De aluminibus et salibus. Estudio y transcripción [Omnes Decus]

Introducción

Anónima o atribuida a Rasis, De aluminibus et salibus es una obra mayoritariamente descriptiva, pero también con elementos teóricos, en la línea del Liber de septuaginta y del Liber secretorum de Rasis, de quienes toma algún préstamo. Se conserva parcialmente en una versión árabe y más completa en dos versiones latinas, de redactados y elementos arabizantes diferentes, quizás dos traducciones.

La obra expone una selección de sustancias minerales comunes usadas en alquimia, características teóricas y algunas recetas de preparaciones y composiciones. El título más divulgado con el que fue conocida parece ser De aluminibus et salibus, que es solo una “ratio”, la primera tal vez, ya que también trata los espíritus y cuerpos. Otro título con el que fue conocido, quizás más divulgado, fue el genérico Lumen luminum.

Aunque hay un núcleo de temática común, existen variaciones en la transmisión que afectan al final.

Versión Garland.

(G)arlandius, Compendium alchimiae (1560), pp. 93-171.

Por su contenido puede considerarse un breve manual introductorio, que describe los materiales principales y sus preparaciones.

Título: Ioannis Garlandii angli philosophi doctissimi, de mineralibus liber.

(La división de capítulos presenta alguna anomalía.)

• Cap. 1-5. Espíritus: arsénico, azufre, mercurio. (La sal amoniacal está descrita entre las sales). Inc. Ratio in animalibus et spiritibus mineralibus.
• Cap. 5-15. Metales.
  • Cap. 5. Naturaleza: Scias quod corpora mineralia sunt quaedam spisissima.
    • Operaciones: Eorum condimento est quatuor modis (calcinación, encerado, disolución, coagulación).
• Cap. 6-15. Descripción y preparaciones: oro plata, hierro, cobre, estaño, plomo.
• Cap. 15 [bis]-24. Minerales
• Cap. 15 [bis]-19. Vidrio y coloraciones (rojo, pálido, azul, verde), talco, marcasitas.
• Cap. 20-24. Atramentos. Alumbres. Sales (en general, álcali, atíncar, sal amoniacal).

(K)assel 2º ms chem 13 (s. 15-16), 16r-23r.

• 16r. [Cap. 20-24] Atramentos. Alumbres. Sales.
  • Rubr: Incipit liber de aluminibus, atramentis et salibus.
  • Inc: Ratio aluminum et salium que sunt necessaria in hoc opere. Et hec est ratio atramenti. Scias quod atramenta sunt multorum generum.
• [Cap. 1-5] Espíritus.
• [Cap. 6-15]. Metales. En las preparaciones hay recetas añadidas.
  • 19r Rubr: Incipit liber Iebri.
  • Inc: Dixit Ieber cuius deus misereatur, dixit inquam quod exaltacio talis est in spiritibus qualis est exaltacio corporibus et nominabimus postea famam solucionis et.
  • Rubr: Racio in corporibus mineralibus.
  • Inc: Scias quod corpora mineralia sunt quidam spissi fumi.
• [Cap. 15 bis-24]. Minerales.
• Añadidos:
• 23r. Rubr: De diversis operibus philosophorum in corporibus et spiritibus.
• Inc: Flores ethimologicorum sapientum quibus librum meum sigillaui. 23v. Rubr: Incipit liber de aquis calidis et acutis que recipiuntur in condimento. Inc: Capitulum aquarum acutarum que recipiuntur in condimento de lichsic. Accipe de sepa porcina que uocatur arabice auntzol.
• 24r. Miscelánea de recetas.
• 26v. Final sin explicit.

Versión S(teele).

(S) Edición de R. Steele, Practical chemistry in the twelfth century. Rasis de aluminibus et salibus, en Isis, 12 (1929), pp. 10-46. Está basada en dos manuscritos:

1-  (F) Paris BNF lat 6514 (s. 14), 125r-125v. Incompleto por pérdida del final.

• Minerales: atramentos, alumbres sales
  • Rubr: Incipit liber Rasis de aluminibus et salibus que in hac arte sunt necessaria.
  • Inc: Scias quod atramenta sunt genera multa et eius minere invente sunt.
• Espíritus: arsénico.

2-  (L)ondon BL ms Arundel 164 (s. 15).

• Espíritus (cont.).
• Metales. Falta la introducción (en cap. 5).
  • Expl: Ergo occulta ipsum et age cum eo et prosperabis. Explicit secretum philosophie secretissimum.

(P)alermo 4QqA10 (s. 14), 246r-256v

• Atramentos. Alumbres. Sales.
  • Rubr: Sermo de aluminibus et salibus que in hac arte necessaria sunt.
  • Rubr: Sermo de atramentis. Inc: Scias quod atramenti sunt genera multa.
• Espíritus. Metales. Minerales. Añadidos:
  • 255r. Rubr: Distinciones secretorum sapientum in quibus sigillabo librum meum cum dei fiducia. [ = Jena Elq20, 18r: Flores ethymoleyarum].
  • 255v. Rubr: Rememoratio aquarum acutarum que ingrediuntur in regimine elixir. Inc: Accipe de cepa porci ets que est squilla ^[1].
  • 256v. Expl: Explicit liber deo gratias.

(J)ena El.q. 20 (s. 14), 29r-41v. Texto descuidado.

• 29r Atramentos, alumbres, sales.
• Rubr: Incipit liber lumen luminum.
• Inc: Atramentorum genera sunt multa.
• Espíritus. Metales. Minerales. Añadidos:
• 41r. Aguas. Inc: Aqua similiter salis armoniaci ita fit. Coquantur oua usque sint bene dura.
• 41v. Expl: Explicit liber lumen luminum.

(B)ologna ms 830 (s. 15), 23r-36v. Omite partes de algunas secciones.

• Atramentos. Alumbres. Sales (incompleta).
  • Rubr: Sermo de aluminibus et salibus et attramentis et aliis que in hac arte necessaria existunt ad complementum elixir.
  • Rubr: Et primo de attramento. Inc: Scias quod attramentorum genera sunt multa.
• Espíritus (Incompleto). Metales (Incompleto). Minerales. Añadidos:
  • 29v. Rubr marg: Distinciones secretorum sapientum. [= Flores etymologiarum.] Inc: Inquit Heremes: Aqua permanens coagulat argentum vium.
• 30r. Aguas: 8-9. Rubr: [8] Modus aque lactis virginis.
  • Inc: Submerge merdasengi, hoc est litargiri.
  • [9] Rubr: Modus aquae plumbi. Inc: Accipe de limatura eius.
• 30v. Miscelánea de recetas. Algunas coinciden con las de Kassel.

Extractos en Vincentius. Siguen generalmente la versión S[2]. Citas confrontadas por S. Moureau, Les sources alquimiques de Vincent de Beauvais, en Spicae, Cahiers de l’Atelier (2012), 5-118 (aquí: 65-73).

El texto usado por S. Moureau es el de Oxford Digby 119 (s. 14), 167v-175r, según la transcipción de C. J. Arbuthnott, Pseudo-Razi De aluminibus et salibus : a Critical Edition and Translation of the Latin Translation with Notes on the Chemical Procedures (London: unpublished Ph.D. Thesis, 2002). Nuestro conocimiento de esta versión se limita a las citas de Moureau, según las cuales es un texto muy cercano a Palermo. El título en este manuscrito, de una mano posterior al texto, es Liber rationum super corpora, spiritus, sales et atramenta.

Extractos refundidos.

• R1. En: I. Lacinius, Pretiosa margarita (1546). Collectanea. pp. 167r-179v.
  • Inc: Brevia excerpta ex libro Luminis luminum Rhasis. Quia radix scientiae quae dicitur alchimia in solutione
  • Abarca los tres grupos comunes de sustancias. El orden de los metales es diferente e incluye algunas recetas y comentarios que no se encuentran en la versión común.
• R2-3. En: J. W. Brown, The life and legend of Michael Scott (1897), App. 3. Firenze Ricc 119 (c. 1400) (antigua signatura: L.III.13). Dos versiones.
  • R2. 35v. Título: Incipit liber luminis luminum translatus a magistro Michahele Scotto philosopho.
    • Incipit: Cum rimarer et inquirerem secreta nature ex libris.
  • R3. 195v. Título: Liber Dedali philosophi.
    • Incipit: De natura salium et quot sunt. Sales autem sunt diversarum specierum.
    • Est enim sal commune.
• R4. London WL ms 517 (s. 15), 84r-89v. Contiene espíritus, metales y vidrio.
  • 84r. Tit: De spiritibus in libro luminum.
  • Inc: Spiritus solis sunt corporibus vel potius infiguntur nec alia penetrant.
• R5. Cambr TC O.8.25, 75v-81r (mano del siglo 16). Refundición de la sección de sales, alumbres y atramentos.
  • 75v: Tit: Incipit primus liber salium et alluminum Rasis.
  • Inc: Salium autem sunt genera multa.
• R6. München Clm 25113 (s. 16), 10r-28r; 32r-35v. Contiene metales y espíritus.
  • 10r. Rubr: Liber Aristotelis de Alchimia qui dicitur de Septuaginta praeceptis. Inc: In nomine Domini. Amen. Scias quod corpora mineralia sunt vapores terre qui inspissantur.
  • 32r. Rubr: Arsenicus.
  • Inc: Est anima et mineralis natura calidus et humidus et est de duobus modis. 35v. Expl: Et argentum vivum occidentale est illud quod praetulit se auro.

Edición.

