel Wasser darauf und laß es sieben Tage stehen. Dann tue es in einen Kessel und koche es, bis es auf die Hälfte zurückgegangen ist, und laß es sich setzen. Seihe es dann zehnmal und tue es in dünnwandige Krüge und hänge sie in die Becher. Und was beim ersten Mal anschießt, das pulvere und bring es in sie zurück. Und was auf die Becher tropft, schütze vor Staub, und was auf den Krügen anschießt zum zweiten und dritten Mal, das pulvere und bewahre auf, bis du alles als ein Salz gewonnen hast.

Noch besser ist es, wenn du bei seiner Reinigung das äußerste erreichen willst, daß du es in Flaschen tust, die mit Kunstlehm verschlossen sind; sichere ihren Verschluß und lege sie in heiße Asche, bis das Salz sich verfestigt hat wie Tabarzad.

F₃, 189r: Aliter sic. Recipe de alcali frustra alba et clara et tere et puluerisa et pone in uase cum septuplo aque et dimitte per 7 dies, deinde coque quousque consumetur medietas humiditas. Tunc dimitte eum quiescere et cola decies et pone in uasibus riqaq subtilibus et suspende desubtus uasa uitrea. Quod ergo distillatum fuerit in uasibus uitreis sume et reconde a puluere donec accipias totum.

Sal quidam alcali sic fit: Recipe alcali et solue in aqua dulci et dimitte per aliquot dies mouendo cottidie aquam, deinde cola diligentissime et pone in ampulla lutata luto sapientie et claude diligenter et coque cinere calido quousque coaguletur ut tabzetum.

[36] R,1§43: Nimm von der weißen Asche der Eiche, der keine Kohle beigemengt ist und kein Geruch anhaftet, siebe sie durch Seide und verfahre mit ihr wie beim Qa!i-Salz, so kommt ein weißes Salz heraus.

F₃, : Sal autem cineris sic fit: Recipe de cinere glandis albo in quo nulla est nigredo et solue et fac sicut dictum est de sale alkali donec ueniat album.

FV-N: Sume de cinere querci que sit purus et albus et cribra eum per pannum et operatur sicut fecisti de sale alkali et erit sal optimus.

[37] R, 1§44: Was die Herstellung des Harn-Salzes anlangt, so nimm zehn Liter (ratl) Ham und bring ihn an die Sonne vierzig Tage lang in die größtmögliche Hitze, so verfestigt er sich und wird zum Salz; wenn nicht, so bring ihn in eine Glasflasche, verlehme sie mit Kunstlehm und laß ihn auf heißer Asche.

FV-N: Operatio salis urine. Sume de urina rotulos 10 et pone in ampulla vitrea, et suspende in calorem solis per dies 40. Congelatur enim et fit sal. Si vero sic non fit sal, obtura os eius cum terra forti et pone in cinere calido, quia congelatur cum dei adiutorio. Si autem vis operari sicut fecisti in sale alkali, erit sal sicut nix.

F₃ : Sal uero vrine sic fit: Recipe de ea 10 libras et pone in sole calidissimo 40 dies, quod si fuerit coagulatum et siccum, habebis propositum. Sin autem, luta uasa cum luto sapientie et pone in cinere calido super renouato cinere, quousque coaguletur sal album et clarum.

[38] in aenea: om S. En otros lugares se lee “amia” o “ania”; la congelación en “fiala” y en “vase vitreo” parecen alternativas similares.

[39] NFV tiene “nascuntur”. Stapleton tradujo por “artificial”, es decir, aleaciones (corporea) y mezclas minerales (incorporea).

[40] En S las equivalencias latinas están indicadas con signos.

[41] Las aleaciones enumeradas e interpretadas por Stapetlon son: shabah (cobre-plomo); isfid-ruyad (cobre- estaño); taliqun, taqbruyah y mufragh no identificados.

La versión de Ruska es diferente en este párrafo, pero comentó la versión de S en Al-Beruni’s Steinbuch als Quelle einer Interpolation in Razi’s kitab sirr al-asrar, en Der Islam (1939), p. 191-193:

Corporea dividuntur in haec. sc. scieble (sc. ex Marte et Venere) spedhere (sc. ex Venere et Mercurio) vttaliecon et mecferoch (sc. ex Saturno et Venere). Die Angaben über die Zusammensetzung sind für die ersten beiden Legierungen falsch, für mecferoch zunächst unkontrollierbar.

[42] R add: Sie werden bei den Goldschmieden gefunden, mit Ausnahme des Doppeltiegels; denn dieser wird bei den Goldschmieden nicht gefunden.

FV-N: Fornax aurificus, mantichi, boctice, tenallie, scapella, mallea et incus. Hec omnia inveniuntur in ferrariis et sunt omnibus nota absque bot et marbot.

[43] FV-N: Bot et marbot, quod est boctica sunt boctice super bocticam [bodega super bodegam F | bodiga super bodigam V].

[44] et post -: NF-V, 116r: Fornax debet cohoperiri carbonibus et tantum sufflari in eo ac si uelles liquefacere

aes aut [add al] aliquod corpus.

[45] NF-V, 116r: 2§4. Et secretum in hoc est quod manticellum [manticus NF | skin of the bellows (minfakh) Stapl] sit magnum ad hoc, ut magnum flatum dimittat. Et scias quod fornax et bodica debent ex omni parte cooperiri caqbonibus. Et quando volueris magnu opus fundere, necesse est quod sint due folles satis magni. 2§5. Dissolucio ferri. Sume limaturam ferri et combure eam cucm quarta parte sui arsenici rubei vel cum tanto citrini quantum fuerit limatura, et comburatur totum in vase vitreo cum igne forti. Et hoc fiat ter vel quater. Dinde lauetur cum aqua et dessicetur in vnaquaque combustione. Postea impastetur cum oleo et misceatur cum 6ª parte sui nitri [Natrum R] rubei et ponatur in bodiga ad fundendum.

2§6. Et si vis ut fiat album impasta illud cum vitro albo de Syria, mixto cum tanto de sale armoniaco albo quantum fuerit vitrum. Hoc vitrum impastetur cum oleo et fiant inde magdaliones, quasi suppositoria, et cum funditur, in vnaquaque fusione proiciatur in canale ferreo. Et hoc totiens fiat quousque deueniat album et molle. Diende iungatir cum tanto plumbo quntum ipsum est, quia viuificatur in igne ur argentum. Cum hoc autem medicamine preparabis quoddam capitellum quod tibi dicemus cum ad eius preparationem veniemus.

[46] vitro scienii: syrischen Glas R | vitro albo de Suria NV.

[47] P está corrupto aquí: la enumeración que sigue se confunde con el inicio de la descripción siguiente.

[48] R: Sind sie der Kürbis und der Anbiq mit dem Schnabel und der Vorlage, der Kürbis und der blinde Anblq, der Uthal (Aludel), der Herd die Becher, die Flaschen und die Phiolen, die Reibplatte und der Reiber, der Ofen, der Tabistan, der Selbstbläser, die Schachteln und die Kugeln und anderes dergleichen, was man braucht.

F₂, 115v: Vasa operationis specierum sunt: cucurbite et elembica cum rostro, ampulla que recipit et alia cucurbita cum alembico seco [ceco N]; est alutel et cussia; et empulle longe cum collo stricto; est etiam quedam vas quod vocatur caruca [alii alia]; et est marmor et moleta [alii alia]. Est fornax qui per se sufflat; est mortarium de uitro. Que omnia sunt necessaria arti.

F₃, 189v: Instrumenta necessaria sunt: cucurbita et alembic habens nasum, receptorium, cucurbita cum ceco alembic; et aluzel; et accensorium; et semispera; et camnina et ampulle; et tabula et confricatorium; et furnum, et tabesten et sufflatorium sui; et dorgium et pila.

[49] S: Sed cucurbite cum alumbis et cum rostor, ampulla que recipit; et alia cucurbita cum allumbic ex eo recipientes, fiale, alembici, elchotamo sunt bona ad aquas subleuandas.p0rr333434re

[50] Descripción muy resumida. La de NFV es algo más amplia y literal. F₃ es la más ajustada.

R: Der Kürbis, der Anbiq mit Schnabel und die Vorlage sind geeignet zur Destillation der Wässer. Das Geheimnis dabei ist, daß der Kürbis groß und dickwandig sein muß, ohne Sprung am Boden, und daß in seiner Wand keine Blase sein darf, und daß der Anbiq gut passend aufsitzt. Der Kessel, in den der Anbiq gestellt wird, soll die Form eines Kochtopfes haben, und der Kürbis muß bis zum höchsten Stand des Mittels, das in ihm ist, in das Wasser (des Kessels) eingetaucht sein. Beim Herd muß feiner ein großer Kessel bereit stehen in dem sich siedendes Wasser befindet, um damit den Kessel nachzufüllen, wenn es darin abnimmt. Und hüte dich davor, daß den Kürbis kaltes Wasser trifft, und sichere den Kürbis, daß er sich nicht bewegen kann, und daß sein Boden den Boden des Kessels nicht berührt, so daß er zerbricht.

V, 116v: Ampulla est aquarum receptaculum. Et secretum in hoc est ut cucurbita sit magna et grossa. Allembic debet esse positum in ore cucurbite et ampulla in ore alembic. Et cucurbita sit in aqua usque ad iuncturam alembic. Et cum minuitur aqua debet apponi alia aqua calida et non frigidam, quia eo frangetur cucurbita. Et debet aptari cucurbita sic in caldario ut non moveatur et non tangat fundum caldarie, quia rumpetur.

F₃, 189v: Cucurbita quidem et alembic habens nasum et receptorium inventa sunt ad distillacionem aquarum. Secrretum autem huius opere est quod cucurbita sit magno grosso, nullam habens emiuenam [?] in inferiori parte eius, videlicet ampullam, in aliqua parte sui, quod alembic sit bene compositum super ea sine alqiqua uacuitate et quod ponatur in caldaria plena aqua usque ad superam partem medicine. Et sit prope furnum aqua buliens de qua supleatur quantumcumque consumptum fuerit de aqua caldarie. Et caueatur ne caldaria cucurbita tangat aquam frigidam. Et sit ita firmata quod non possit moueri, ne forte inferius eius tangat inferius caldarie et frangatur.

[51] La descripción de 2§9 sigue parcialmente en NFV, sin solución de continuidad con el texto anterior. F₃ la traduce completa.

V, 116v: Appendatur ergo cucurbita super caldarium et accendatur subtus ignis lentus et quando distillauerit desinatur ignis accendi. Postea ponatur cucurbita in testam cinerem continentem et accendatur ignis sub ea. Et hoc est melius adiscenti. Et non obliuiscatur obturari iunctura cucurbite et ampulle.