Versión G: K(assel).	Versión S: P(alermo).
[16r] Incipit liber de aluminibus, atramentis et salibus.
[Cap. 20.] Ratio aluminum et salium que sunt necessaria in hoc opere.	[Steele 1.] [246r] Sermo de aluminibus et salibus que in hac arte necessaria existunt.
Et hec est ratio atramenti. Scias quod atramenta sunt multorum generum et eorum minere sunt inuente. Hec sunt aqua et tinctura quam coagulauit sicitas terre. Et est in sua natura calidum et siccum. Et vnum suorum generum est calcatar, sorin, et calcadis et caluant [3]. Et melius eorum est contra nos in insula Hyspanie quod adducitur de Glebia insula.	Sermo de atramentis. Scias quod atramenti sunt genera multa et eius minere inuente [multe B] sunt. Et ipsum quidem est aqua et tinctura [mixtura J] quam terre siccitas coagulauit. Et est in sui natura calidum et siccum. Et ex eius quidem generibus [generacionibus J] sunt alcocotar, et assurin, et calcadis et calcantum. Et melius eorum apud nos in Ispania est quod asportatur de Lebla [bella J].
Et hec atramenta denigrant corpora et addunt rubeo rubedinem et denigrant albedinem.	Ipsum quidem denigrat corpora et augmentat rubeum rubedinem et denigrat album.
Et subtilius eorum est calcatar et grossius est surin.	Et ex eis subtilius est alcocotar et eorum grossius est assurin.
Ed dixit Ieber filius Haien in suo libro in quo tractat De rebus spoliatis: Scias quod atramentum est quedam origo originum operis. Et hec origo est multum exaltata. Et suum condimentum est cum aloachaph etc., quia atramentum dure penetrationis est et illud alocaph facit atramentum penetrantem. Et dixit quod in atramentis habentur subtiles sulphures, colorant et illuminant et fortassis tingunt. Et tu proba ne dubites, idcirco aperi cor tuum et proba quia dixi fortassis.	Inquid Geber filius Haien in libro Denudatorum: Scies quod atramentum est unum ex angulis artificialibus nobilis quantitatis. Et regimen ipsius est cum aquila, quoniam atramentum est longinque submersionis, sed ipsa submergit ipsum. Et inquid [alius add B]: In atramentis sunt sulfura subtilia que subleuantur et colorantur et forsitan tingunt. Sed tibi ergo inest quoniam est de eo forsitan ambiguitas: non enim uoluitur super experienciam nisi promptualitas [portualitas J].
Et vna suarum proprietatibus est quod ipsum atramentum retinet omne ens fugitiuum [effugitivum G] ne fugiat. Scias hoc.	Et ex proprietatibus quidem eius est quia retinet omnem fugitiuum a fuga. Scias ergo illud.
Et in fama qualitatis sue operationis [opinionis G] est quod assumas ex eo quantum uolueris et pone in uase et repone per unam noctem in furno calido. Tunc ipsum atramentum exibit rubeum rubedinis ualde intense. Tunc facias eum cooperiri aqua clara dulci in quadruplo et dimittas donec resoluatur et defecabitur. Tunc cola ipsum et repone donec opus inde habeas.	[Steele 2.] Modus autem utendi ipso est ut sumas de eo quantum uis et pone ipsum in uase [uitreato add B] et fac ipsum manere in furno panis per noctem [uel in igne 3 horis add B]. Exibit enim rubeum uehementis rubedinis. Submerge ergo ipsum in quadruplo sui de aqua dulci et dimitte ipsum donec soluatur in ipsa et resideat fex eius. Cola ergo ipsum et repone ipsum ad horam necessitatis.
[Cap. 21.] De aluminibus. Ratio aluminum. Alumen est quoddam vnguentum [pinguedo al] quod coagulauit siccitas terre et eius minere sunt multe. Et dixit filius Iuliul [Inthuelis G] Cordubensis quod alumen habet mineras contra meridiem in territorio Cordube in quodam loco qui uocatur Agnamaraim [Agnamarasin G].	[Steele 3.] Sermo in alumine. Alumen est oleum quod congelauit siccitas terre. Et eius minere sunt multe. Et dixit filius Gilgil Cordubensis quod ei erat minera a septemtrione Cordube [ueteris add B] in loco qui dicitur Neherin [Neerim S], ex circuitu Cordube ueteris.
Et natura eius est calida et humida, et dixerunt   calida et sicca[4].	Et est in natura sui calidum et humidum et dicitur calidum et siccum.
Et hoc est retentor omni volatili et mundator corporibus. Et mundat corpora mundatione formosa et et facit corpora splendida et addit in eorum tinctura. Sed album denigrat donec denegat colorem sue nature; postea non mutatur. Et album mutat in rubeum.	Et ipsum quidem est retinens omne uolatile. Et mundificat corpora mundificatione bona et decorat ea et augmentat tincturam eorum. Veruntamen denigrat album donec non negetur de colore nature eius et non resoluitur [in eternum add S], et rubificat album donec tingit ipsum rubedine et non resoluitur.
Et ipsum duplator vnius et triplat duo et quadruplat tria.	Et est compar unius, et tertium duorum et quartum quatuor.
Et dixerunt quod alumen est nobilius omnibus lapidibus quia frigidum est propter acciditatem [acuitatem G] suam.	Et dicunt   quidam:   Alumen   est   nobilius lapidum quoniam est frigidum propter suam acetositatem.
Et ipsum conuenientius omnibus rebus ad condiendum arsenicum, id est auripigmentum, et sulphur et conuenientius est hiis.	Et est magis configuratum rerum ad regimen arsenici et sulfuris et conuenientius ei.
Et qualitas sue operationis est quod assumat alumen aliamen, quod est album, et lanosum et purum [et lava eum et purifica G], et molat bene, et ponat in olla vitreata et ponat [add G] super illud in quadruplo de vrina puerorum, postquam cocta fuerit et quieueri. Et fac bulire cum alumine leni igne et misce cum ligno bene, et postea dimitte donec defecetur et cola diligenter. Et absconde usque ad horam qua opus fuerit.	[Steele 4.] Et modus quidem utendi eo est quod accipias de allumine iameni albo, lanoso, puro, et teras ipsum optime et prohicias ipsum in ollam uitreatam et effundas super ipsum quadruplum sui de urinis puerorum, post decoctionem earum et ipsarum antiquatione. Ergo bulli eam cum allumine super ignem lenem et moue ipsam cum ligno motione bona et dimitte ipsam donec resideat fex eius. Cola ergo ipsam cum facilitate et repone ipsam.
[Cap. 22.] [A76] De salibus. Ratio salis. Scias quod sales sunt multi et nobilior est ille qui dicitur sal gemma, postea sal panis et postea sal Indie et ille est rubeus, et postea sal nabatheus et postea sal calicis kali calcis [G] et postea sal amurrus amarus [G], et iste est in insula Hyspanie que dicitur Alendalus circa sanctam [stannum G] Mariam et in loco qui dicitur Bilenchot [Belmchot G].	[Steele 5.] Sermo de sale. Scias quod sales multi sunt, sed nobilius ipsorum est [a loco add B] andarani, deinde sal panis et sal indus, qui est rubeus, et sal nabati et sal calcis, deinde sal amarus. Et iste sal amarus est in Ispania in terra Sancte Lene[5] et in loco qui dicitur Belengi.
Et eius natura est calida et sicca. Et est aqua quam siccauit ignis.	Cuius quidem natura est calida et sicca. Et est aqua quam congelauit siccitas ignis.
Et de eius proprietatibus quod soluit argentum fortitudine ignis et addit in eiusdem argenti albedinem. Et mutat eum a corporalitate in spiritualitatem. Et sic agit cum auro et addidit rubedinem et lauat corpora ab inquinatione et finit eius spurcitias. Et cum eo calcsan calcina [G] corpora et non cum alio.	Et ex proprietatibus eius est quia liquefacit argentum uehementia ignis et addit in ipso albedinem. Et conuertit ipsum a corporeitate ad spiritualitatem. Et similiter facit de auro et augmentat ipsum rubedine. Et abluit corpora ex sorde et corrodit sorditiem eorum. Et cum eo calcinantur corpora et non cum alio.
Et ideo [wegen seiner Weisse Ruska] uocauerunt eum sapientes argentum populi: et ideo quod omnes gentes eo indigent, et vtuntur eo omnibus rebus, et condimentis tocius seculi et cum eo meliorantur omnes creature. Et deum multum laudauit eum in Hystoria[6]. Et cum studueris in eo tunc inuenies eius altitudinem.	Et propter illud uocauerunt ipsum sapientes argentum communitatis: propter albedinem suam, et quoniam homines omnes indigent ipso, et utuntur [249v] eo in omnibus rebus et cum eo rectificatur creatura. Et deus excelsus non laudauit creaturam in Lege sicut est laus eius in sale. Cum ergo cogitaueris in ipso scies bonitatem eius.
Et inueniunt salem in omnibus cineribus uegetabilium et in calcibus lapidis et in ossibus animalium et in omnibus rebus in quibus potest inueniri.	Et sal quidem inuenitur in omnibus cineribus plantarum, et calcibus lapidibus, et ossibus animalium et in omnibus rebus inuenitur.
Totum   absconditum    eius    est    in    eius cognitione, et solutione et coagulatione: et qui hoc nouit iam salem absconditum prouidit. Et ille scilicet sal est salom elsabon [G] sapientum.	Ergo secretum totum est in sale. Qui ergo scit salem et scit solutionem eius et ipsius coagulationis, tunc iam coagulatus [om al] eleuatur super secretum occultum quod est sapo [sapor S] sapientum.
Sal albificat corpora et mundat ea et soluit ea, et coagulat spiritus et retinet eos et defendit eos       ab igne ne comburentur.	Et ipse quidem dealbat corpora et mundificat ea, et ipse resoluit ea, et congelat spiritus et retinet ea, et prohibet ab eis adhustionem ignis.
Et pone mentem tuam in sale et non studeas nisi in eo. Et nonne uides quod [16v] omnes sapientes circa complementum [add G] diuertunt ad salem ammoniacum [om G] et nominant eum multum nec alium uolunt tractare nisi de sale condito, quia de ipso venit sal ammoniacum [om G] magnum fixum nec ignis refugitum?	Pone ergo mentem tuam in sale, et prepara ipsum et non cogites nisi in ipso. An non uides eos omnes apud complementum redire ad salem armoniacum et dicere ipsum multotiens? Et ipsi [philosophi add B] non uolunt nisi salem post preparationem ipsius. Prouenit enim ex eo sal amoniacus nobilis, fixus nec fugiens ignem.
Et dixit Corsimos [Ormos G] filio suo: O fili, quando tu intelliges elsabon sapientum, adipisceris desiderium tuum et habebis illud bonum maximum quo homo indiget. Et illud est ualde durum insipienti et stolido et ualde breue inde scienti [facientes G].	Hermes quidem dixit filio suo: O fili, quando sciueris saponem [saporem S] sapientum consequeris concupiscentiam et euades cum parte [arte B] meliore. Et ipse quidem est difficilis super illum qui ipsum ignorat, paruus super illum qui scit illum.
Et dixit huius operis compositor, cuius deus misereatur, et dixit compositor quod defectus huius operis inquisitoris non fuit nisi quia nesciuit condimentum quod abscondiderunt sapientes et etiam in libris suis deleuerunt, nec manifeste illud docuerunt. Et ego iuro per nomen dei cuncta scientis, quod qui ignorauerit salis absconditum et nichil adeptus est rei illius quam erat adepturus, quia qui ignorauit salis absconditi est quasi qui wlt sagittas mittere absque corda.	Inquid compilator: Non perit querens hanc proprietatem nisi ignorantia eius quod occultauerunt sapientes et de quo euacuauerunt omnes libros et non explanauerunt ipsum. Et ego quidem iuro per deum sine quo non est deus, qui est sciens absens et presens: Vir qui ignorat secretum salis non comprehendit parum neque multum ex eo quod conceditur ei comedere, quoniam quando ignorat secretum eius est sicut uir qui sagittat cum arcu sine corda.
[A77] Quomodo debes preparare salem. Modus sui operis est ut assumant ex eo aliquam partem et eum diligenter molant et ponant in olla et cooperiant coopertorio et ponant in furno in quo panis coquitur itaque iaceat per 1 noctem uel per 1 diem et postea resoluatur eum in aqua dulci pura in duplo. Et postea coagulabitur et dealbabitur quasi nix. Tunc abscondes et non operaberis ex eo nisi cum soluta fuerit, et si feceris nullam in die utilitatem consequeris nisi solutus fuerit.	[Steele 6.] Modus autem utendi ipso est ut accipias de eo partem et teras ipsum optime ultimo et ponas ipsum in ollam et opinllas ipsam cum opinlatione et pone ipsum in furno panis nocte aut die. Deinde solue ipsum in duplo ipsius de aqua dulci. Deinde coagula ipsum et ueniet sicut nix. Repone ergo ipsum et non utaris eo nisi soluto, quoniam si non, non proficies eo.
[A78] [Cap. 23.] De sale alkali. Ratio salis qui dicitur alkali et est sausa. Scias quod sal alkali [et est -: om G] est melior salibus et formosior et conuenientior ad miscendum cum sale masse, quia eum coagulat et eum reddit fixum et stabilem. Et ideo imposuerunt ei hoc nomen, scilicet, dominum lapidum et fixorem, quia res fixas reddit.	[Steele 7.] Sermo de sale alkali. [7]Scias quod sal alcali est melius salium et melioris esse et magis conueniens quam ipsa commixtione salis masse: ipsum enim coagulat illud et propter illud nominant ipsum auctores lapidum [F] lapidem [S J] fixum faciens.
Et ideo est fortior omnibus salis, quia fit de uegetabilibus, scilicet herbis, et uegetabile duas habet uires, scilicet, vim minere et vim vegetabilitatis [vegeitatis et oleitatis G]. Et quia sal qui fit de animali superat eum vi tertia, quia retinet vim minere et vim uegetabilitatis et animalitatis [et quia sal -: om G], quia he uires iunguntur ei tamen in animali.	Et non est factum nobilius salium in uirtute, nisi quoniam est plantalis. Plante namque sunt due uirtutes, uirtus mineralis et uirtus plante. Sal uero animalis superfluit ei in uirtute tertia, cum uirtute minere et uirtute plante, cum sint aggregate in ipso ad uirtutem sui ipsius.
Et tu appone mentem tuam ad salem alkali et ad lapides albos qui uocantur uulgo ginges albe, quoniam predictus sal clarificat illas ginges et mutat in album uitrum: et alii sales non habent talem proprietatem.	Attende ergo proprietatem salis alkali cum lapide fluminis albo et qualiter colat [coagulat B] ipsum et facit ipsum redire uitrum album. Et non est ex salibus huius proprietatis.
Et iuro per uitam meam quod probaui salem alkali et posuimus super ignem et cito resoluitur et multo citius omnibus salibus quod vidimus, quia sal alkali habet in se quandam deaumtionem [demonstrationem G] albam non adurentem. Ergo iste sal nobis sufficit relictis aliis.	Et per uitam meam ego iam expertus sum salem alkali super ignem et uidi ipsum uelocius liquefieri quam sales omnes multum, quoniam in sale alkali est unctuositas alba non adusta. Excusamur ergo per hunc salem ab alio.
Et eius natura est caliditas et humiditas, quia ipse est quoddam vnguentum quod coagulauit siccitas ignis. Et dixerunt quod sua natura est calida et sicca.	Cuius quidem natura est caliditas et humiditas, quoniam est oleum quod coagulauit ignis siccitas. Et dicitur quod natura eius est calida et sicca.
Et est fixum in igne et vincit omnem uolantem qui est ex mineriis, sicut argentum viuum, et ut est sulphur et arsenicum, id est auripigmentum, et coagulat talia et retinet in igne, et resoluit omnia corpora.	Et est fixus in igne, uincens[8] omne uolatile ex mineralibus sicut argentum uiuum et sulphur, et arsenicum, et coagulat ea et retinet ea in igne. Et resoluit corpora omnia.
Ergo tibi sufficiat hic sal et esto contentus eo relictis aliis: sicut uitrum est quod ex cum eo fit,quia cum eo +calefau les+ calcinantur illi lapides ginges[9] et eo soluuntur et dissoluuntur, id est liquefiunt.	Excusaris ergo ergo per ipsum ab aliis sicut excusatur   uitrearius   per   ipsum   ab   aliis, quoniam cum ipso calcinat lapidem albumfluminis et cum ipso soluit [250r] ipsum et liquefacit eum.
Et ita absque dubio erit eius operatio in corporibus et in spiritibus. Ergo habe spem quod in eo habetur sapientia quam primi sapientes excogitati sunt. Et hec excogitatio fuit mirabile absconditum et opus maximum.	Similiter ergo absque dubio est operatio eius in corporibus et spiritibus. Innitaris [FB | in metallis S] ergo super ipsum: in ipso enim occultatur scientia eius quod preparauerunt primi. Sunt enim ex eo secreta mirabilia et operationes nobiles.
Nunc ego iuro tibi per nomen dei quod iam retexi tibi absconditam occultationem.	Iam ego per deum detexi tibi secretum occultatum.