F₃, 189v: Aliqui etiam distillant in cucurbita lutata suspenso in furno super retibus luteis et accendunt ignem lentum sub eo. Et quando uident furnum multum calefieri et aqua sequitur distillari, auferunt ignem donec cessat distillatio. Alii ponunt cucurbita in olla plena cinere et accendunt ignem sub ea. Et hic modus est securior operis incipientibus. Alii ponunt in fundo furni laterem magnum et super ipsum cinerem et ponunt cucurbitam super illum cinerem et implent totum furnum in circuitu cucurbite undique cinerem cribellatum. Deinde accendunt ignem sub eo. Caue autem quod extremitas uasis et caput receptorii sint ita composita quod fumus non possit subintrare, ne corrumpatur.

[52] amia: lit. “ciego”, referido al alambique. S siempre tiene amia; P alterna ania y amia. A veces P lo traduce como orbatum; N lo llama caecum. Su uso más frecuente es para coagular.

[53] F₃, 190r: Cucurbita autem et cecum alembic fit ad solutionem corporum et spirituum conceratorum. Et est allembic habens pertus sine cannale. Et ponitur in pectore quicquid soluendum est et in cucurbita aliqua aqua acuta. Et pone alembic desuper firmata peroptime iunctura. Et ponitur cucurbita in olla plena aqua. Et hoc instrumentum ad solam uidelicet solucionem et est balneum absconsum.

Stapl.: The cucurbit and blind alembic are suitable for the solution of spirits, as well as of bodies which have undergone the process of ceration. It is a cucurbit which has a (internal) channel without a spout. Those things which you warlt to be dissolved are placed in the groove, and in the cucurbit any strong water. The alembic is mounted on top and the joint is closed. The apparatus is then placed on a pot of water, or ashes. It is not suitable for anything but (the process of) solutionl. This is ‘al-hummam’’ (the bath) which is spoken of (by the philosophers) enigmatically.

[54] 2§13. R: Die Geräte werden hergestellt aus Glas und Töpferton und Biräm und Eisen und Tiegelton; bei keinem von ihnen aber kann man (E: zur Verlehmung) den Kunstlehm entbehren.

F var V-N: Vasa de sublimatione debent fieri de vitro [om V] aut de creta [terra V] aut de marmore aut de ferro.

F₃, 190r: Instrumenta quidem sunt de vitro, de terra, de ferro, de luto ab luto, et omnibus est opus luto sapientie.

[55] NFV dan una variante de esta elaboración de barro de junturas, que es diferente a la del texto árabe. El texto árabe es seguido por F₃, 190r: Recipe optimum lutum rubeum vel album mundum a terra, uiscosum et purum a ceno et expande in loco limpido et spargescas aquam desuper multotiens donec humectetur totum, ita quod non tangatur et dimittatur quousque siccetur. Tunc tere et cribella et admisce cum luto fermentato, ad singulas libras 10 dragmas et tantum de sali communi et tertiam libram de testa cribellata et maniplum de pilis bestiarum minutissime cisi et dimittatur per 3 dies. Et hoc est melius modus quem habeamus de luto sapientie.

[56] 2§15. F var. F₃, 190r: Qualiter fit alutel. Recipe ollam oblongam, longitudine vnius cubiti et de duarum manuum clausarum et pone subuersam in loco equali plano et in circuitu eius pone cinerem cribellatum. Deinde tolle ollam et fac super illum cinerem statum scutum [Schild R] luteum et dimitte quousque dessicetur, cuius facies tegatur peroptime et lutetur cerusa et albumine oui et tegatur secundo. Et circumdetur in extremo eius breui pariete, dimisso paruo loco per quem extrahatur sublimata. Quod cum desiccatum fuerit pone scutum superollam et iuncturam claude luto ex vtraque parte. Olla autem debet habere aquam in circuito sub scutum quod defendat scutum a calore ignis, ne illud quod sublimatum fuerit aduratur et corrumpatur. Super scutum autem debet poni semispera cuius secretum dicemus in capitulo solutione.

[57] R: Der Uthal wird zum Hochtreiben (Sublimieren) der trokenen Stoffe angewandt, un Ambiq mit Schnabel zum Destillieren der Wasser.

[58] N: Cannine sunt quedam ampulle [cucurbite F] que debent esse in canna reversa. Ruska traduce Phiolen.

[59] R: Tupfe ihren Kopf mit reiner weißer Wolle ab.

[60] F₃ se ajusta más al texto árabe.

[61] S comienza aquí la segunda parte, convirtiendo la segunda en tercera, etc., dando un total de 8.

[62] assentur -: sublimatio et lingue tastatio ut sint salata [sicut salua V] et conuenit ut similiter lauentur et assentur et sublimentur NV.

[63] En S el texto de las tres recetas que siguen está diversamente corrupto.

[64] Una variante de esta receta se encuentra en Ad Hasen, cap. 8.

[65] Descripción corrupta. La operación consiste en recoger la humedad que impregna una mecha de lana situada en el orificio de la tapa.

[66] quibus imbibitur om R.

[67] rubiginosum: wie ein chinesischer Spiegel Ruska.

El material de los espejos chinos era el jarsini.

[68] V₁ sustituye los “aliud” 1-3 por otras recetas.

[69] rotulum: ár ratl. Según Ruska es un préstamo del gr. “lítra”, entre uno y dos litros.

Viene a ser el equivalente en otros textos a libra, en este caso “bagdedia”, de Bagdad. En peso equivaldría a unos 360 g.

[70] Cf. Ruska, p. 67: «Bei den Rezepten über das Hochtreiben der Zarniche und des Schwefels wird ein Präparat beschrieben, das aus Kinderharn hergestellt wird und den Namen Jungfernmilch oder Esssig der Weissen führt».

[71] N desplaza esta receta al final de este capítulo.