[A79] Quomodo preparatur sal alkali. Et sue operationis fama est quod sumas de alumine (ita nominat auctoris et philosophi alkali) deloxfor[10] [ita -: doloxofoa G] aliquam partem et molas diligenter et pone in ollam vitreata et pones libre vnicuique eiusdem aluminis 6 libras aque pure et dulcis, et coques super ignem donec aqua redigatur ad quintam partem. Et dimittes donec defecetur et assumat suam claritatem et abicies feces. Et postea repones in uitreata uel in olla ciprea [cupri G] et bulliat leniter et bene suauiter donec coaguletur et clarificetur ad modum cristalli, quod erit sal nobile. Et custodi bene et gaude cum  eo.	[Steele 8.] Et modus quidem utendi eo est ut sumas de albumine alumine [S] alasfar [hoc est, de cinere clavellato add B] partem et teras eam bene et pones ipsam in uase uitreato et proicias super libram unam de eo sex libras aque dulcis, et coque ipsum super ignem donec consumatur de aqua sexta pars. Et dimitte ipsam donec super ignem resideat fex eius et eleuetur aqua. Sume ergo collaturam eius et proice fecem; deinde pone ipsam in uas eris aut uitreatum et coque ipsam super ignem cum facilitate paulatim, donec coaguletur sicut cristallus sal nobilis. Et repone ipsum et letare de eo.
[A80] Quomodo fit atingar de salibus. Post Opus [G] de attincar [atracar G], quod fit de sale quod prediximus. Accipe de illo sale nobili quantum uolueris et resolue in duplo in aqua calcis postquam defecata fuerit per aliquot dies. Et postea sumes de sale panis quantum de predicto sale et resolues in duplo in aqua frigida pura in qua due uncie mellis apum resolute sunt. Et commisceas postea aquas ambas et decoquas super ignem, leni igne donec coaguletur ad modum cristalli. Et tunc absconde et tace, quia hoc est vnum de summis vtilitatibus.	[Steele 9.] Ars[11] atincar ipsius. Accipe de eo[12] partem et solue ipsum in duplo ipsius de aqua casei postquam antiquatur [aliquatur J] aliquot diebus. Et accipe de sale panis equales et solue ipsum in duplo ipsius de aqua dulci in qua iam dissolute sint uncie due de melle apum. Deinde congrega duas aquas et decoque illus super ignem lentum paulatim, donec coaguletur simile saphiro. Et repone ipsum et occulta ipsum: est enim ex utilitiatibus nobilibus.
Tunc cum uolueris resoluere aliquod corpus [17r]   accipe   illud,   et   si   illud   corpus   quod resoluere   desideras   fuerit   puluerisatum   uel caldsadam calcinatum [G]  uel limatura, uel lapis si fuerit mola bene, et pone in uase uitreato et circumluta argilla albulunsi[13] et incendat ignem sub eo donec resoluetur quasi sepum.	Cum ergo uolueris liquefacere corpus aut lapidem, tunc si fuerit corpus sume ipsum preparatum aut calcinatum aut limatum [P | lavatum    S],   et   si   fuerit   lapis   tunc   tritum puluerizatum, tere ergo ipsum ultime et pone ipsum in buticatim[14] vitreatum argillatum. Et suffla super ipsum in igne donec liquefiat sicut adeps.
Tunc absconde hoc sal nobile . Et lauda deum qui hoc tibi concessit, quia cum hoc coagulatur viuum argentum. Et exaltat uel leuat corpora et soluit ea. Et etiam coagulat et retinet omne fugitiuum et omnem uolantem. Et cum eo ulcerant incerant [G] corpora et ligant spiritus. Et hoc abscondiderunt sapientes et sub uilamento eundem nominauerunt. Et hoc est sal armoniacum sapientum et suum acetum et suum sal [et suum add G] atincar. Ergo scias hoc.	Occulta ergo hunc salem nobilem: est enim mirabilis. Et lauda deum super illud quod dedit tibi. Sal enim iste coagulat argentum ydroargirem [S] et cum eo eriguntur corpora et coagulat ea [coagulata S]. Et cum eo tenetur omne fugitiuum et uolatile. Et cum eo cerantur [conteruntur J] corpora et spiritus. Et iste quidem sal est istud quod occulte tetigerunt sapientes et occultauerunt ipsum. Et est sal armoniacus eorum et acetum ipsorum et tincar ipsorum. Scias ergo ipsum.
[A81] [Cap. 24.] De sale armoniaco quod est melius et nobilius omnibus salibus. Ratio in sale armoniaco. Scias quod armoniacum est multo melius et nobilius omnibus salibus in condimento, quia ipsum soluit argentum viuum et mutat eum in aquam currentem quando exaltatur cum eo et posuerunt eum soluendum in loco humido.	Sermo de sale armoniaco. Scias quod sal armoniacum est melius salium et ipsorum nobilius in regimine. Soluit enim argentum uiuum et facit ipsum redire ad hoc ut sit aqua currens quando sublimatur cum eo et intromittitur ad solutionem in loco rorido.
Et est unguentum quod coagulauit siccitas ignis. Et eius natura est calida et sicca et subtilis et penetratiua a parte in partem.	Et ipse quidem est oleum quod coagulauit siccitas ignis. Et natura eius est calida et sicca, subtilis, profundans et penetrans.
Et est spiritus uolans et adiutor ad elyesir et nisi esset per eum non compleretur ylysir nec solueretur vnum cum alio. Et in eo occultatum est omne absconditum. Et ipse est intrans et exiens, et incerator omnibus corporibus, et siccator ingrediens fundamentorum corporum, et soluit corpora.	Et est spiritus uolans adiuuans alalesir, et si ipse non esset non compleretur hec syr neque exsolueretur neque ingrederetur. Et in ipse occultatur secretum. Et est egrediens, prosilens, incerans omnia corpora. Et extrahit nigredinem ex profundo eorum et resoluit ea.
Et ipsum est lapis[15] generans et postea subtrahit se, sed signum tamen remanet generationis [et postea -: om G] donec mundus stabit.	Et est lapis qui generat et perit, et remanet uestigium generationis dum remanet seculum.
Et in eo est occultum maximum et cum ipso solueris et solueris salem panis et commisceris etcoagulaueris donec durescat et splendescat quasi grando uel glacies et tunc ligata erunt pariter et mixta et semper simul morantia et compaginata. Et retinet vnumquodque aliud et se et sunt [G] fixa et durantia ad ignem nec fumus faciunt cum cremaueris. Et tunc cum ita coadunata [coordinata G] fuerint libabis limabis [G] quodlibet corpus quod resoluere uolueris, quia hec medicina soluet et resoluet cum nutu dei, et maxime ferrum soluit.	Et   in   ipso   sunt   secreta   multa   quando resoluis ipsum et resoluis salem panis et permisces utraque et coagulas ea donec perueniant sicut glacies, cum iam sunt mixti liquefacti simul et remaneat cum eo et retineat unusquisque eorum comparem suum et figantur in igne et non fumigent quando uruntur. Quando ergo facti sunt res una, tunc ciba ex ea omne corpus quod uis soluere: liquefacit enim ipsum et soluit ipsum, auxilio dei, precipue ferrum.
Et scias quod cuicumque rei conuenit, laudat eam et bene de ea loquitur.	Et scias quod omnis cui conuenit aliquid in regimine suo, laudat ipsum et extollit super [247v] ipsum.
Et radix salis armoniaci est de stercoribus et de humiditatibus animalium et maxime concreatur in loco illo ubi sit ignis, in balneo, et in fundo caldarie et in illos meatus per quos ignis mittitur sub caldariis. Et postea complet suum opus cum exaltatione.	Et radix quidem salis armoniaci est ex stercoribus et humiditatibus animalium quod generatur in loco ubi incenditur ignis balneorum, in concauitate uasis et in callibus [calibus F | talibus S]. Deinde rectificant eum auctores artis cum sublimatione.
Et ideo fecit se dominum maximum super omnes sales, quia in aliis salibus non habetur talis spiritus ut in hoc et est in mutatione tercia.	Qua propter fit dominus salium et sublimor est eorum, cum non sit in eis spiritus alius, et quoniam in alteratione est tertium.
[A82] Et fama operationis sue est quod soluatur in olla vitreata in aqua uel in uase vitreo aut supponatur eidem tria folia apii uel bleta. Et melius est quod cum [tibi G] exaltetur, si uolueris cum eo operari in duobus plumbis aut in ere aut in ferro, et si operaberis cum eo in auro uel argento, exalta eum 7 vicibus et tunc erit valde bonum.	[Steele 10.] Et modus utendi ipso est ut soluatur in intestino in uase cum aqua et coletur, aut in uitriata aut substernantur ei folia apii aut folia sicle [uel blete add S]. Et melius est ut sublimetur ter si uolueris conuertere[16] ipsum in duobus plumbis et ere et ferro. Et si conuerteris ipsum in auro et argento, tunc sublima ipsum septies: est enim finis.
[A83] Et fama sue operationis est quod sumas de sale armoniaco aliquam partem et mole cum tanta quantitate salis et exalta in aluthel, id est in galea rosarum, et exalta cum eodem sale ter uel 7 vicibus et renoua salem vnicuique exaltationi. Et inuenies eum quasi niuem in coopertorio aluthel, si deus uoluerit.	Et modus illius ut sumas de sale armoniaco partem et tere ipsum cum equalis pondere sui de sale et sublima ipsum in alluthel a sale ter aut septies. Et renouetur sal ei in omni uice. inuenies factum ipsum similem niui in scuto aluthel.
Ratio in animalibus et spiritibus mineralibus.	Sermo in animalibus et spiritibus mineralibus.
[A1] [Cap. 1.] De duobus arsenicis. Et arsenicum est anima[17] et est mineralis, cuius natura est caliditas et humiditas; et duorum colorum, scilicet, rubei et pallidi. Et arsenicum quod probamus est pallidum et foliatum, et hoc arsenicum est fortius omnibus aliis nec adeo combustiuum omnium corporum.	[Steele 11.] Et primo in arsenico. Arsenicum quidem est anima et est minerale. Et natura eius   est caliditas et humiditas. Et est secundum duos modos: rubeum et citrinum. Et illud quod ego expertus fui est citrinum et illud quod est laminosum, cum in utrisque non sit fortius eo nec uehementius eo adurat omnia corpora.
Et arsenicum est persimile sulphuri in multis operibus et subtilitatibus sulphuris et in uelocitate solucionis et in patientia ignis. Et pallidus est ignis patientius rubeo et pallidum tingit melius et eius posteritates meliores.	Et arsenicum quidem est simile sulphuri in multis operationibus et in subtilitate et uelocitate liquefactionis et paruitate expectationis super ignem. Citrinum uero magis est expectans super ignem quam rubeum et citrinum est copiosiris tinture et laudabilioris successionis.
Et de eius proprietatibus accidit quod aliud albificat, sed non se ipsum, quando exaltatur, et denigrat quando non exaltatur, et comburit dum viuit. Et quidquid ex arsenico uolunt est ut dealbet et auferat suam vnctionem [vinitionem G] et quod ab eo remoueamus suam comburationem.	Et de proprietatibus eius est quod quia albificat alium quando sublimatur et denigrat quando non sublimatur et adurit dum permanet uiuum. Quod autem uolitur de arsenico est eius albificatio et deletio oleaginositatis eius et remotio adhustionis ipsius.
Et dixit Ieber filius Haien, quod deus sibi auxilietur spoliationibus, dixit inquam: “Quando arsenicum decoqueris in oleo amaro amigdalorum uel in alio oleo, erit valde bonum.”	Dixit autem Geber filius Aien in Denudatis [in libro denudatorum S | Enthüllungen Ruska] quod ipsum quando decoquitur cum oleo de amigdalis amaris et alio, uenit ultimum.
Et dixerunt alii quod acetum meliorat cum [eum G] melioratione incorruptibili. Et hec duo arsenica sunt si scientia [scientiae G] acetum in completione sue operationis. Et ipsum acetum, per meum caput adiuro, demonstrat in arsenicis mira opera. Et intellige hec.	Et existimauit secta quod acetum rectificat ex eo rectificatione post quam non est corruptio, et quod ipsum sitit [scit S] ipsum in iudicio sui complementi. Et ipsum per uitam meam facit apparere de eo mirabilia ex operationibus. Intellige ergo illud.
Et dixerunt alii quod ipsum arsenicum est lapis gentium vilis precii et repudiatus et deiectus per fora et per stercora et per balnea, quia est radix calcis [causa add G] condite cum qua depilantur mulieres.	Et extimat secta quod est lapis quorundam abiectus, proiectus in foribus et stercoribus et balneis, quoniam est radix nore [F | noce S].
Tenet etiam viuum argentum et commiscetur ei quando fuerit cum eo frater suus.	Et ipsum quidem ligat argentum uiuum in corpore et complet ipsum quando cum eo est frater [add B].
Dixit Hyalich [Lialich G] [17v] filius Yasich quod “In viuo argento habetur quodam occultum quod non habetur in aliis generibus minerarum. Et in mineris habentur corpora que ei parantur uel compaginantur. Et ipsum fatigat sapientes et pigritare facit”.	Inquid Halidh filius Iecid: “In argento uiuo est secretum, non in aliis. Et sunt ei in mirabilibus mineralibus [al]  corpora que sunt ei comparia [comparativa S], id est scilicet [si S], frater super omnia [J] habens rationem. Facit enim ipsum deficere et ligat ipsum lapis citrinus extra ipsum”[18].
Et eius condimentum est tribus modis: exaltatio, lauatio et pausatio donec dealbetur.	Et ipsius quidem regimen est secundum tres modos: sublimatio, et ablutio et descensio donec albificetur. [B om Steele 12-18]
Et fama sue exaltationis est quod assumant de eo aliquam partem quam molant, et resolue in vno budelo [perduello G] sicut scis. Et tunc permuta de uase in vas ut bene decoletur et imbibe eum arsenico puluerizato cum [pauca add G] molatione et assatione, donec in eo penitus introierit. Et postea pone in embula[19] [olla G] uitreata et tege cum alia ore ad os et tunc linias diligenter compaginationem orium ollarum argilla mollificata abulensi [alleuersi G] in qua pili conuoluti sint. Et postea pone super ignem horis 10, tribus primis igne leni, 7 reliquis igne acri. Et cum post hanc decoctionem infrigidatum fuerit, tunc id quod exaltatum fuerit colligas cum spongia. Et si tibi de eius albedine placuerit, bene erit. Sin autem, reponas sub ignem et coquas donec ad libitum tuum fiat. Et sic facias ter et non pluries, et singulis vicibus mutabis salem solutum. Et tunc erit talis qualis est camphora.	[Steele 12.] Modus sublimationis eius quidem est ut accipias de eo partem et teras ipsum et soluas ipsum in uiscere sicut scis. Deinde cola ipsum et imbibe ipsum arsenicum tritum cum contritione et asssatione, donec perueniat in uentre eius. Deinde pone utrumque in teratio uitreato et suppone ei aliud [aliuel F | alutel S] et stringe ex coniunctione cum adherentia decenter facta et luto capillorum. Et pone illud in loco ubi accenditur ignis et accende ignem sub eo decem horis, tribus cum igne leni et septem cum igne forti. Cum enim infrigidatur, agrega quod sublimatum est ex eo cum lana. Si uero non placet [patet S] tibi albedo eius, tunc itera super ipsum donec placeat [pateat S] tibi. Et illud tribus uicibus, et permuta ei salem solutum in omni uice. Exibit sicut camfara.
Et totum absconditum sciendi [scientiae G] vtrum bene factum fuerit an non, est ut sumas folium argenti calidum et puluerizes super eum et si fuerit bonum non denigrabit folium.	Et secretum quidem in cognitione comprehensionis sublimatorum est ut puluerizes ex eo super laminam argenti igniti et non denigret ipsum.
[A3] Et fama sue lauationis est quatenus des ei bibere de sale communi soluto et preparato ut prediximus, et asssabis in furno panis leniter donec de sale biberit quantum est ipsum. Et postea laua et cola a suo sale in una olla vitreata, donec aqua dulcis bene exeat. Et postea desicca eum in uase et macerabis incerabis [G] eum sale alkali soluto in eadem quantitate quantum est ipsum, donec eum albere [album G] uideas sicut sepum. Et postea subtilias et custodias.	[Steele 13.] Et modus [248r] ablutionis eius est ut imbibas ipsum sale soluto sicut premissum est et assa ipsum in furno panis, hora post horam donec compleatur pondus eius de sale soluto. Ablue ergo ipsum a sale in uase uitreato et quotiens egreditur aqua salsa cola ipsam donec egrediatur aqua dulcis in qua non sit salsedo. Sicca ergo ipsum et cera ipsam cum sale alkali soluto quod sit pondus illius, donec uideas ipsum sicut adeps. Solue ergo ipsum in igne leni donec soluatur et coaguletur. Repone ergo ipsum.
[A4] [Cap. 2.] De ablutione arsenici. Incipit capitulum predicto melius. Accipies de arsenico pallido foliato aliquam partem et de sale masse[20] tantundem et resolue in aceto acutissimo et hoc in duplo, et des bibere arsenico paulatim cum mollitione et sicccatione donec totum biberit. Et assa eum et laua cum aqua pura donec tollatur ab eo quidquid salsuginis in eo est et done videris eum album quasi niuem. Et postea combure cum eo quod uolueris corpus et ipsum ualde bonum quoniam melius esse non potest.	[Steele 14.] Aliud nobilius eo. Accipe ergo de arsenico citrino bono laminoso partem et de sale masse equaleei et solue ergo ipsum in duplo ipsius de aeto forti et imbibe arsenicum cum aqua dulci donec remoueatur ab eo salsedo, donec [fin F] uideas ipsum album ut nix. Deinde combure cum eo quodumque corpus uis. Est enim ultimum.
[A5] De preparacione arsenici. Et fama sue operationis est quod assumas de arsenico aliquam partem et moles eam bene in mortario ereo, et postea sume salis, quo vtimur postquam assatum furit donec stridorem suum amiserit, et resolue in aqua et postea coagula eum et postea resolue in aceto acutissimo et hoc in duplo. Et incera cum eo ipsum arsenicum, hoc est, dabis ei ad bibendum ad solem calidum paulatim, cum molatione facta per digitos donec totum biberit et fiat album. Et postea amassabis eum cum vnguento quod nominabimus, in eadem quantitte quantum ipsum est. Et reponas post vnctionem in uitrea, et linias uitreatam ut sepe diximus, et ponas in furno calido. Et ponas illam uitreatam subtus [in G] cineres cum carbonibus, ut fit panis subcineritius [fit -: sit – sub mercurio G], et per noctem vnam. Et postea inde abstrahas et moles eum.	[Steele 15.] Et modus regiminis eius cum tagur[21]. Sume ergo ex arsenico partem, et tere ipsum contritione ultima in mortario eris, et repone ipsum. Et accipe de sale cibi post assationem eius et remotionem sonitus ipsius et solue eum in aqua. Et coagulatio eius est solutio eius in duplo ipsius de aceto forti. Et incera cum eo arsenicum cum contritione et imbibe in sole calido [calo S], re post rem donec compleas ipsum et albificetur. Confice ergo ipsum cum pondere sui de oleo predicto et pone totum in uitreata et luta eam et pone ipsam in furno panis et proice super ipsum prunas cum cinere in nocte, et extrahe ea et tere illud.
Et totiens facies hoc donec eum albere uideas quasi argentum.	Et itera illud donec uideris ipsum corpus album simile argento.[22]
Et tunc operare cum eo et uidebis quod desideras, deo uolente. Pone dragmam [unciam G] vnam eiusdem super 10 dragmas cupri aut ferri uel duorum [om G] plumbi et fla super illud ignem follibus donec soluatur et liquescat [liquefac G] inde argentum examinatum [exanimatis G], deo uolente.	Prohice ergo de ipso unciam 1 super decem eris aut ferri aut duorum plumborum. Consequeris ea per ipsum. Et sufla super ea cum igne alkir[23] et carbonum donec liquefiat argentum bonum, auxilio dei. Fac ergo quomodo uis.
[Cap. 3.] Sublimatio arsenici cum stagno incorporato cum mercurio. Capitulum predicto melius. Accipe arsenicum bonum de quo prediximus aliquam partem et tantumdem de sale panis et moles pariter peroptime in uitreata circumlinita luto sapientie, et superponas, donec tegatur, aquam casei, sed sit ipsum serum acidum. Et coque assidue leni igne, et cum aqua illa fuerit desiccata, potabis illud iterum alia aqua, sed calida, et eiusdem modi donec inspissetur quasi pultes. Et cum siccatum fuerit ponas super illud tantumdem butiri quantum posueras de arsenico et coque cum eo paulatim, donec                  soluatur quasi sepum. Et accipe tantumdem de alunc[24], id est stanno, et liquefacias et bucellabis eum viuo argento in duplo. Et cum bucillatum fuerit moles eum cum predicto arsenico in mortario et deinde pones illud totum in uitreata  cuius collum  sit angustissimum, opila bene os eius et luto sapientie lini diligenter et pones in fornacula et super eam incendis prunas et per noctem et postea infrigidabis et tunc ab olla extrahe.	[Steele 16.] Aliud nobilius eo. Accipe de arsenico bono partem et equale ei de sale cibi, tere utrumque insimul contritione ultima et pone utrumque in uase uitreato lutato [marg inf <] luto sapìentie et submerge utrumque in aqua casei postquam acescit [accesit J] et non cesses coquere ea cum igne leni ualde. Et quotiens exsiccatur aqua imbibe illud aqua alia et sit calida, donec uideas simile pulti spisse. Cum ergo exsiccatur aqua ab eo, prohice super ipsum ex butiro recente equale ponderi arsenici et coque ipsum cum eo paulatim donec fiat [> marg inf:] sicut adeps. Sume ergo de stagno quod sit equale illi et liquefac ipsum et ciba ipsum cum duplo ipsius de argento uiuo et tere cibatum cum arsenico et pone totum in uenesa [ventosa S] uitreata et stringe ex capit eius et luta ipsum luto sapientie. Et pone ipsum in nafic et accende super ipsum carbones et dimitte ipsum per noctem, deinde infrigida ipsum et extrahe ipsum.
Et pone dragmam unam super unciam unam eris uel cupri et erit argentum purum, deo uolente.	Et proice de ipso dragmam super unciam eris aut ferri et perueniet tibi argentum uerum, auxilio dei.
[A7] [Cap. 4.] De sulphure et eius preparatione. Ratio in sulphure. Natura eius est qualis natura arsenici et eius condimentum qualis est suum, sicut dixerunt huius operis sapientes in suis scriptis, quoniam hoc minime probaui. Sed illud sulphur ego probaui cum viuo argento et exaltaui cum eodem et venit inde minium ualde bonum. Et probaui eum in cupri crematione et venit [18r] inde es ustum valde bonum et mirabile.	[Steele 17.] [25]Sermo in sulphure. Et natura eius est sicut natura arsenici et regimen eius sicut regimen ipsius equaliter, secundum quod dicunt illud auctores artis in libris suis. Et ego non sum expertus illud, sed expertus sum ipsum cum argento uiuo et sublimaui ipsum cum eo et  euenit  in uzifur mirabile. Expertus fui ipsum in combustione eris et euenit mihi rosatige[26] mirabile [id est calx ceca add S], secundum quod dicam, si deus uoluerit.
Et quidquid ex eo uolunt est ablatio sue combustionis et ablatio unctionis sue et vt dealbetur, vt est arsenicum equaliter.	Quod autem de eo uolitur [volitat S | deuolatur J] est remotio adhustionis eius et deletio oleogenitatis eius et albificatio ipsius, sicut arsenicum equaliter.
Et melior sulphur est rubeum. Et dixit Iaber filius Haen, in libro ‘Tractatus horti’, quod arsenicum operatur in rubedine quantum sulphur, et sulphur tantum in albedine quantum arsenicum, sed nequaquam probatus sum.	De ipso melius est rubeum. Et dixit Geber filius Agen in libro Ariad[27] quod arsenicum stat statione sulfuris in rubedine, et sulfur stat statione arsenici in albedine, sed non sum expertus.
[A8] Et fama sue operationis est quod assumas de eo aliquam partem et molas eum cum alumine alieman in eadem quantitate et supponas urinam per aliquot dies reseruatam, ita quod tegatur et tunc coquas leni igne et bulliet donec adnichiletur aqua et donec tibi placeat color albedinis sue. Qui nisi tibi placuerit supponas aquam casei acidam et calidam et coques donec fiat album.	[Steele 18.] Sume de eo[28]partem et tere ipsum cum pondere sui de alumine iameni et proice super ipsum de urina antiquata quod cooperiat ipsum, et coque ipsum cum igne leni et bulliat in ipsa donec consumatur aqua et placeat tibi color eius et albedo eius. Et si non placet tibi color eius, tunc itera super ipsum de aqua casei [248v] acetosa calefacta. Et itera illud super ipsum donec albificetur.
Et ponas tunc in tuis operibus, deo volente.	Et fac ingredi ipsum in opus tuum.
[Cap. 5.] De comoditate argenti viui. Ratio in uiuo argento. Scias quod ipsum est frigidum et humidum et deus ex eo concreauit omnes mineras, ergo ipsum est origo earum. Et ipsum est actiuum aereum [G], ignis fugitiuum, sed cum in igne aliquantulum steterit facit opera miranda et alta. Et ipsum solum est spiritus uiuus [mundus G] et in mundo tale non est quale ipsum est, nec [natura G] quod possit operari quod ipsum operatur.	[Steele 19.] Sermo in argento uiuo. Scias quod argentum uiuum est frigidum et humidum et ex eo creauit deus omnes mineras, nam ipsum est elementum eis. Et est aereum, fugiens ab igne. Cum ergo figitur ei quelibet fixio efficit operationem et sublimem. Et est spiritus uiuus solum et non est aliquid in mundo nisi ipsum neque aliquid quod stet loco eius.
Et ipsum est quod intrat quodlibet corpus, id est, penetrat, et leuat et extollit corpora. Ergo cum se miscuerit alicui corpori, ipsum enim uiuificabit et illuminabit et ipsum transmutabit de statu ad alium statum, de colore ad colorem, et ter si cum eo mixtum fuerit uel quinquies coniunctum [G] et ipsum erit fermentum corporis illius et tunc erit totum yscir ad albedinem et rubedinem.	Et est profundans in omni corpore erigens ipsum. Cum ergo commisceris corpori uiuificat ipsum et illuminat ipsum et conuertit ipsum de dispositione ad dispositionem et de colore ad colorem, quando aggregatur cum eo et commiscetur ei et est ei fermentum. Est ergo totum ecsir albedinis er rubedinis.
Et ipsum est aqua perhennis, et ipsum est aqua uite et ipsum est lac virginis. Et ipsum est herba mundificans et lauans[29]. Et ipsum est fons animalium, quia qui ex eo bibit non morietur in eternum. Et ipsum colorum recipiens [retinens G] est, et colorum medicina [medium G] [30], et ipsum facit corpora colorum susceptiua.	Est aqua permanens, et aqua uite, et lac virginis et herba ablutionis [albedinis J]. Et fons animalis de quo qui bibit non moritur. Et est susceptiuum colorum et medicina [medium S] mecolorum et faciens acquirere colores.
Et ipsum mortificat et uiuificat, deo uolente; et ipsum desiccat et humectat [add G]; et ipsum infrigidat et calefacit. Et ipsum facit opera contraria secundum suum condimentum: Et cum ipsum uiuum fuerit habet quedam corpora opera [G], et cum ipsum mortuum fuerit habet item quedam corpora opera multo magis meliora; et cum exaltatus fuerit alia habet opera; et cum fuerit solutum habet opera maxima.	Et est illud quod mortificat et reuiuificat, et exsiccat et humectat, et infrigidat et calefacit. Et facit contraria operationum secundum mensuram [ignis add J] regiminis eius. Et sunt ei quando est uiuum alie operationes et alie operationes et quando est mortuum operationes alie, et quando est sublimatum operationes alie [J] ab illo, et quando est solutum operationes magne.
Et ipsum est serpens in se ipsum luxurians et se ipsum impregnans et in die una parturiens. Et ipse suo veneno cuncta interficit animalia.	Et ipsum est draco qui maritat se ipsum et impregnat se ipsum et parit ex die suo. Et interficit suo ueneno omnia animalia.
Et ignis finit et interficit omnia in breui uel longo tempore, sed viuum argentum nequaquam potest separare quoniam ipsum fugit ab ipso. Sed tamen sapientes fecerunt per quedam artificia ut ignem expectaretur: paulatim ergo et gradatim cum igne repugnat. Cibant etiam eum igne donec expectat, aliquantula tamen expectatione. Et tunc ex illo faciunt opera mira et mutationes, quia sicut ipsum mutatur, ita mutat. Quoniam tunc eius auferetur ei nigredo et lutentia lutulentia [G] et etiam discursio.	Et ignis perdit omnem rem et finit eam et dipergit ipsam tempore breui uel longo: nisi [propter S] argentum uiuum, nam ignis non potest super ipsum neque comedit ipsum, sed fugit ab eo. Ingeniauerunt ergo ei sapientes filosophi precedentes [primi S] modos ingeniorum donec factum est exspectans ignem paulatim, ac [? | ideo? |non S] ergo cessat gradari super pugnam ignis et cibatur eo, ita quod quando figitur ei aliquantula fixio, perueniunt inter utraque mirabilia et mutationes, quoniam ipsum cum mutatur mutat. Et perit nigredo eius et splendor ipsius et sonitus eius.
Ergo sicut tingitur tingit, et ut coagulatur coagulat et cum soluitur soluetur et soluet aliud. Et ipsum se ipsum albificat, sicut videtur [materia G], et ad finem rubescit.	Cum ergo tingitur tinctum est et tingit, et quando coagulatur coagulatum est et coagulat, et quando soluitur solutum est et soluit. Et ipsum albificat uiuificat in visione oculi et rubificat [JS] in succesione.
Et ipsum est acutum amaritans; et ipsum est acidum et amarum; et ipsum est aqua coniungens [et ipsum -: om G].	Et est acuturum [acetum SJ] attraens et attraens acutura [acetum SJ], et aqua congregans.
Et ipsum est lac et hurina humida; et ipsum est unguentum solutiuum; et ipsum est pater mirabilium omnium; et ipsum est nubes et nubilium; et ipsum est seruus fugitiuus.	Et lac; et urina fortis; et oleum mollificans; et est pater mirabilium [mineralium J] omnium; et est caligo et nubes; et seruus fugitiuus.
Et ipsum disputauit cum auro et conclusit.	Et argentum uiuum accidentale occidentale [JB] est illud quod pretulit se auro et uicit ipsum.
Dixit aurum: – Disputabis remote [disputesne mecum G]. Ego dominus sum lapidum et insuper ignis patiens.	Dixit ergo ei aurum: – An tu prefers te mihi? Et ego sum dominus lapidum, expectans ignem.-
Respondit viuum argentum: – Verum dicis. Sed ego te genui et trahis originem a me. Et quedam pars mei multas tui viuificat. Et tu es auarus quia nichil uis largiri de tuo respectu mei. Et si quis iunxerit me fratri mei uel sorori mee uiuet et gaudebit. Et ero ei sufficiens in eternum etsi viueret anoos mille milenos. Et ego sum totum ipsum absconditum et in me latet sapientia abscondita. Et ego muto corpora in lunam cum arsenico et postea in sole cum sulphure[31].	Dixit ergo ei [aurum S]: -Vtique. Sed ego genui te et ex me natus es. Et una pars ex me uiuificat partes multas de te. Et tu es auarus: non das ex te aliquid per comparationem ad me. Et qui ligat me cum fratre meo et soror mea uiuit et gaudet et sufficit ei in uita sua etsi uiueret mille milibus annis [marg <] et reficeret omni die mille [septuaginta milia S] homines [non egeret add S]. Et ego sum secretum totum et in me [> marg<] occultatur scientia, quoniam ego conuerto omnia corpora in lunam cum arsenico, deinde conuerto ea in solem cum sulphure [setariz S].-
Et in me sunt condimentorum 4or genera: vnum ipsorum est salis et atramenti exaltatio; et etiam salis armoniaci; et etiam corporibus eorum bucillatio; et cum olfactu stangni et cum olfactu  sulphuris.	Et in ipso quidem sunt 4or regiminis species, quarum una est sublimatio a sale [animale B] et atramento; cum sale armoniaco; et cum cibatione cum corporibus; et [coagulatio add S] cum odore plumbi et cum odore sulfuris [cum quibus mortificatur add B].
Sed exaltatio salis et atramenta est ut assumant ex eo aliquam partem, et moles ipsum viuum argentum cum atramento, et hoc in duplo, et cum sale in eadem quantitate quantum est ipsum, et sal resolutum sit in budello[32], et molas cum hiis duobus et sicca donec moriatur in eis, et postea pone in aluphel, et uide ne qua[33] sit in eo humiditas. Primitus assatum sit in furno panis viuum argntum per vnam noctem et in mane extrahe a furno et potabis cum sale soluto et postea in furno repone. Et sic facies multotiens donec ipsummet nigrescat. Et quanto plus in furno posueris, tanto magis assumet colorem rubedinis.	[Steele 20-31: om B] [Steele 20.] Sublimatio cum sale et atramento est ut accipias de eo quantum uis et contere ipsum cum [illeg| J:] equali sibi de atramento et sibi equale de sale. Et sit sal solutus in intestino uel in uiscere et tere ipsum cum eis et exsicca donec moriatur in eis. Deinde pone ipsum in aludel, absque humiditate postquam assaueris ipsum in furno panis in nocte. Cum ergo fuerit in mane extrahe ipsum et imbibes ipsum cum sale soluto et reduces ipsum ad furnum. Et fac illud de eo multotiens donec denigretur corpus. Quotienscumque ergo facis ipsum morari in furno [243r] coloratur ad rubedinem.