[72] Alkali : Nombre para el estaño que en transcripción se confunde con el de la sal. En el texto de Ruska aparecen ambos plomos. Ruska, p. 105: «Nimm Quecksilber und vermähle es mit seiner Hälfte Zinn (qalaci) oder Schwarzblei».

[73] Indicación de pesos corrupta, pero la lectura de F no la mejora.

[74] aur: La abreviatura se confunde con “autem”. Unas líneas más adelante está escrito “aurei” sin marca de abreviatura. Sloane tiene aur.

En el texto de Ruska se corresponde con dirham (dracma): «so färbt dir sein Dirham ein Ratl Kupfer».

[75] F interrumpe aquí la receta y continúa con tres añadidas.

[76] bombace: Cf. Jacobus de Vitriaco (ob. c. 1240), Histria Hierosimilitana, lib. 1, cap. 85, en Gesta Dei per Francos (1611), p. 1099: «Sunt ibi praeterea arbusta quaedam quae seminantur, ex quibus colligunt bombacem, quae francigenae cotonem seu coton appellant». Cf. Du Cange, Gloss., voc. “bombax”.

[77] martach: ár martak (> es almártaga), “litargirio” (PbO). En los textos médicos aparece con la grafía martech.

[78] R: Kupfergrün, die Nüra, die Kalke, die Feile des Eisens, des Kupfers, des Zinns und des Schwarzbleis, der Vitriol, das Salz, das Bleiweiß, die Bleiglätte, das Glas, das Qali, der Talq und der Schaum des Meeres, der Kupferbrand, die Mashaqüniyä, der weiße Ziegel, die Asche des Gallapfels, der Eiche und des Johannisbrotbaums.

[79] R: Essig, das Wasser des Salzes, das Wasser des Alauns, das Wasser des Vitriols, der Harn, das Wasser des Salmiaks, das Wasser der Sauermilch und das Ausgepreßte der Säure der Zitrone, das Wasser des Qali, das Wasser der Nüra u. a. dgl.

[80] Hemos desplazado este párrafo: en el ms. está antes de la rúbrica.

[81] anzaerot: anzarut (eine Gummiart) Ruska.

[82] sum [incensum?]: und das Weihrauchs R.

[83] El texto de Ruska tiene aquí una composición de la leche de virgen segun el ms. E. El texto de P tiene una composición de leche, pero diferente, al comienzo de la sección de lavado de arsénico y azufre.

[84] elbot: Tiegel Ruska. El nombre árabe del crisol se mantuvo en la denominación botum barbotum (crucibolum perforatum super crucibolum). El matraz o retorta de los laboratorios prequímicos era llamado ocasionalmente “bocia”, y también era común el “bocia contra bociam”.

[85] Dada la confusión c-t en los manuscritos, adoptamos esta transcripición siguiendo la forma árabe dada por Ruska: Wasser der Nüra, das zermalmendes Wasser (al-ma` al-tahhan).

Más adelante (p. 182) el texto de Ruska da la composición de esta agua.

[86] En Ruska y S esta receta intercambia el orden con la siguiente.

[87] Cerusa.

[88] Ruska: «E: Beschreibung der Jungfernmilch. [Nota 4:] Überschrift an falscher Stelle».

[89] Bote de vidrio de boca ancha usado en cocina. El texto de Ruska especifica que sea verde, como recoge el latín en la siguiente receta.

[90] Und deine Nase add Ruska.

[91] zebecelbubik: Parece transcribir zabar al-bahr: Schaum des Meeres Ruska.

[92] accipe – lutata: S modifica este pasaje: «Hoc quoque preparatum, siue sit arsenicum siue sulphur tere bene et applica igni et fac stratum salis in olla forti et super salis stratum scieb assati et super illud pone quod preparasti et tertium super ipsum pone scieb stratum, id est, super ipsum salis stratum et firma bene os olle et fac sub ea lentum ignem etc. »

[93] tabistan: Descrito en la sección de instrumentos (f. 141r) como “furnus assationis”.

[94] lapis: nuqra Ruska. Término poco claro de origen persa. La traducción por lapis, con el sentido de elixir, parece correcta. Ruska: «In zahlreichen Fällen besteht kein Zweifel, daß nuqra ein Pulver bedeutet und durchaus als Ersatzwort für das  ältere iksir gelten kann».

[95] El texto latino omite aquí el capítulo 3 de Ruska, sobre preparaciones del arsénico y azufre, titulado Erläuterung des Waschens, Kochens und Rostens (§60-64) y el comienzo (§65-66) del capítulo cuarto, p. 122- 124.

[96] si fuerit arsenicum -: so daß es als graues Silber herauskommt R.

[97] Este fragmento de receta tiene el principio de la anterior. El resto parece de la posterior: Cum fuerit nigrum remoue, postea laua cum aqua alki per uices: Tue dies damit mehrmals, bis es zu Nuqra wird; dann wasche es mit Wasser des Qali mehrmals.

[98] et ciba -: zoba 10 sulphur eius sal armoniacus, usurub uel martac et durificabitur S.

[99] S divide esta receta en dos “alia” e intercambia el orden.

[100] V₃ add: triti et confecto olio lune et limatura solis liquefeceris in crusibulo.

[101] S solo das este inicio de la receta: «Alia. Sume zeg soluti partes 3».

[102] La receta continúa en R con la multiplicación del poder tranmutatorio “so färbt sein Dirham ein Ratl (E Kupfer oder) Zinn zu Feingold”.

[103] kuhl (Spießglanz) R.