[18v] Ergo tunc ipsum repones in aliphel et opila bene et diligenter coniuncturas, et suppones ignem postquam super ignem bene apposueris, et per 3 horas leni igne calefacias et postea per 7 horas acri[34] igne, si fuerit in diebus estatis. Sed si fuerit in hyeme, coquatur a mane usque ad horam uespertina. Postea dimittas donec refrigescat et tunc aperies ipsum alyphel et inuenies superius exaltatum album et clarum, deo volente.	Tunc ergo pone ipsum in alutel et stringe ex coniunctione et intromitte ignem sub eo, et cum iam posuisti ipsum super furnum in forma etanor, et accende sub ipso tribus horis cum igne tepido. Et post illud fac fortem ignem super ipsum 7 horis in diebus estatis, et in diebus yemis usque ad alasir[35] [noctem S]. Deinde dimitte ipsum donec infrigidetur et aperi aluthel et inuenies ergo ipsum in superiori eius iam sublimatum album et clarum, auxilio dei.
Sublimatio argenti viui cum sale armoniaco. Et eius exaltatio per salem armoniacum est quod assumas de argento viuo duas partes, et quantum medietatem pones de sale armoniaco albo bene onuoluto, et iterum tantum pones de sale quantum posuisti de sale armoniaco et molas semper donec moriatur viuum argentum. Et deinde pone in aliphel sicut prediximus. Tunc exaltabitur sicut alumen album. Et hoc est vnum de magnis operibus et altis.. Custodi bene et serua.	[Steele 21.] Sublimatio autem eius um sale armoniaco est ut acccipias de argento uiuo duas partes et fac ipsum cum medietate sui de sale armoniaco albo conquassato et equale salis armoniaci de sale — [illeg | alio S | om J], et non cesses terere ea in unum donec moriatur in eis. Deinde pone ipsum in aluthel secundum modum predictum: sublimatur enim album simile alumini lanoso. Et est ex nobilioribus operationibus et sublimibus.
Coagulatio mercurii cum odore sulphuris. Et eius coagulatio cum sulphure. Fama huius rei est quod assumas 3 uncias vguenti syrac[36], si ipsum inuenire poteris. Sin autem, sumas de oleo oliuarum et facias bullire super ignem in uase uitreato. Et oleum postquam bullitum fuerit ponas cum eo mediam vnciam sulphuris pallidi, in quam molas paulatim donec resoluatur cum oleo. Et postea remoue ab igne et dimitte frigescere in eo. Et tunc pones in eo vnciam de viuo argento et postea ollam reponas igni quem paulatim accendes. Tunc argentum viuum coagulabitur lapis eris [et erit G] rubeus.	[Steele 22.] Sed coagulatio eius cum sulfure est ut accipias 3 uncias de oleo sisamino, si est possibile, et si non de oleo oliuarum. Bulli ergo ipsum super ignem in uase uitreato et proice in ipsum potquam bullitum est oleum mediam unciam sulfuris citrini et teratur paulatim donec liquescat in ipso sulfure. Deinde remoueatur ab igne et dimitte ipsum quiescere. Deinde proice in ipso unciam 1 de argento uiuo; deinde reduc ad ignem uas et accende sub ipso paulatim. Ipsum enim coagulatur lapis rectus, rubeus.
Et tunc absconde et custodi et gaude et in operibus tuis pone.	Repone ergo ipsum et intromitte ipsum in opere tuo et gaude cum ipso.
Alius modus congelationis eiusdem. Adhuc alium habet modum hec eius coagulatio cum afflatu olfactu [G] sulphuris. Et hoc est quod viuum argentum ligabis in panno spisso, tunc dependes in olla et pones in fundo eius sulphur et ligabis bene iuncturam olle inferioris et superioris, et accendes ignem sub eo per diem integrum et postea dimittes donec frigescvat. Et postea inuenies eum rubeum quasi minium.	[Steele 23.] Et est modus alius et illud est coagulatio eius cum odoratu sulfuris, quod est ut ponas ispum in panno spisso et liga ipsum et suspende ipsum in uase. Et pone in fundo uasis sulfur et stringe ex coniunctione et accende ignem sub ipso die integro. Et dimitte ipsum donec infrigidetur et depone ipsum ab igne [SF | illeg   P]. Inuenies ipsum rubeum simile uzifur.
Tunc ponas eum in operibus rubedinis. Et tunc eo gaudebis, quoniam in eo latent mirabilia magna et innumerabilia.	Intromitt ergo ipsum in opere rubedinis et gaudebis eo. Et in eo sunt mirabilia multa que non numerantur.
Ergo si ipsum uolueris resoluere, resoluas cum sale armoniaco. Et si uolueris argentum viuum coagulatum, habebis eum coagulatum. Et etiam si uis eum dealbare, mole eum cum sale dalkali et cum serusa, id est, blanket mulierum, et durabis supor eum molatione [molede coctione G] et imbibitione. Tunc ipse dealbabitur quasi esset exaltatum meliphet. Si uolueris quod tinctura rubea maneat et perhennis, molas eum cum atramento et cum croco ferri et cum aqua salis armoniaci. Tunc ipsum rubeum manebit et eius rubedo durabit. Tunc absconde et custodi et lauda deum.	Si uis soluere ipsum, solue ipsum cum sale armoniaco. Et sdi uis ipsum argentum uiuum coagulatum, tere ipsum coagulatum. Et si uis ipsum albificatum, teres ipsum cum aliquantulo salis alcali et cerussa. Assidua ergo super illus contritionem et imbibitionem: albificatur enim et est sicut sublimatum. Et si uis ut remaneat, tinctura rubea fixa, tere ipsum cum aqua atramenti aut zafrani de ferro et aqua salis armoniaci et rubificabitur enim et figitur eius rubedo.
Alia coagulatio cum stagno plumbo. Sed et eius coagulatio est cum olfactu de usuruph, id est stagni plumbi[37]. Fama huius rei est quod facias palam pilam [G] ceream et circumlinia luto sapientie. Et cum lutum desiccatum fuerit fac in ea foramen usque ad ceram et inde eam extrahas. Pone in ea argentum viuum et opila ipsum foramen. Et ponas in ollam in qua habeatur plumbum liquefactum [om G], et sub ea ignem accendas per horas duas et ipsum cogulabitur in lapidem album. Et ipsum absconde operibus tuis et cum eo gaudebis.	[Steele 24.] Modus autem congeladi ipsum cum odore plumbi est ut fabrices speram de cera et lutes super eam luto sapientie. Cum enim siccatur lutum perfora ipsum et expolia ab eo ceram et proice in ipsum argentum uiuum et claude foramen. Et prohice ipsum in uas in quo sit plumbum liquefactum, deinde accende sub eo ignem duabus horis: coagulatur enim lapis albus. Repone ergo ipsum ad opus tuum et gaudebis cum eo.
Alia congelatio in canna de azaro uel ferro[38]. Alius modus est hoc: Est quod assumas cannam grossam quam circumlinias luto sapientie, et postea pones in ea uiuum argentum, ipsum namque quod est unum vivum [G] donec canna impleatur, et postea tegas luto sapientie et facies foueam secundum quantitatem. Et sub eo laminam plumbi pone et super plumbum ponas cannam et liquefacias aliud plumbum quod superfundas canne donec omnino tegatur. Tunc dimittas stare donec frigescat. Postea circumlinias plumbum luto sapientie et tunc permitte siccari. Et postea accende ignem super illam cannam donec plumbum liquefiat in luto sapientie, et olfactum argentum uiuum coagulabit id quod est intra cannam. Et postea frigescat et extrahas et ipsum copagulatum adeo formosum inuenies quod formosius esse non potest. Et hoc est formosius experimentum quod [add G] expertus sum in viuo argento. Tunc absconde.	[Steele 25.] Et est modus alius et illud est ut accipias cannutum [cammitum S] de canna crossa et luta ipsum luto sapientie. Deinde proice in ipsum argentum   uiuum   donec   impleas ipsum. Deinde cooperi ipsum luto sapientie. Deinde fode ei foueam secundum mensuram ipsiuset pone sub eo frustrum plumbi et pone cannutum super ipsum. Et liquefactum et liquefac [SJ] plumbum et funde in fouea in circuitu cannuti, donec submergatur cannutum in plumbo. Dimitte ergo ipsum donec infrigidetur. Deinde luta luto sapientie super plumbum et sicca ipsum. Deinde accende [243v] ignem supr ipsum donec liquefiat plumbum in luto et coagulet odore eius argentum uiuum quod est in concauitate ipsius. Dimitte ergo ipsum infrigidari et inuenies ipsum coagulatum ex meliori re. Et hoc est melius quod ego sum expertus in coagulatione argenti viui.  Occulta ergo ipsum.
Buccellatio argenti viui cum corporibus. Sed bucellare cum corporibus, fama huius operationis est quod liquefacias quodlibet illorum corporum, preter ferrum quoniam ipsum non recipit buccillationem, et ponas super corpus quod soluere uolueris argentum uiuum, argentum inquam uiuum, et hoc in duplo. Et laua ipsum inbucillatum cum aceto et sale, donec eius nigredo exeat, et postea sicca cum sole.	[Steele 26.] Modus uero cibandi ipsum cum corporibus est ut liquefacias quodcumque eorum uis, excepto ferro ipsum enim non cibatur eo, et proice super corpus quod liquefecisti duplum eius de argento uiuo. Et laua cibatum cum aceto et sale, donec egrediatur nigredo eius, deinde exsicca ipsum in sole.
Et incera ea cum qualibet aquarum linguam inter acidam et amaram, rodentium leni igne aut sole. Sic facias per integrum diem et postea solues illud. Et cum solutum fuerit incera cum eo arsenicum dealbatum et postea totum illud ponas ad liquefactionem. Quod cum solutum fuerit, coagula illud.	Et cera [tere S] ipsum cum eo quod uis de aquis heris acutis super ignem subtilem aut in sole. Fac illud de illo die integro, deinde solue ipsum. Cum ergo soluitur, cera [om S] cum ipso arsenicum albificatum, deinde intromitte totum ad soluendum. Cum ergo soluitur, coagula ipsum.
Tunc dragma ipsius sola tingit octo dragmas eris et leuabis, id est in argentum mutabis, 200 duorum plumbi, si deus uoluerit.	Tingit enim dragma 1 eius quadragintas dragmas eris et erigit ducentas dragmas duorum plumborum, auxilio dei et sua uirtute.
Et scias quod liquefactio est radix huius rei et in ea est totum absconditum. Ergo soluas eum sicut uolueris, aut in stercore aut in balneo. Tunc tu soluas cum eo omnes calces et omnes limaturas, si deus uoluerit.	Scias quod resolutio est thesaurus huius rei et in ea est omne secretum. Solue ergo ipsum quomodo uis, cum igne stercoris, aut in loco rorido aut in balneo aquoso. Tu enim solues cum eo omnes calces et limaturas, cum auxilio dei.
[19r] Incipit liber Iebri. Dixit Ieber, cuius deus misereatur, dixit inquam quod exaltatio talis est in spiritibus qualis est exaltatio corporibus. Et nominabimus postea famam solutionis.	Et dixit   Geber:   Scias   quod   sublimatio spiritibus est sicut solutio corporibus. Et dicam modum solutionis post hoc.
Ratio in corporibus mineralibus. Scias quod corpora mineralia sunt quidam spissi fumi quod coagulati sunt secundum operationem nature in tempore longo. Et quod primitus coagulatur in ipsis est viuum argentum et sulphur, et sunt origines minere, et sunt aqua et vnguentum.	[Steele 27.] Sermo de corporibus. Scias quod corpora mineralia sunt uapores qui inspissantrur et coagulantur secundum mensuram seruitutis[39] nature in spatio longo. Et primum quidem quod coagulatur est argentum uiuum est et sulphur. Et sunt duo elementa minere et sunt aqua et oleum.
Durauit namque super eos decoctio equalis coloris caloris et humoris, donec inspissarentur et ex eis generantur corpora. Tunc mutantur gradatim donec fiant aurum et argentum in milibus annorum. Et si durassent hec corpora in mineris, operaretur in eis natura donec fierent aurum et argentum.	Super que assiduatur decoctio equalis cum caliditate et humiditate, donec coagulata sunt. Et ex eis generantur corpora et permutantur gradatim donec fiunt argentum et aurum in milibus annorum. Et si remanerent ista corpora in mineris suis, prepararet ea natura donec peruenirent ad argentum et aurum.
Sed deus posuit in hoc mundo minori nobili, quod est secundum maiorem tantum sapientie causatus, sapientiam [G] quod potest consequi in una die hec corpora ad argentum et aurum.	Posuit ergo deus excelsus de sapientia in hoc mundo sublimi minori, qui est compar mundo maiori, ut consequatur ista cum argento et auro in die uno, subtilitate dei et ipsius misericordia.
Et uocauerunt sulphures terre [sulphur terrae G].	Et nominantur ista corpora sulphura terre.
Et eorum condimentum 4 modis: primus calcinatio cum sale, ceratio [om G], solutio [liquefactio G] et postea coagulatio —.	[Steele 28.] Regimen autem eorum est secundum 4or modos: calcinatio cum sale, et ceratio, et solutio, deinde coagulatio.
Calefamentum [calcinamentum G] est eorum combustio forti igne cum igne sale [G], ut auferat ab eis sulphur quod ea corrumpit et remaneant munda ut calx.	Calcinatio autem eorum est combustio cum igne uehementi et sale, ut deleantur ab eis eorum     sulfura corrumpentia et  remaneant munda sicut calx, et est algir[40].
Et iste calx dixit Geber quod indigerint calefactione hec corpora ut mundarentur eorum partes et ut essent apta penetrationi humiditatis penitus penetrantis, que tunc habebit potestatem soluendi ea, et ut coroboretur eorum siccitas. Tunc magis erunt recipientia humiditatis et aptiora ad minuendum [tingendum G] sicut aurum et argentum.	Inquid  Geber: Non est necessarium calcinare ea nisi propter quietem partium eorum et      preparationem eorum,  ut perueniat humiditas ad profundum et sit possibile ea soluere. Et ut fortis fiat eorum siccitas, quare fiant susceptibiliora humiditatis et uelociora ad fundendum, sicut aurum et argentum.
Et indigerunt calefactione [tali assatione G] duo plumbi [d. p: plumbum G], et es et ferrum, pro eadem re qua prediximus: et ut mundarent se a sulphuribus se corrumpentibus et ut mundarentur a se unguenta adurentia. Et quod breuius est hiis omnibus, hoc fit ut extraheretur ab hiis humiditas corrumpens ea et ut in eis poneretur ignea humiditas, que meliorat in eis suam preparationem ad aliud opus ad quod necessaria sunt. Et hoc scito [cito G].	Et non est necessarium calcinare duo plumba, et es et ferrum, nisi propter causam precedentem. Et ut fugentur sulfura eorum corrumpentia et pereat unctuositas eorum comburens. Illud uero quod est breuius, hoc est extractio humiditatis sulphuree [om S] ea corrumpentis et intromissio humiditatis [curs in marg | om J] ignee rectificantis, per quam est uita ipsorum et eorum essentia. Fac ergo ipsum.
De inceratione corporum et spirituum. Oportunum vero inceramentum quid est. Hoc est subtiliare partes illius rei incerate ut fiat fragilior [gracilior G] et subtilior, ut penetret humiditas in corpore quo indigemus in opere completionis. Nec erit inceratio nisi per molationem et imbibitionem, donec fiat qualis est cera, que leni igne resoluitur. Tunc attendas hoc.	[Steele 29.] Ceratio uero ipsorum est subtiliatio partium illius cerati ut minoretur et subtilietur et ut profundetur humiditas in corpore: quod necessarium est in arte complementi. Et non fit ceratio nisi cum contritione et imbibitione, donec ueniat sicut cera. Et est chir que liquefit super ignem cum minore caliditate. Intellige ergo illud.
Totum uero inceramentum moderni sapientes  adinuenerunt.	Et cerationem [250r] quidem totam inuenerunt noui.
De dissolution spirituum et corporum. Sed dissolutio [id est denodatio add G] est quod sumas eadem corpora calsida [calcinata G] et incerata, que ponas in uitro, et opila eius os diligenter et facias foueam et ponas in ea paleam et cum ea uitrum illud. Et tegas luto, et pone super lutum stercus caballinum et illud rigabis aqua. Et dimitte per dies 7. Ergo istud est dissolutio caliditatis.	[Steele 30.] Solutio autem eorum est ut accipias ea calcinata et cerata et ponas ea in uitreatam, et stringe caput eius. Et fac foueam, et pone in ea paleam, et pone in ipsa uitreatam, et cooperi eam cum palea. Et proice super ipsam stercus equi et rora ipsum cum aliquantula aqua et dimitte eam 7 diebus. Hec ergo est solutio caliditatis.
Sed humiditatis dissolutio est quod facias foueam, pone in illa uitreatam in cuius fundo parum aque ponas, et pendere facias uitrum predictum in uitreata super aquam, ne aquam attingat. Et uitreatum tegas bono cooperculo et liga [add G] bene coniuncturam. Et pone super os uitri ceram [terram G] et super ceram [terram G] harenam et dimitte per noctem et diem integrum. Tunc dissoluetur si deus uoluerit.	Solutio roritatis est ut facias foueam et ponas in ea cuzam [41] et ponas in fundo eius aliquid de aqua et suspendas in uitreatm super ipsam et non consequatur aquam, et cooperi eam coopertura bona. Et accipe iuncturam, et pone super os uitreate ceram, et pone super eam arenam et dimitte eam die et nocte. Soluetur enim auxilio dei.