En el mundo árabe, la identificación del alkohol con el antimonio (estibina) no parece tan definitiva como en Dioscórides. Stapleton consideró que era la galena, según la descripción de Rasis en Al-madkhal al-talimi (Instructive introduction): «[Al-Razi:] Kuhl. It is not a stone like (ordinary) stone, but metallic in appearance. It is the stone from which lead is obtained. [En nota:] Kuhl was almost certainly lead sulphide, and not antimony sulphide […] Even at the preseut day it is only galena».

Esta interpretación parece concordar con la presente obra. Ruska: « GE: Er gehört nicht zu den steinartigen (eigentlichen) Steinen, sondern ist der Stein des Bleis (G: ich meine, seine Grundsubstanz».

Para Ruska se confunden los minerales, igual que los metales: «Unter der körnigen Art des Kuhl ist wohl der Bleiglanz zu verstehen. Die beiden Mineralien werden nicht streng auseinandergehalten, metallisches Antimon hat man, wenn es zufällig gewonnen wurde, als eine Art des Bleis betrachtet».

[104] Este grupo de recetas es misceláneo, pero tienen en común que la plata aparece como producto inicial o final.

[105] Esta primera parte de la receta difiere de Ruska, que se inicia con una sublimación de la marcasita con sal amoniacal y no interviene la clara de huevo.

[106] P repite a continuación esta misma receta.

[107] Esta parte está corrupta. La lectura de S se acerca más al original, pero no se entiende mejor:

Alia. Funde duo plumba et prohice in aquam 10 in qua sit .10.l. [semi?] rot. sui .3ma. 1. sulphuris crocei.

En Ruska la receta solo usa estaño:

Andere Art. Schmilz Zinn und gieße es zehnmal in das Wasser; (E dann schmilzest du das Silber und gießest es in dieses Wasser zehnmal). Und tue in jedes Ratl von dem Wasser ein Dirham gelben Schwefel

[108] De las recetas que siguen S solo da varias palabras del comienzo de tres de ellas.

[109] R: Brenne das Kupfer mit Schwefel, nimm es dann heraus und tränke es mit Wasser von Vitriol und Kupfergrün und Salmiak und röste es, bis es ein rotes Streupulver geworden ist Es färbt sein Dirham 20 Silber und wird vermählt mit 5 (E vom Gold, zu Feilspänen gemacht). Wenn du es mit gelöstem rotem Quecksilber vereinigst und eingräbst, bis es sich gelöst hat, und es verfestigt wird, so färbt eins 50 Silber; du vermählst (E du mischest) die 10 mit eins (E so kommt es rot heraus).

[110] R: [G V3] Andere Art. Nimm von dem roten Zingär einen Teil und so viel wie sein Viertel gelben Vitriol, mache daraus einen Teig mit Öl des Eigelbs im Verhältnis von dem, was du vereinigt hast, und röste es mit einem gelinden Feuer; tue dies damit, bis es ein Zunýufr (Zinnober) geworden ist. Es fällt sein Dirham auf 20; vermähle die 10 mit drei, so kommt es trefflich heraus.

Andere Art. Du tränkst den vorher erwähnten Zinýar mit in der Feuchtigkeit gelöstem Vitriol, worin so viel wie sein Viertel gelber Marqasit (Goldmarqasit) und Eisensafran und Öl von Eigelb ist. Höre nicht auf, es zu rösten, bis es ebensoviel von dem Gemisch aufgesogen hat und trefflicher Zunýufr (Zinnober) geworden ist. (GE Es färbt sein Dirham 30, und du vermä:hlst die zehn mit zwei Mithqal; es kommt gut heraus).

[111] S intercala aquí el título de la siguiente receta: Calcinatio eris commixtione.

[112] S, 122v finaliza el capítulo del cobre enumerando inicios: Calcinatio aeris cum commixtione. De calcinatione ferri cum combustione calx cum rubigine. Alia. Accipe limaturam aeris partem 1 mercurii. Alia ad rubeum. Sume limaturam aeris partem 1 mercurii partem.

[113] S, init. corrup.: Alia. Tere limaturam ferri cum arsenico. Alia. Eius limaturam uiridem. Alia. Eius limaturam partem 1 arsenici rubei 4 eius, tere simul et in uase lutato etc.

[114] iedesi tanech: Agua transcrita por zedel rehne en S, 3.1b§58.

[115] et itera opus donec aqua quam imponis non tingat, tunc collectas aquas bullire fac add S.

[116] pitr-: bustuqa Ruska in nota | partem quartam S | Ruska: «Nimm von welchem der beiden du willst in Tafeln und stelle sie über die Öffnung einer Schüssel mit Essig».

[117] Ruska presenta esta receta como continuación de la anterior.

[118] La receta latina omite una primera preparación en Ruska:

Nimm ihn [Malachit] und pulvere ihn und tränke ihn mit Wasser des Kupfergrüns, des Vitriols und des Salmiaks, aber sei vorsichtig damit, und röste ihn mit heißer Asche, bis er zu Zungufr (Zinnober) wird.

[119] lac gipsi vel talc sugge S.

[120] Este comienzo es poco inteligible en latín. Separando los dos párrafos siguiendo a Ruska, el primero queda correcto, pero el segundo sigue corrupto.

[§2] Das Erweichen der Geister geschieht durch die Geister und die Salze und die Boraqe und die Öle. Die Metalle werden erweicht durch die Geister und die Salze und die Boraqe, und die Salze werden erweicht durch die Öle.