Quomodo congelabis medicinam dissolutam in aquam. Coagulatio est quod assumas uitrum in quo medicina predicta fuerit et pones in olla, in circuitu cuius pones cinerem cribratum, ne declinare ualeat ipsum vitrum. Et postea ignem accendas sub olla paulatim per horas 10, donec auferatur humectatio et desiccetur humiditas et coaguletur medicina sicut minium [G | spat P], si fuerit rubea, Si vero fuerit alba inuenies eam sicut camphoram. Operare cum ea et gaudebis, deo uolente.	[Steele 31.] Coagulatio enim est ut sumas uitreatam in qua soluta fuerit medicina et ponas eam in uas, id est ollam, et proicias cinerem cribellatum in circuitu eius ut non inclinetur uitreata, et incendas sub uase ignem     lenem     decem     horis,    donecegrediatur     humiditas      et      exsiccetur humiditas et coaguletur medicina, sicut uzifur si es rubea, et si est albam inuenies ipsam sicut camphoram. Vtere ergo ea et gaude cum ea.
[Cap. 6.] De ratione et natura auri et eius complexione. Ratio in auro et eius [melius G] condimento. Et scias quod ipsum est dominus corporum et lapidum. Nobilius et rex: nec ab aere, nec ab aqua nec humo [ullo humore G] corrumpitur, nec etiam igne. Nec in igne minuitur, sed in eo melioratur, quia in eo humiditate quadam humectatur. Nec etiam sulphures cetera comburentes corpora ipsum comburunt. Eius namque complexio est equalis qualitatis, et est clara, et in eo iam quatuor elementares elementares nec elementorum naturae [G] complete sunt absque excrescentia et minutione: in eo namque habentur partes caliditatis 10, et 10 frigiditatis, et 10 humiditatis et 10 [frigiditatis -: om G] siccitatis.	[Steele 32.] Sermo in auro et regimine eius. Scias quod aurum est dominus [planetarum add S] corporum et lapidum, et est nobilius eis quoniam est rex eorum et ipsorum capud, quod non corrumpit terra, neque aqua, neque aer neque ignis. Neque minuitur in igne, immo rectificat ipsum ignis et humectat ipsum. Et non comburunt ispum sulfura corrumpentia corpora, quoniam natura eius et ipsius omplexio est recta, equalis, in qua complete sunt nature 4or et equate sunt in eo, ita quod in eo non sut additio neque diminutio. Et in ipso sunt decem partes caliditatis, et decem partes humiditatis, et decem partes siccitatis et decem partes frigiditatis.
Iccirco namque sapientes ipsum exaltauerunt et inter cetera corpora melius constituerunt. Et ab eo habuerunt compositionem maioris yxir, quia ipsum est substantia equalis, et durans et manens per secula seculorum.	Quapropter extulerunt [exultrunt S] ipsum sapientes et magnificauerunt ipsum. Et posuerunt ex ipso compositionem yxir magni, quoniam est substantia equalis, remanens, permanens, fixa secundum longitudinem eternitatis.
Et ipsum est pars solis et dicunt quod ipsum calidum et humidum. Et sic est aurum inter corpora sicut sol inter sidera. Quia sol est rex siderum et luminum, et cum eo completur res terrarum et uegetabilium et arborum et minerarum et cum eo ualent et augmentantur.	Et est ex sectione [complexione S] solis et proponitur [componitur S] de eo, quia est calidum et humidum. Et aurum quidem in corporibus est sicut sol in stellis, quoniam sol est rex stellarum et lumen earum, et per eum complentur res terre ex plantis, et fructibus et mineris, et per ipsum crescit et additur essentia eorum.
Et similiter se habet aurum corporibus, quia aurum tenet omne corpus. Et ipsum fermentum deyccir albi et rubei non melioratur nisi cum eo nec completur cum alio, sicut massa que non completur sine suo fermento.	Et similiter aurum in corporibus: aurum enim retinet omne corpus et retinetur cum eo. Et est fermentum duorum ecsir, rubei et albi, que non rectificantur nisi per ipsum et non complentur per alium, sicut per pasta, que non completur nisi per fermentum.
Et sicut corpora cum dealbaueris ea et exaltaueris, et ab eis scorium absterxeris et omne [19v] fetidum abstuleris, et uolueris ea simul coniungere uel miscere, tunc pones fermentum cum corporibus et moles cum eis in unum et amassabis cum aqua de los ycsiros [ysciros G] donec sit illa massa fermentata et ut fiat sicut massa fermentata.	Et similiter, quando uis albificare corpora et sublimare ea, et extraxeris quod est in eis de scoria et turbiditate, et uis aggregare inter ea, et coniugare [coniungere S] ea et miscere simul ipsa, tunc pone fermentum ex eo et tere utraque simul et confice utraque cum aqua duorum ecsir donec fermentetur et fiat sicut pasta que iam fermentata est.
Tunc si dixeris quomodo erit fermentum corporis, tunc aspice fermentum masse: estne illud nisi massa? Et hoc fermentum est nisi corpus. Tunc per deum necesse huic rei habere ipsum conclaue [habere -: haerere et aperire cum claue G] sapientum et philosophorum.	Si autem dixeris quomodo fit fermentum ex corpore, tunc considera, nam si fermentum non est nisi pasta, tunc similiter hoc fermentum non est nisi corpus. Hoc est: et deus est clauis seraturarum [seruus creaturarum J] filosophorum et omnium sapientum.
Et dixerunt quod fermentetur [fermentum G] : id est quod dealbat medicinam et aufert cremationem et diruit alta et corpora reddit leuia et ponit etiam copora in corporibus et ea coniungit. Et ipsum fermentum est sigillatio operis et cum noticia eius meliorantur corpora et complentur, nutu dei. Ergo si tu negligenter illud condideris, corrumpentur opera.	Et dixerunt quod fermentum est illud quod albificat medicinam et aufert adhustionem, et explanat tincturam et lenit corpora et facit ingredi corpori in se ad inuicem et facit coniugium inter ea et est complementum operationum et per cognitionem eius rectificantur corpora, auxilio dei excelsi [et facit -: auxilio Ihesu Christi S]. Quod si male consideraueris in eo, corrumperetur opus.
Quia eius exemplum est sicut massa et fermentum, et sicut coagulamentum in lacte, et sicut muscus [moschus G] inter bonos odores. Ergo hoc scito.	Similitudo eius est sicut similitudo paste et fermenti et sicut coagulum in lacte et sicut muscus in bono olore. Scias ergo illud.
Capitulum de arsenico. Et hoc est arsenicum quod comburit corpora. Et crematio in hoc loco est id quod tingit corpora, cum eo quod commiscitur ei ex corporibus alienis. Tunc cum uolueris aliquod eorum corporum comburere cum eo, tunc cum hoc et cum suis commixtionibus cremabis ea.	[Steele 33.] Et est hoc arsenicum quod adhurit [contrahit S] corpora, et adhustio hec est tinctura eius, qua tingit corpus [250v] per illud quod commiscetur ei ex non genere [42] suo. Cum ergo uis adurere cum eis aliquid, tun cum isto           arsenico et eius permixtionibus adure ipsum.
Acccipe arsenicum pallidum aliquam partem et molas eam cum aceto in quo sal resolutum sit, per dies 7. Postea sicca et mole. Et crema cum eo omne corpus, quia cremabitur.	[Steele 34.] Sume arsenici citrini partem et tere ipsum cum aceto in quo dissolutus est sal per ebdomadam, deinde exsicca ipsum et tere eipsum. Et combure cum eo omne corpus.
Opus de arsenico ut stagnum conuertatur in solem et quomodo corpora calcinantur per ipsum. Fama vero sui condimentum est quod ipsum liquefacias in testa aurifabri et pone super ipsius partes 10, 1 plumbi, tunc plumbum mole, quia moletur. Mole iterum cum arsenico condito eiusdem quantitatis et pone in olla poarua uitreata et liga compaginationem sapienter [compagine sapientiae G] et ncvende sub eo ignem carbonum, ualidum flando cum follibus. Et hoc facias tribus horis, uel iaceat in furno uitrei   uel   ollarum,   per   unam   noctem.   Et extrahas et incera cum viuo argento exaltato cum sale armoniaco soluto aqua atramenti, paulatim donec suum pondus impleatur.	[Steele 35.] Modus regiminis eius. Liquefac ipsum in crucibulo et prohice super super decem partes eius partem unam plumbi et tere ipsum: teretur enim. Tere [add al] ergo ipsum cum pondere sui de arsenico liquefacto et pone ipsum in ollam paruam uitreatam. Cooperi super ipsam et decenter apta coniuncturam et suffla super ipsam tribus horis cum igne alkir et carbonum aut et [J] fac ipsum morari in furno uitrearii aut in furno figuli in nocte. Et extrahe ipsum et cera ipsum cum argento uiuo sublimato cum sale armonaco soluto in aqua azegi [azezi S | azedi J], aliquid post aliquid donec compleatur pondus eius.
Et postea pone vnam dragmam eiusdem super unam vnciam stagni et fiet aurum ualde bonum, deo uolente.	Et proice de ipso unciam 1 super unciam 1 stagni et exibit tibi aurum bonum, si deus uoluerit.
[Cap. 7.] De calce facienda de foliis auri. Aliud eiusdem rei capitulum ualde bonum. Accipe aquam claram in uase aliquo et pone in eo almartac tritum et bulli eum aliquotiens et postea calefac auri folia, que ponas in ea uel liquefacias [om G]. Et prohice in ea multotiens donec aurum moli possi.	[Steele 36.] Aliud bonum. Accipe aquam dulcem in uase et proicein ipsam litargirum tritum et bulli ipsum ebullitionibus. Deinde si uis igni laminas auri et subiunge eas in illa aqua et si uis liquefac ipsum et uacua ipsum [om S] in illud multotiens donec comminuatur.
Quod pones in operibus tuis et cum eo gaudebis.	Pone ergo ipsum in opere tuo et gaudebis cum eo.
Alius modus faciendi calcem de limatura auri. Aliud et est bonum. Acciper auri limaturam et misce cum eo arsenicum, et hoc in panno spisso, quem circumlinias luto sapientie, et assa per noctem unam cum igne. Et postea extrahe et ipsum molas et laua cum aqua salis. Et ponas cum eo tantumdem salis bene triti et pone in uase et deinde pone in furno donec fiat calx alba, deo uolente.	[Steele 37.] Aliud bonum. Accipe limaturam auri et commisce cum ea arsenicum et pone ipsum in panno spisso et luta ipsum cum luto sapientie et assa ipsum cum igne. Deinde extrahe ipsum et contere ipsum et ablue ipsum cum aqua et sale. Et pone cum ipso pondus de sale trito [illeg | S | nitro J] et pone ipsum in cuzam lutatam et pone eam in furno. Fiet enim calx alba, ut puluis qui apparet in radio solis.
[Cap. 8.] Alius modus per aquam ubi plumbum est extinctum. Capitulum aliud ualde bonum. Accipe aurum optimum quantum uolueris et facias inde folia, que calefacta in aqua salis extinguas et postea in ala aqua in qua plumbum tam diu fuerit liquefactum quod nigra [nigrum G] fuerit. Et postea inde extrahas et folia, que molas donec sint bene puluerisata, adeo quod nec digito ea percipias. Et postea operare cum ea, deo annuente.	[Steele 38.] Aliud bonum. Accipe de auro bono iafari quantum uis et mallea ipsum malleationibus subtilibus et igni ipsum et extingue ipsum in aqua et sale, in qua solutum sit plumbum aliquotiens donec denigrata fuerit aqua. Deinde extrahe laminas auri et tere ipsas, nam ipse terentur, donec fiant ut puluis qui uidetur in radio solis, cui non sit tactus. Ergo utere ipso.
Adhuc alius modus de calce. Inde aliud. Accipe almartach [almarchach, id est litargyro lapide in quo argentum liquefit G] et mole et amassa cum oleo et pone in testa aurifabri donec fundi superficies tegatur. Et postea accipies eam limaturam et pone in alueth albot [G] et liquefac. Et cum infrigidatum fuerit eam molas. Et absconde usquequo uolueris.	[Steele     39.] Aliud. Accipe ex merdasengi [43]     et tere ipsum et confice ipsum cum oleo et line cum eo fundum cruciboli. Deinde accipe laminam auri et expande ipsam in fundo cruciboli et liquefac ipsum. Cum ergo liquefit et infrigidatur, tere ipsum, nam ipsum teretur. Repone ergo ipsum ad horam in qua est necessarium.
Capitulum de   dissolutione   calcis.   Postea accipe de eo aliquam partem postquam calefactum fuerit et mole cum tantumdem salis armoniaci soluti, donec biberit. Et pone in uitreo et superponas acetum ualde acutissimum et dimitte per 7 dies in loco humido.	[om B] [Steele 40.] Aliud. Summe de eo post calcinationem eius partem, tere ergo ipsum cum pondere sui de sale armoniaco dissoluto, donec compleas ipsum. Et ponas in uitreatam et subiunge illud cum aceto forti et dimitte ipsum in loco rorido septem diebus.
[A30] Ipsum vero tunc soluetur in aqua adeo rubea ut est sanguis. Tun incera cum eo argentum uiuum quod prius exaltatum est primitus cum atramento et sale. Et sepe hoc quoque facias cum molatione et siccatione, donec compleatur bene. Et postea pones ad liquefactionem, quod cum liquefactum fuerit ipsum coagula.	Soluetur enim aqua rubea sicut sanguis. Cera ergo cum eo argentum uiuum quod sublimasti in primis ab atramento et sale. Et non cesses iterare super ipsum cum contritione et exsiccatione donec copmpleas ipsum. Intromitte ergo ipsum ad solutionem et cum soluitur coagula [251r] ipsum.
Et pone dragmam vnam super centum [decem G] argenti et erit aurum, deo uolente.	Et prohice unciam eius super centum argenti et exibit tibi aurum, si deus uoluerit.
[Cap. 9.] De natura et complexione argenti. [A31] Ratio super argentum. Scias quod argentum est corpus et mundum minus quam aurum. Et est de partibus lune, quia luna est minoris luminis sole. Et eius pondus minus est pondere solis. Ergo ita se habet aurum ad argentum.	[Steele 41.] Sermo in argento. Et scias quod argentum est corpus mundum magis diminutum quam aurum. Et est ex sectione lune. Sicut lumen lune est infra lumen solis et decor eius minor decore solis, et sicut non est ei complementum eius in lumine suo et in uirtute sua, similiter est locus argenti apud aurum.
Argentum vero corrumpitur in humo et in humido loco. Et eius sapor est acidus. Et in eo accidunt multa accidum accidentia [G], et sulphuribus comburitur et in igne minuitur.	Quoniam argentum corrumpitur in terra et in igne. Et sapor eius ad acetositatem est declinans. Et consequuntur ipsum nocumenta, et comburunt ipsum sulfura et minuitur in igne.
Et excepto auro nullum corpus melius est eo. Et ipsum est auro uicinius omnibus corporibus. Auri enim interiora sunt argenti exteriora et eius exteriora argenti sunt interiora. Et eius natura est frigida et humida, et dixerunt frigida et sicca.	Et non est preter aurum corpus honorabilius eo et est propinquius corporum ad aurum, quopniam occultum auri est manifestum argenti et manifestum auri est occultum argenti. Et natura eius est frigida et humida, et dicitur frigida et sicca.
Et commiscetur auro et cupro [20r] et recipit tincturam. Et iam ex eo fecimus yrsirim album et rubeum et postea fecimus inde aurum.	Et miscetur cum auro et ere, et suscipit tincturam. Et nos quidem iam fecimus cum eo duo ecsir, album et rubeum et posuimus ipsum aurum.
Et multa mala accidentia sunt ei accidentia. Scito quoniam ipsum est nimis tenue et ualde timidum, et est impatiens eorum que sibi accidunt. Sulphures vero et stagnum et ferrum sunt eius inimici: ei namque insunt [inferunt G] mala nec ei sunt conuenientia. Sulphur vero solum est condimentum argenti et plumbi et cupri; arsenicum vero auri et plumbi et ferri. Ergo hoc scias.	Et nocumenta ad ipsum uelocia sunt, quoniam ipsum est timidum [mundum S] subtile et non est ei expectatio super illud quod ledit ipsum. Et sulfura quidem et plumbum et stagnum ei sunt inimica ledentia ipsum et non conueniunt ei. Et sulfur singulare fit in regimine argenti, et eris et plumbi; et arsenicum arsenico et ferro et stagno. Scias ergo illud.
[A32] Et argentum est corpus ipsius ycsir albi et magni operis, et iam operatur opus suum alkali [al qalaei], id est plumbum stannum, et in opere minori.	[Steele 42.] Et argentum est corpus alexir albi in opere maiore, et stat loco eius stagnum in opere minore.
Arsenicum est anima eius[44], et viuum argentum est eius spiritus et sal armoniacum est eis [G] seruiens et eorundem uinculum [eorum coniunctus G].	Arsenicum est anima eius et argentum uiuum spiritus ipsius et sal armoniacus est seruens utrique, componens inter utraque.
[A33] De calce argenti. Fama sui condimenti est quod eum, id est argentum, cum soluas in uase albot et ponas cum eo alkali [45] tantumdem, quod cum infrigidatum fuerit moles. Et tunc absconde.	[Steele 43.] Modus regiminis eius. Liquefac ipsum in crucibolo et proice super ipsum pondus ipsius stagni, deinde funde ipsum et tere ipsum [add al], nam ipsum teritur. Et repone ipsum.
[A34] Aliud de calce per aquam alkali. Postea aliud. Solue plumbum alkali [46] et ponas eum aliquotiens in aqua salis. Et postea calefac argentum et extinguas in eadem aqua postquam posueris [molueris cum G] qualibet libra eiusdem aque vnam dragmam sulphuris uel arsenici. Tunc argentum calfabitur calcinabitur [G] et denigrabitur. Tunc operare de eo cum sale soluta et assa eum in fornacula intensa. Deinde laua cum sale et tunc fiet album et mundum.	[Steele 44.] Aliud. Liquefac plumbum stagni et funde ipsum in aqua et sale aliquotiens. Deinde igni argentum et funde ipsum in illam aquam, potquam posueris in omnem libra illius aque unciam 1 sulfuris aut arsenici. Nam ipsum calcinatur nigrum. Cura ergo ipsum cum sale soluto et assa ipsum in fimo. Deinde ablue ipsum a sale, nam ipsum albificatur et preparatur.
[A35] Aliud de calce per aquam sulphuris. Aliud. Si coquatur sulphur in aqua et sale et liquatur cum eo limatura argenti, et iacta iaceat [G] in fornacula per noctem 1, et deinde ablues et mundifices a sale. Tunc cum lotum fuerit ter [add G] fiet calx alba, deo uolente.	[Steele 45.] Aliud. Et si coquatur sulphur in aqua et sale, deinde imbibatur eo limatura argenti et intromiseris eam in furno in nocte, deinde ablueris eam a sale. Fiet calx alba in tribus uicibus.
[A36] Aliud capitulum de calce lune per sulphur. Ecce aliud. Accipe argenti limaturam quantum uolueris et inuolues eam in oleo [47] et pone in testa aurifabri super brasas [om G] ignis. Tunc cum iam calere cepit, supponas parum sulphuris donec totum comburatur et fiat cinis. Tunc molas cum sale soluto, sicut prediximus. Tunc erit albus puluis, deo uolente.	[Steele 46.] Aliud. Accipe de limatura [marg add argenti] quantum uis et line eam cum oleo, deinde pone in testa super carbones ignis. Cum ergo peruenit ad eam flamma, proice super eam aliquid sulphuris donec adhuratur et fiat cinis. Tere ergo ipsam cum   sale   dissoluto,   secundum quod precessit. Et ueniet tibi puluis albus, si deus uoluerit.
[A37] [Cap. 10.] Aliud de calce lune et inceratione et congelatione eius cum alumine. Capitulum aliud. Facias argenti folia quanto magis              poteris tenua, que brasis [prunis G] superponas donec sint calore rubea, dehinc in oleo extinguas. Et hoc facias donec nigra sint folia. Tunc moles ea cum sale soluto, ut predictum est, et absconde.	[Steele 47.] Aliud. Malleando fac laminas de argenti subtiliores quam poteris et igni eas et extingue ipsas in oleo in quo liquefactum est aliquid sulfuris. Et itera illud donec uideas ipsum nigrum. Tere ergo ipsum cum sale soluto, secundum quod precessit, et repone ipsum.
Solutio in vrina.[48] Postea eiudem pulueris aliquam partem sume et tantumdem arsenici et incerabis cum alumine in urina soluto cum tantumdem salis armoniaci. Incerabis inquam cum molatione et imbibitione donec totum inceratum sit. Et tunc id totum pone in testa oui galline uacuata et luto sapientie circumlinita, et pone super illam aliam et luto sapientie coniuncturam linias, postea desicca. Postea pone ouum in igne facto de stercoribus et stet ibi per 7 dies uel plures, ut dissoluatur. Deinde extrahatur aqua dissoluta et ponatur in uase uitreo cuius orificium sit bene lutatum et ponatur in cineribus uel in brasis [prunis G] non multum calidis, sed bene temperatis, per diem et per noctem vnam. Postea abstrahe et inuenies argentum coagulatum.	Deinde accipe de puluere eius partem et equale eius de arsenico, cera ergo ipsum cum alumine soluto in urina cum equale sibi de sale armoniaco cum contritione et imbibitione, donec compleas de ipso. Et pone totum in ouo galline [nouo galino J] uacuato lutato cum luto sapientie et pone super eum [os eius S] corticem alium [animalium S] lutatum etiam luto sapientie [et pone -: om J]. Et sicca ipsum ouum in igne strcoris uacce aut in cinere cum igne qui non sit uehementer ignitus. Et sit in eo die et nocte. Deinde extrahe ipsum et inuenies [251v] ipsum argentum congelatum.
Cuius dragmam 1 superponas 8 dragmas stagni et fiet argentum ualde bonum, deo uolente.	Proice ergo de eo unciam 1 super octo stagni: exibit tibi argentum, si deus uoluerit.[49]
[A38] Aliud de calce lune et conuersione stagni in lunam. Sed ecce multo melius. Accipe de foliis argenti aliquam partem et arsenicum conditum, illius inquam quod cremat corpora, in quarta parte, et indue ea eo, et pone in ouo galline circumlinito et pone in olla cum cinere ne inclinetur. Ollam uero ponas in furno panis per 1 noctem et diem. Postea extrahe et illud incera cum aqua aluminis et salis armoniaci, donec id uideas sicut sepum.	[Steele 48.] Et nobilius eo est ut accipias de laminis argenti partem et de arsenico preparato ad comburendum corpora, quartam eius, et cooperi ipsum cum eo et pone ipsum in ouuum galline lutatum et pone ipsum in ollam cum cinere. Et pone ollam in furno panis nocte et die. Deinde extrahe ipsum et cera ipsum cum aqua aluminis et salis armoniaci, donec uideas ipsum sicut adipem.
Tunc id ponas super stagnum et erit argentum, deo uolente.	Proice ergo de ipso super stagnum.
Sed si argenti pulueres sumpseris cum arsenico et postea molaueris et ad cremationem posueris, tuum opus multo melius ualebit. Et pone cum quo uolueris opere et desideratum tuum adimplebis, deo uolente.	Et si accipis argenti puluerem tritum cum arsenico, tere utraque, deinde fac utraque ingredi combustionem, est opus tuum nobilius   et   sublimius.   Fac   ergo   cum quocumque eorum uis: proueniet tibi, si deus uoluerit.
[Cap. 11.] De natura et complexione ferri, id est martis. [A39] Ratio in ferro. Ferrum est de partibus martis et eius natura est calida et sicca, et dixerunt frigida et sicca. Et est masculinum et femeninum [foeminativum G], acrum [om G] in suo gustu et ipsum est fortis [fons G] fortitudinis, ignis patiens, cum igne pugnans.	[Steele 49.] Sermo in ferro. Ferrum est de diuisione Martis et natura eius est calida et sicca et dicunt frigidum siccum. Et est masculum et femina, acetosum in sapore, uehementis uirtutis, expectans ignem et pugnans ipsum.
Et rebus 4 soluitur, scilicet, cum argento arsenico [G], et plumbo, et magneza et macasita. Et cum auro miscetur, compaginatur, numquam ab eo examinatur, nec decoctione [de totidem G] nec alia re.[50] Si miscueris argentum cum auro, tingit eum tinctura formosa et meliorabitur si coquatur.	Liquefit cum 4or rebus: cum arsenico, et plumbo, et magnesia et marcassita. Et quando suspenditur uel impregnatur ferrum cum auro, non separatur ab eo semper, neque per examinationem neque per aliud. Cum ergo miscetur argentum cum auro, tingit argentum [51] tinctura bona et erigit ipsam in examinatione.
Et hoc est maximum absconditum in indorum absconditis: sapientes vero ferrum inter cetera corpora eligerunt quia cito componit suum opus et leniter, et est eius tinctura durans in nostro opere, in albo et in rubeo.	Et est secretum ex secretis indorum et uoluntas eorum est ferrum solum inter reliqua corpora et propter illud elegerunt ipsum sapientes et quoniam est leuioris diminutionis, facilioris compositionis et est fixe tinctura in opere nostro in albedine et rubedine.
Et eius condimentum est soluere eum cum liquatione alumine et cum sale armoniaco. Et nominabimus hec omnia postea.	Et regimen eius est secundum duos modos, liquefactio eius cum sebic et liquefactio eius cum sale armoniaco. Et nos dicemus totum illud.
[A40] De dissolutione ferri. Que fama sui condimenti [20v] est. Iam diximus quod ferrum est durius et fortius omnibus corporibus nec in igne vero soluitur nisi per forte opus: et hoc est quod de eius foliis tenuis sumas, calefac donec rubefiat et in oleo extinguas in quo plumbum liquatum fuerit aliquotiens donec minuatur, id est fiant minuata frusta que etiam sint leuia; tunc scinde ea forcipibus quanto poteris subtilius. Et postea accipe de plumbo aliquam partem quam soluas in cocleari ferreo et pone super eum argentum viuum in eodem pondere; postea mole donec puluis fiat, et facias stratum de illo puluere. Et postea superpones ferri folium, et postea pulueres et postea folia, donec uas impleatur. Tunc pone in fornacula et ignem accendas, quem tunc follibus perfles donec illud dissoluatur. Postea illud extrahe et hoc tantum facias usque suus color tibi placeat et quod cito liquatur.	[Steele 50.] Modus regiminis eius. Iam diximus quod ferrum est fortius corporum et durius ipsorum et ipsum quidem non soluitur in igne penitus nisi per medicinam uehementem. Et illud est ut accipias de laminibus eius factis subtilibus et ignias eas et extinguas eas in oleo in quo liquefactum fuit plumbum multotiens, donec perforetur et leuiatur [limantur S] ualde. Incide ergo eas cum forpicibus subtilius quam potes. Deinde accipe de plumbo partem et liquefac eam in cocleari ferreo et proice super ipsum pondus eius de argento uiuo, deinde tere ipsum donec uideas ipsum puluerem. Pone ergo ex ipso stratum et ex laminibus stratum donec impleatur crucibulum et pone ipsum in furno et suffla super ipsum cum igne alkir et carbonum donec liquefiat. Deinde euacua ipsum. Postea itera super ipsum multotiens donec placeat tibi color eius et fiat uelox fusio eius.
Tunc operabis cum eo, deo uolente.	Tunc utere eo.
[A41] Alius modus de dissolutione ferri et conuersione eius in argentum. Modus alius. Accipe limaturam ferri quantum uolueris et arsenicum bonum tritum, et hoc in quarta parte et compone pariter in aliqua ligatura, et ipsum linias luto sapientie. Et postea ponas in fornacula et ignem accendas tribus horis fortiter flando cum follibus. Postea extrahas et infrigides et post mole cum sale alkali commixto cum oleo, et hoc in sexta parte. Et pone in albot et incende sub eo ignem carbonum fortiter cum follibus donec medicina descendat ad fundum ipsius albot et scoria desuper erit; deinde illam abstrahes a fundo et reddes ad albot. Et totiens hoc facias donec tam cito soluatur quam cito est plumbum.	[Steele 51-64: om B] [Steele 51.] Et modus alius. Accipe de limatura ferri quantum uis et proice super ipsam de arsenico trito bono equale quarte eius et pone eam in panno sine contritione [accretione S | atritione J] alicuius et luta ipsum luto sapientie. Cum ergo exsiccatur super ipsum, pone ipsum in furno fusionis et suffla super ipsum cum alkir tribus horis. Deinde infrigida ipsum et extrahe ipsum et tere ipsum cum pondere sexte ipsius de sale alkali illinito cum oleo et pone ipsum in botbarbat [botmarbot J | botum barbatum S]. Deinde igni super ipsum cum alkir et carbonibus donec descendat ad inferius albot et remaneat scoria eius eius superius in crucibulo primo. Deinde extrahe illud quod descendit et reduc ad liquefactionem. Et itera liquefactionem super ipsum donec fiat sicut plumbum in liquefactione.
Sed si placuerit accipe adhuc de uitro et anticar [antratar G], que duo molas et amassabis cum oleo et ex hoc pillulas et postea dictam medicinam cibabis illis. Et postea eam decies solues, tunc ipsa cito soluetur et ei in albedine adicietur. Tunc vero, cum eam sepe solueris totiens ut quasi plumbum cito resoluatur et donec recipiat iter ictum [G] martelli.	Et si uis accipe uitrum et itincar et tere utraque et line utraque cum cum oleo et fac de eis formas auelanarum et ciba illud ex eis. Et liquefac ipsum decem uicibus: additur enim uelocitas liquefactionis et albedo. Et si multiplicaueris illud leuitur ita quod liquefit in spatio breui, similis liquefactioni plumbi, sicut liquefit plumbum et malleatur.
Tunc accipe dragmam vnam ipsius ferri temperati et pone super 5 mundi alkali donec soluatur pariter et tunc exibit argentum ualde bonum ad liquandum et ad iter ictum [G] martelli recipiendum, deo uolente.	Liquefac ergo dragmam de hoc ferro preparato et fac uenire super ipsam quinque de stagno [252r] mundo donec liquefiat cum eo: exibit enim durum argentum, rectum ad igniendum et malleandum, auxilio dei et eius uirtute.
[om A] Sed si etiam accipere uolueris de limatura plumbi et solues limaturam ferri cum ea, ut fecisti cum arsenico, tunc ipsumcito soluetur et addicietur ei albedo et lenitas, deo uolente.	[Steele 52.] Et si uis, accipe limaturam plumbi et funde limaturam ferri cum ea sicut facis cum arsenico: fit enim uelox liquefactio eius ante liquefactionem ipsius [J | illeg P] et additur albedo et lenitas .
[Steele 53: om G]	[Steele 53.] Regimen bonum. Accipe limaturam ferri partem et rora eam cum aceto forti et pone ipsum in sole. Deinde itera rorationem [operationem S] super ipsum [J | illeg P] [cum octava parte et tere ipsum cum aqua azezi add S] donec uideas ipsum rubeum simile croco. Ergo tere ipsum cum sexta [octava S] sui de sulphure et combure ipsum in furno panis. Deinde extrahe ipsum et tere ipsum cum aqua azegi et sal armoniaci, sicut premissum est. Et prohice de ipso duas dragmas [d. d.: om S] super quatuor stagni aut argenti [duo dragmas add S] et exibit tibi aurum, si deus uoluerit.
[A44] Alia dissolutio ferri. Ecce aliud bonum martis. Accipe de alkali quantum uolueris et amassa cum eo arsenicum pallidum et inuolue cum eo ferri folia, que calefacias et extinguas totiens usquequo fiant alba in argenti colore et ei persimili omnimodo. Et tunc abstrahe quia durum erit et argentum bonum, nec erit differentia inter eum et argentum. Tunc iterum mole et pone in albot et pone super eum aliquam partem de litargiro dealbato aut de cerusa que dicitur blanket [blanchet mulierum G] aut frustum aliquod de uitro sapientum, uel aliquod quod est sal armoniacum [om al] uitro simile[52]. Tunc cito soluetur ut aqua.	[Steele 54.] Et modus alius bonus. Accipe de sale [add S] [53]alkali quantum uis et confice cum eo arsenicum citrinum et line cum eo laminas ferri. Et igni eas et extingue ipsas in illo semper, donec albificentur et fiant radiales in colore argenti, equaliter sine additio neque diminutio. Remoue ergo ipsum. Ipsum enim est durum nec est differentia inter ipsum et argentum, nisi durities in ipso tantum. Tere ergo ipsum et agrega ipsum in crucibulo bono et procice super ipsum frustrum litargiri albificati, aut ceruse aut frustrum baurac sapientum aut quod currit cursu illius. Ipsum namque soluitur uelociter in huiusmodi aqua.
Ergo cum solutum fuerit tunc eliges tu ipse[54] et [tunc ipsum G] sepius resolues donec color tibi placeat et quod ita cito soluatur ut plumbum, et postea extrahe. Cum alkay mundo tere et misce adhuc cum argento. Et operare cum hiis quidque uolueris, quia non est melius in toto mundo, quia est opus citissimum et in breui tempore completur. Sed tamen aliquantulis laboris in eo est tunc cum ferro calfatur [55], et est labor maximus, sed non est amplius.	Cum ergo soluitur, tunc tu in ipso es nunc cum bono homine [56]: si diliges ut fundas ipsum et iteres super ipsum multotiens, fac donec placeat tibi et fiat in essentia plumbi liquefactione. Deinde permisce ipsum cum stagno mundo et permisce utraque etiam cum argento. Et fac ex eis quod uis: est enim mirabile cui non est aliquod simile, uelocis operis propinqui temporis. Verumtamen in eo est aliquantulum laboris, in hora lenificationis ferri tantum.