[121] caput: Ruska (Erläuterungen, p. 77-78): Dann muß ra·s, pl. ru·us ‘Kopf’ oder ‘Anfang’, die technische Bezeichnung für ein Elixir sein, das zwar noch nicht den höchsten Wirkungsgrad erreicht hat, aber doch schon Silber in beständiges Gold umzuwarrdeln vermag. […] Nach alledem scheint ‘Anfang’ oder ‘Vorstufe’ die beste Übersetzung des Wortes zu sein, jedenfalls entspricht sie dem Sachverhalt besser als das Wort ‘Prinzip’ und deckt sich etwa mit dem, was in der Summa eine ‘Medizin erster Ordnung’ genannt wird.

[122] Ruska §4. Beachte, daß die Kalke, auf die du dieses Verfahren anwendest, alle Vorstufen (ru’us, Anfänge) sind, die färben, was zwischen 20 bis 50 liegt; und wenn der Kalk nochmals erweicht und gelöst wird, und du ihn mit dem erweichten gelösten Geist mischest und sie fest werden läßt, so wird es zu einer Vorstufe, die alles färbt, was zwischen 1) 40 und 80 liegt.

1) GE ma baina, in L zu mi’atain ‘zweihundert’ verdorben, so daß die Zahlen sinnlos werden.

[123] Ruska: Es färbt sein Dirham, was zwischen 20 und 40 liegt.

[124] R: Nuqra ist ein schwieriges Wort, das nicht einfach mit ‘Pulver’ übersetzt werden kann. Es ist persisch und bedeutet nach Vullers II, 1336? zunächst ‘argentum liquatum’, d. h. gegossenes oder Barrensilber. Razi kennt aber nicht nur weiße, sondern auch rote oder yaqutfarbige Nuqra. Da die als Nuqra bezeichneten Präparate häufig noch weiter behandelt, geröstet, gelöst, mit neueni Stoffen gemischt und wieder gelöst und verfestigt weiden, ehe sie als Elixire gebrauchsfertig sind, ist über ihren endgültigen Zustand nicht immer Klarheit zu gewinnen. In zahlreichen Fällen besteht kein Zweifel, daß nuqra ein Pulver bedeutet und durchaus als Ersatzwort für das ältere iksir gelten kann.

[125] Respecto el texto de Ruska, esta receta parece contaminada con sustancias que pertenecen a la siguiente: el aqua nitri (Wasser des Natrun) y el aqua alkali (Qaliwasser).

[126] R: Nimm seine Feile, pulvere sie mit Wasser des Natrun und des Boraq von Zarawand, beide gelöst mit Qaliwasser, und röste es. Tue dies damit, bis es schmilzt und läuft, dann amalgamiere jedes von beiden mit 10 Teilen Quecksilber, etc.

[127] P omitió aquí una manipulación con agua amoniacal.

[128] et 30 -: in graues Silber. Oder 30 Dirham Quecksilber es wird zu ein Iksir, von dem sein Dirham 20 Dirham Kupfer zu weißem Silber färbt R. [Hemos modificado la puntuación de Ruska].

[129] zeg: fünf Vitriolen, nämlich Qalqant, Qalqatar, Qalqadis, Surin und gelöstem Vitriol R.

[130] rubedo sulphuris distillati: ein Viertel von der Farbe des destillierten Schwefels R.

[131] tingit 100 -: es färbt sein Dirham 100 Silber zu Feingold R.

[132] P tiene borrado el final de “azimar” y tal vez otra palabra breve. El ingrediente borrado es, según S, el aqua calcanti (Wasser des Qalqant R).

[133] Esta receta está corrupta en PS.

hoc reiterando -: En R esta séptuple reiteración sólo está en la receta siguiente. Por lo demás, ambas (31 y 32) son iguales.

[134] En S, 127r, la lectura de toda la parte del molificado de cobre con sales es la siguiente: Inceratio eiusdem cum salibus. Eris calcem imbibe cum aqua cum aquis calcanti, achay et azimar. Imbibe calcem aeris et assa, hoc 7 reiterando, et postea per 3 dies imbibe sola aqua salis armoniaci, ut liquetur et currat.

Cum aqua salis armoniaci, azimar, imbibe calcem aeris et assa hoc reiterando, ut supra. Harum salium quam uis imbibe.

[135] R inicia esta multiplicación amalgamando con mercurio.

[136] R: in einen Teller aus Ton, der auf einen Untersatz von Ton gestellt.

[137] Por descuido S tiene el signo del cobre en lugar del azufre.

[138] Signo del cobre.

[139] R: bis es schmilzt und sein Rauch herauskommt.

[140] Salto en S de 127v a 130r.

[141] R: Jedesmal, wenn du seine Stufe erhöhst, vermehrt es sich dir um das Doppelte.

[142] S add: oportet solui hec tria 3 vicibus.

R: Es ist ein Gift einer Stunde, wenn es zum dritten mal behandelt wird, ich meine (durch) das Lösen und Verfestigen.

[143] Al contrario de lo que anuncia, el texto latino no establece diferencia entre ambos fuegos. En R el fuego de inceración es suave y el de solidificación fuerte.

[144] Abreviaturas no resueltas.

[145] caput: No tiene correspondencia en R. El término caput suele referirse a las sustancias tingentes.

[146] armoniaci -: amari, salis armoniaci, taberzen S.

[147] liffa: Quizás se corresponda con Palmfasern en R.

[148] Las tres recetas siguientes reproducen vagamente a R, pero no lo traducen bien, al parecer por contaminación entre ellas.

[149] S interpola aquí una frase ajena: Tunc igitur imbibe ipsum cum coors et cadat et ex eo imbibe calcem dauz et fac sudare, faciens hoc donec fiat liquabilis ut sal.

[150] tunc igitur -: S var: Ex arsenico rubeo albificato soluto et distillato et imbibe quam uis calcem ex predictis et assa quaque uice donec fiat lapis albus, cuius rotulus 1 tingit 50 cuiusuis corporis. Si autem ipsum per uices imbiberis et iteraueris iterum donec fiat ut sal liquabilis et solueris et ditillaueris, eius uncia 1 tingit rotulum cuiuscumque corporis. Si uero cum eo commiscis seu coniunxeris argenti viui soluti tantumdem, 1 rectificabit 1000 cuiuscumque corporis.

[151] S parece distinguir dos recetas en este comienzo y usa la selenita: Cum oleo et nitro massa magnesiam. Alia. Tere magnesiam cum spuma maris etc.

[152] S tiene a continuación una receta similar, que tampoco está en R: Calefac ipsum ut supra et tere ac imbibe ipsum aqua atinkar et salis alkali per noctem et fac sudare per diem, donec fiat sal liquabilis.

[153] 3.1A§23: aqua cognita zede errobabe : Wasser der Nura und des Schwefels, das als Zad al-ragwa bekannt ist.

[154] accipe – humiditate: En R esta parte es el final de la receta anterior.

[155] suberim: Lectura imprecisa. R tiene “ýauhara” (Substanz). Una variante, en otro pasaje, es nuqra, a veces traducida por lapis.

[156] Es decir, de atíncar la décima (según R) parte del total anterior, y del azufre la décima parte del atíncar: so viel wie ein Zehntel des Ganzen gelösten Tinkar, und soviel wie ein Zehntel des Tinkar geweißten gelösten Schwefel.

[157] taygen habente manubrium: eine geschwänzte Röstpfanne Ruska.

[158] burnia: bustuqa R (Nach Wahrmund ein Wasserkrug Ruska).

[159] R sitúa este capítulo de los líquidos disolventes in embargo la sitúa al comienzo de la sección 3.3, que trata, por tanto de las disoluciones en general. Los mss. sin embargo mantienen las aguas en la sección 3.2 y dejan en la 3.3 sólo los métodos. Esto hace que en R la sección 3.3 tiene 8 partes, pero P enumera 7 y textualmente implica que el párrafo que introduce la sección se ve desplazado.

P omite una de las recetas árabes.

S sólo tiene 5 recetas completas y otra con solo el inicio con la rúbrica Preparacio aque pinguedinis hannal. Este inicio va seguido, sin solución de continuidad, por la receta, acéfala, de encerado de talco, etc., 3.2C§40, de la que anteriormente solo había dado el inicio (en 129r ad calcem).

[160] N llama sistemáticamente ocab a la sal amoniacal.

[161] En S esta receta está descontextualizado, aislada entre ceraciones, con la rúbrica: «Preparacio aque alkali et norch, quam preparacio debet esse supra».

[162] solibre: Aloë Ruska. (Quizás transcripción de Suqutrah   ﺳﻘﻄﺮة , Socotra).

[163] PS interrumpen aquí la receta. N mantiene la continuación de R.

[164] burnia: ar burniyya. Equivale al recipiente samia.

[165] S presenta esta receta como continuación de la anterior.

[166] Nimm Harn und laß ihn alt werden (abstehen) einen Monat lang R | Aqua secans que dicitur arris. Dimitte urinam antiquari per mensem N.

[167] R: Eine uqia Asa foetida (hiltit) und eine halbe uqia Judenkirsche (kakaný) und eine halbe uqia Wolfsmilch (furbiyun).

N: unciam unam calchir idest scortias lazare et mediam kislum et 10 mediam unciam euforbii.

[168] est enim .re.ar.: denn dies ist das Fundament der Sache (malak al-amr) R | quia hoc modo dominaberis illi N.

[169] crab: crach, scilicite rectificata S | dulcis N.

[170] N: Et hoc vas tantumodo simie sustinet illam.

Previamente N ha explicado como se hace este vaso: «Simia est vas factum de creta diu acretata cum acerbo pulmone vacce, postea ungatum de ipso sanguine. Vel simia est vas factus de terra indiana, que terra durat longo tempore faciendo et nullo igne domatur».

[171] rubr: Racio soluendi cum his aquis S | Beschreibung der Lósung durch diese Wässer R | De modis dissolutionis corporum cum predictis aquis N.

[172] jedesmal, wenn es sich vermindert hat, nachgegossen hast R | cum diminuta fuerit humiditas superaddes de humiditate N.

[173] En S este comienzo está descontextualizado, aislado entre recetas de ceraciones.

[174] Al situar las aguas en la parte 3.2, P enumera 7 métodos disolutivos, R cuenta 8: «Lösungen gibt es acht Arten: die Lösung mit den scharfen Wässern etc.»

[175] pasnales:     Wasser von Samen der Gartenmöhre oder der wilden Möhre zu Teig angerührt ist R | cum semine pastinacarum agrestium sive domesticarum N.

[176] sit tamen -: Final abreviado y algo corrupto.

R: Nachdem du Wasser und Kleie in einen anderen Kessel getan hast, du heizest nun und läßt ihn damit stehen, bis sich seine Hitze, (L G ich meine die des Kessels, in dem die Flasche ist,) gelegt und beruhigt hat, so daß die Flasche, wenn du sie herausnimmst und die Luft sie trifft, nicht erbricht. Bedenke das und handle demgemäß.

N: Postquam habueris aquam et munditias in alia caldaria, et calefaceris illam et cessaueris a calefatione caldarie habentis ampullam, ut cum extrahes ipsam et aer tetigerit, non frangatur. Et sic ponas illam in aliam celdariam preparatam. Intellige id et salvus eris [et vas tuum remanebit saluum V, 126r].

[177] R: Dies ist das nasse Bad, auf welches in den Büchern der Philosophen angespielt wird.

[178] Según Ruska, la traducción “apio” podría ser un error, por la similitud en árabe de esta palabra con la de “algodón”: karaf-karfas

[179] pitraram [transcr. inc.]: pictarram S | sirdab von mittlerer Filtration R | sendem in medio de sueche N.

Ruska (p. 60): so muß Razi einen großen, porösen Tonkrug meinen.

[180] N: pondera illud singulis vicibus; donec videas quod non est inde diminutum adde in dissolutione; et cua videris quod incepit minui, cessa distillationem.

[181] bachi, id est, canno uel concha S

[182] R: Dies ist das Gesamte, was die Philosophen von den Verfahren der Lösung angewandt haben. und nicht wurde davon etwas verheimlicht, außer ein einziges sehr elegantes Kapitel; wir erwähnen es in unserem Buch, das ‘Geheimnis der Geheimnisse’ genannt wird.

N, p. 163, lín. 2: Et hec est substantia operis dissolutionis. Nec credas tibi aliquod esse occultatus nisi quandam parvam portam in fine libri nostri qui dicitur ‘Secretum secretorum’.Et hoc factum est propter turpitudinem nominis eius, nam utilitatem et effectum, sicut diximus, nomen tantum pretermittentes, quia illud philosophis satis est notum.

[183] terantur – siccentur: quem commisceri et teri S.

[184] cuius mineria est ignita: No le encontramos sentido.

R: zu einer (im Feuer) ausdauernden Nuqra, durch das Feuer genährt und erprobt.

[185] biran: ár. biram.

R, p.p. 61: Der von Razi neben dem Ton genannte biram ist nach einem Bericht von Ta’alibi ein weißer Stein, aus dem man Kessel, Pfannen, Kohlenbecken und alles herstellt, was man sonst aus Glas macht. […] Ein Kessel oder Topf von der Gestalt einer bulma [pl. biram] dient als Modell bei der Herstellung des uthal.

[186] S interrumpe aquí la receta, saltando, sin solución de continuidad, a las aguas fuertes (sección Disolución) desde 3.3§8.

[187] La rúbrica parece errónea, ya que sólo hay un yeso. El final tampoco se entiende.

R: Die Hochtreibung des Talqs und des Gipses. § 12. Was diese beiden anlangt, so werden sie überhaupt nicht hochgetrieben, und es gibt kein Verfahren bei beiden in dieser Hinsicht; beschäftige dich (E dein Herz) also nicht mit ihnen.

[188] De las composiciones minerales S solo da los inicios: 133v Preparacio duorum capitulorum, scilicet, de mineralibus, quorum unum est argentum, alterum uero es aurum. Et hoc est primum capitulum. Accipe arsenici boni oc. Alius melior. Accipe citrini arsenici sublimati. Secundum capitulum in aurum. Accipe sulphur croceum et tere. Alia preparacio aeris er argenti.

[189] Este párrafo final tiene zonas ilegibles que hemos restituido (en cursiva) siguiendo el texto del párrafo final de la receta siguiente, que es similar.

[190] En P esta receta se lee como una sola con la anterior

[191] La sección vegetal sólo trata una planta, la misma en árabe que en latín, aunque las recetas son distintas. Esta planta, transcrita usuen sebaig (osnen sebaqui S), de identificación imprecisa, quizás la barrilla (salicor, salsola kali), era una fuente de potasa. Cf. Ruska, p. 52: In der Göttinger Handschrift wird die Pflanze ‘der Baum mit den langen Beeren’ genant, in der Leipziger ist es das feuchte oder frische Ushnan, in der Escorial Handschrilt das ushnan sanýi (?) mit den langen Beeren, das Fünffingerkraut genannt wird.

Las recetas de R están traducidas en N, 188 ss. (planta senene).

[192] En R falta esta primera parte de las sustancias animales (cabellos, huevos) dedicada a su preparación.

[193] Esta primera parte de la receta coincide con R, 3.7.3§8, pero continúan diversamente: Darauf nimm das Gold, mit Quecksilber und Vitriol und Schwefel verkalkt, und tränke es mit diesem Wasser in zehn Wiederholungen 20 Mal, und pulvere es bei jeder Tränkung, bis es trocken ist, und röste es in einer verlehmten Flasche mit einem Mistfeuer. Es verwandelt sein Dirham 600 Dirham von welchem Metall du willst in Feingold.

[194] Stapleton: nafikhu nafsih – a stove with perforated sides, half-filled with charcoal, and mounted on 3 legs, in which the receptacle containing the substances to be calcined, or brought into combination, was placed.

[195] S: De primo capitulo quod est de 227 et 3. Primum capitulum compositum. Secundum capitulum quod est de 3 et 12. Capitulum secundum compositum. De tertio capitulo de 4 et de

16. Tertium capitulum compositum est. Recipe stagni 3 libras. Funde. Recipe oleum oliue et pone. Explicit.

[196] N denomina a cada grupo terrestres, nacientes y vivientes: Porte confectionis de viventibus et nascentibus sunt porte tres. Prima porta conficitur de terrenis et nascentibus, cum deo.

[197] N: Secunda pars confectionis est de terrenis et viventibus et nascentibus.

[198] capillorum in marg: Hemos restituido esta y otras sustancias omitidas en el cuerpo del texto, pero anotadas por otra mano en el margen.

[199] Tachado y corregido por otra mano.

[200] argenti uiui et soluti: de mercurio sublimato partem et distillato pro rubedinem partem N.

[201] En el margen se lee “usnen”.