[A45] Alia bona calcinatio et coniunctio cum plumbo. Bonum aliud condimentum. Accipe sulphur pallidum partem aliquam, et mole eum, et in testa pone et eum bullire facias in oleo in quantitate duplici, donec sulphur in eo soluatur. Deinde sumes ferri folia quater tantum, que coques in igne et extinguas in predicto sulphure. Et coque sepe et multum donec comburentur folia et fient nigra. Et molentur.	[Steele 55.] Regimen aliud bonum. Accipe de sulfure citrino partem et tere ipsum et pone ipsum in testa et bulli ipsum cum duplo sui de oleo donec liquescat sulfur in ipso. Deinde accipe de laminis ferri 4or partes; igni ergo eas; deinde extingue eas in oleo et sulfure [suffla S] una uice post aliam, donec adhurantur lamine et denigrentur. Et terantur.
Sed si uolueris accipere folia et ea circumlinias sulphure in oleo [G | spat P] soluto, que componas in olla vitreata et tegas coopertorio et linias coniunctionem luto sapientie et ponas in furno panis per noctem unam, ita tamen quod olla sit sopita in brasis [sepulta in prunis G] acribus. Mane vero extrahe et mole bene. Et postea sume atramentum in ferri quantitate et assa in furno panis vna hora, et postea solues in vrina puerorum reseruata per aliquot dierum. Deinde cola in uitro et pone cum eo tantumdem salis armoniaci albi et egiptiaci et boni, et dimitte donec ibi resoluatur. Et incera predictum corpus paulatim donec totum ebiberit.	Et si uis accipe laminas et lini eas cum sulfure liquefacto cum oleo et pone eas in ollam uitreatam, et cooperi eam cum coopertorio [cooperculo vitreato S], et stringe coniunctionem cum [ex coniunctione S] luto sapiente, et fac eam manere in furno panis in noctem et sepelli eam in cinerem calido. Cum ergo fuerit mane, extrahe eas et tere eas ultime. Tunc inde accipe de atramento quantum est pondus ferri, assa ergo ipsum in furno panis hora una et solue iposum in duplo ipsius de urinis antiquatis, et cola ipsum in uitreatam . Deinde proice in ipsum pondus sui de sale armoniaco albo egiptio bono. Deinde dimitte ipsum donec resoluatur in ea et cera corpus cum hac aqua, aliquid port aliquod donec compleas ipsum.
Et postea pone dragmam 1 super plumbi vnciam et fiet aurum.	Deinde proice de ipso dragmam super unciam plumbi et exibit tibi aurum, si deus uoluerit.
Alia de limatura ferri. Valde bonum aliud. Accipe ferri limaturam quantum uolueris et pone [21r] in uase uitreo, quam cooperias aceto acutissimo in duplo et maturare permittes in eo 7 diebus uel amplius et cola. Quod de limatura remanserit assabis in cocleari ferreo, et post mole in mortario et pone in aceto limature [iterum G] donec totum soluatur et donec fiat ut aqua adeo rubea uelut sanguis.	[Steele 56.] Aliud bonum. Accipe de limatura ferri quantum uis et pone ipsam in uitreatam. Cooperi et subiungi eam cum duplo sui de aceto forti acutiore quam habere potes et dimitte limaturam in aceto 7 diebus et plus. Deinde colas acetum ex ea, et accipe quod remanet de limatura, et asssa eam cocleari de ferro, et tere ipsam in mortario et prohice eam in aceto limature donec resoluatur totum in aqua rubea sicut sanguis.
Et postea sumas plumbi aliquam partem, quod arabice dicitur alusurub, quam solues et pones super eum tantumdem viui argenti,que pariter multum bene molas et dehinc laua cum aceto et sale donec mundetur a nigredine. Et postea sicca et iterum molas. Et postea da ei bibere de eadem aqua donec totum ebibatur. Tunc pone dragmam vnam super 4 dragmas argenti, non [om G] uiui sed duri. Et compone in albot in quo soluitur, et separatur bonum a malo cum osse et plumbo, donec plumbum separetur et remaneat in almarat [almarcat G], et remanebit argentum aurum obrizon.	Deinde accipe de plumbo partem et liquefac ipsum, et prohice super ipsum pondus sui de argento [252v] uiuo, et tere ipsum ultime, etlaua ipsum   cum   aceto   et   sale   donec mundificetur a nigredine. Deinde sicca ipsum et tere ipsum et imbibe ipsum de illa aqua re post rem donec compleas ipsum. Prohice ergo de ipso dragmam super 4or de argento. Ergo pone eas in cinericio [cuzan S | cinati J] examinationis cum ossibus et plumbo donec egrediatur plumbum in litargiro et remaneat argentum aurum completum, auxilio dei.
Aliud capitulum de limatura ferri et atramento et de conuersione stagni in solem. Bonum aliud. Accipe de atramento ualde bono postquam assum fuerit in furno panis, et pone ut soluatur in vrina reseruata et hoc in duplo, et ibi dimittes donec resoluetur. Tunc cola bene bona colatione et feces abice. Tunc pone totum in uase uitri, et super illud tantumdem de limatura ferri pones et dimittes pariter dies 7, donec limatura tota resoluatur in atramento. Et postea accipe de cupro combusto quantum uolueris et mole illud et da ei bibere de aqua illa donec totum epotet.	[Steele 57.] Aliud bonum. Accipe de atramento bono absque [57] assatione sua in furno panis et infunde ipsum in duplo sui de urina antiquata et dimitte ipsum in ea donec dissoluatur. Cola ergo eam colatione decenti et proice fecem, Et pone totum in uitreatam et proice in eam pondus atramenti de limatura ferri et dimitte ipsum 7 diebus donec dissoluatur limaturam totam in ea. Accipe ergo de ere combusto quantum uis et tere ipsum donec compleatur aqua tota.
Tunc pone de illo dragmam 1 super stagni dragmas 4or et fiet aurum, deo uolente. Et pone super illud dragmam 1 auri boni et totum meliorabitur et erit ualde bonum.	Proice ergo ex ipso dragmam super 4or stagni et exibit aurum, auxilio dei. Et adiunge super illud dragmam auri puri et faciet ipsum bonum et eueniet tibi ultimum cui non erit simile.
Tu ergo absconde hec capitula, quia sunt ualde bona et in eis continentur opera pretiosa.	Occulta ergo capitula ista, quoniam sunt ex operibus nobilibus.
[Cap.    12.]    [A48]    De    natura    cupri    et complexione eius, quod est Venus. Ratio in cupro. Cuprum est de partibus Veneris et eius natura est calida et sicca, excepto quod eius siccitas est minor siccitate ferri. Et es ipsum est eiudem duriciei cum argento et eiusdem luquationis, excepto quod rubei est coloris: si quis ergo eius rubedinem abstulerit, argentum erit. Quia ipsum est in superficie cuprum, interius vero argentum et ipsummet est frater argenti.	[Steele 58.] Sermo de ere. Et es quidem est de diuisione Veneris et natura eius est caliditas et siccitas, sed siccitas eius est infra siccitatem ferri. Et es est in uirtute argenti in liquefactione sua et sua duritie, ueruntamen est rubeum: qui ergo eradicat rubedinem eius tunc ipsum redit argentum. Et est in manifesto es et in suo occulto argentum, et est anima et soror argenti.
Et commiscetur auro et argento et tincturam recipit et fit ex eo iicsir ad albedinem et rubedinem, nec ablatur [abluitur G] ab eo sua tinctura. Et cum solutum in aqua atramenti uel aluminis omnia fuerit, omnia soluet corpora et omnes lapides. Et eius condimentum est sicut condimentum ferri equaliter.	Et commiscetur cum auro et argentum et recipit tincturam, et fit ex eo ecsir rubedinis et albedinis, et non fugit tinctura eius quando soluitur cum aqua atramenti aut cum aqua aluminis. Et aqua eius liquefacit omnia corpora et omnem rem ex lapidibus. Et regimen quidem eius est sicut regimen ferri equaliter.
[A49] Dealbatio cupri et puluerisatio. Fama sui condimenti est quod assumas de foliis eius quantum uolueris et facias tenua et in oleo ponas in quo parum sulphuris solutum fuerit uel arsenici, et 6ª pars sit sulphuris.	[Steele 59.] Modus regiminis eius. Accipe de laminis eius quantum uis et subtilia eas et submerge eas in oleo in quo sulutum fuerit aliquid de sulfure aut de arsenico, et sit sulfur sexta eius, et line eas multum.
Et inuolue folia supradictis et compone in uitreata: et inferius pone sal tritum, et pone stratum salis triti et folium deinde, donec ista componatur omnia. Tunc tegas bene os vitreate et pone in furno per noctem 1 et in mane extrahas.	Et pone eas in cuzam, ita ut sternas sub eis salem tritum et ponas ex eis stratum, deinde sterne super eas salem donec impleas eas [58]. Et cooperi super cuzam et fac eam morari in furno figuli in nocte. Cume ergo fuerit mane extrahe eam.
Et molas ea ualde bene in mortario ereo. Et postea laua bene a [cum G] sale et hanc aquam claram cum aqua donec aqua sit clara et [G] donec sapor salis omnino exeat.	Et accipe laminas et tere eas in mortario eris [brundisii S] contritione multa, deinde ablue eas a sale cum aqua dulci donec egrediatur sapor salis.
Et gusta aquam et uide ne salis saporem retineat, et postea sicca illud. Tunc hoc es est quod vmbra non habet [59]. Tunc absconde.	Et gusta aqua: cum ergo non inuenies saporem salis [et gusta -: om S] exsicca eas. Hoc ergo es est cui non est umbra. Ergo repone ipsum.
[A50] Rubificatio cupri ad solem. Et si uolueris de rubedine, accipe de atramento assato in furno panis tantumdem et cuprum, quod detegas [tegat G] cum aqua reseruata, id est vrina, et dimitte in ea donec soluatur. Postea cola bene et superpone tantumdem salis armoniaci. Ergo cum in ea solutum fuerit, tunc incera cum eo corpus et combustum cuprum, paulatim donec totum incerando ebibat et quod uideas eius frustum quasi minium[60] [et quod -: om G].	[Steele 60.] Si autem uis rubedinem accipe de atramento assato in furno panis equale ponderis eris et submerge ipsum in duplo sui de aqua pueri [om SJ] antiquata et dimitte ipsum in ea donec resoluatur. Deinde cola ipsum colatione decenti et proice super ipsum equale sui de sale armoniaco. Cum ergo dissoluitur in ea, cera cum ea es combhustum rem post rem donec compleas eam et uideas ipsum frustrum simile uzifur.
Tunc accipe ex eo partem aliquam et de plumbo usurub 4or tanta, et pone illud totum in albot et liquefac pariter donec uret intret [G] totum plumbum et penetret ipsum albot. Tunc adueniet tibi quod optas, deo uolente.	Acciper ergo ex eo partem et ex plumbo 4 partes et cooperi ipsum cum eo in crucibulo et funde ipsum donec submergatur in ipso et exibit tibi aurum, si deus uoluerit.
[A51] Si uero uolueris [ad album add G], accipe de predicto aliquam partem et duo tanta argenti et fac inde scilicet de argento folia aliqua gracilia, postea vero expande de medicina in albot subtus folia et desuper et tunc omnia pariter liquefac bene et postea permitte infrigidari. Deinde ponderabis id totum et nichil supererit priori ponderi argenti. Et eius color erit citrinus et formosus. Postea bis uel ter liquefacias et coles et proice [add G] in vrina prius [pueri G] reseruata. Tunc eius fiet facies et eius fricatio pallida.	[Steele 61.] Et si uis accipe de eo partem et de argento duas partes_ fac ergo ex eis laminas subtiles. Deinde sterne ex medicamine sub argento et super ipsum in crucibulo; deinde funde ipsum fusione bona; deinde dimitte infrigidari. [253r] Postrea pondera et non addas in pondere argenti aliquid, et est citrinum bene. Deinde funde ipsum post illud bis aut ter et funde dimitte [J] ipsum in urina pueri antiquata, donec fiat citrinum et egrediatur facies eius et eius fricatio citrina.
Tunc pone de eo vnam partem cum media parte auri et fiet multo melius, deo uolente.	Pone ergo ex eo partem et ex auro bono mediam partem, et partem cum parte, et est bonum.
[A52] Condimentum eris in solem. [21v] Condimentum eris in solem verissimum. Condimentum aliud. Accipies es ustum quinque partes et moles ipsum bene in mortario ereo cum vna sulphuris et pones in olla vitreata. Desuper bene opila et pone in furno panis 3 horis uel 4.	[Steele   62.]   Regimen   aliud   bonum. [61] Accipe ex calcuceramenon [calcecumeno   J |ccalcecameno S] quod uenditur in alhamrin [62] [quod -: om S] quinque partes. Tere ergo ipsum contritione ultima in mortario eris cum parte sulfuris, et pone ipsum in ollulam uitreatam, et cooperi super ipsum et pone ipsum in furno panis quantitatem trium horarum aut quatuor[63].
Sed si loco [add G] eris usti azimar bonum et purum [64] ponere uolueris, quod cum sulphure cremaueris sicut tibi predixi, et postea mole cum aqua atramenti et salis armoniaci sicut scis.	Et si uis pones loco calcacumenon zinzar [65] bonum purum et combure ipsum cum sulfure , sicut dixi tibi. Deinde tere ipsum cum aqua atramenti et aquile [66] sicut scis.
Tunc pone dragmam 1 super 2as argenti et exibit aurum optimum.	Et proice ex ipso dragman super duas dragmas argenti et exibit tibi aurum.
Et si tibi color displicuerit, liquefac iterum et pone desuper dragmam aliam argenti et tunc erit ualde bonum, et lauda deum. Et hoc facto petis in vna die. Sed si uolueris illud auro purificari, accipies de utroque equalem et resolues ter et tunc erit aurum bonum et peroptimum.	Si ergo placet tibi color eius, erit bene. Et si non, liquefac ipsum secundo et proice super ipsum dragmam aliam et euacua ipsum, et lauda deum multum. Et istud fit in die uno cum auxilio dei et eius uirtute. Quod si uis miscere ipsum auro, pone ex ipso partem et ex auro bono partem et liquefac ea ter, nam erit ultimum, si deus uoluerit.
[A53] De ferri et eris mundatione. De ferri et eris mundatione capitulum incipit. Accipies de alleis multum bonis 4 capita uel quantum uolueris, quod teras in mortario ligneo cum sale pauco et alumine. Et tunc pone in uase et cum ibi posueris [in uase -: et G] superfundas acetum acutissimum donec salse [sal G], id est receptionis, tegatur superficies, et decoquetur bene. Et iam posuimus in alia receptione aquam de sabon, et illud est ualde bonum et melius omnibus illis rebus que cum illis comparantur, sed tamen ego hoc numquam probatus sum. Et postea accipies cupri folia ualde gracilia, que calefacta extingues in eo multotiens donec fiat alba. Tunc misce cum argento ea sicut tibi placuerit. Si uero uolueris minuere, scinde ea cum forcipibus et pone in albot cum modico de atincar aut de uitro [67]. Tunc cum solutum fuerit pone dragmam eius salsam [68] [salsi G] cum dragmis 10 de iilicsir albi et addas 2 argenti dragmas, et ueniet inde tibi argentum album aptum ad liquandum, et ad calefaciendum, et ad patiendum martellum et numquam mutabitur, deo uolente.	[Steele 63.] Capitulum mundificationis eris et ferri. Accipe alliorum bonorum 4or capita, aut quantum uis, et tere ipsa in mortario de ligno cum aliquantulo de sale et aluminis. Deinde pone in uase et funde super ea de aceto forti quod submergatur ea et coque illud in caldario eris decoctione bona, et inueni in descriptione alia cum aqua saponis et non enim expertus fui, uerumtamen est melius quod agitur. Deinde accipe laminas eris subtiles et igni eas et extingue ipsas in illo multotiens donec egrediantur albe. Commiscergo cum argento quomodo uis. Et si uis incide eas cum forficibus et pone eas in crucibulo cum aliquantulo anticar aut nitri et cum liquefient pone super eas alecsir album, dragmam unam in decem dragmis, et dragmas duas argenti et ueniet tibi album ad fusionem et ignitionem et malleationem. Et non soluetur uel auferetur semper, auxilio dei.
[A54] Dealbatio et rubificatio cupri ad lunam et solem. Aliud ualde bonum. Accipe eris limaturam partem aliquam et tantumdem viui argenti et pariter moles donec amassentur. Postea laua bene cum sale et aceto donec bene mundentur et postea cum aqua pura; tum sicca. Et accipe atramentum quantum est cuprum et solue in duo tanta puerilis vrine et cola. Et pone super eum tantumdem armoniaci et incera cum hac aqua paulatim donec totum ebiberit et fiet id coloratum colore inter [69] pallido et rubeo ente rubente [?], qui color apud arabes dicitur phirphir [70], iam associauimus viuum argentum cum cupro.	[Steele 64.] Aliud bonum. Accipe de limatura eris partem et de argento uiuo equale sibi. Tere ergo utraque donec uniantur argentum uium cum eo et ablue ea bene cum sale et aceto, donec mundificentur, et ablue ea cum aqua dulce et exsicca ea. Deinde accipe de atramento equale eri et solue ipsum in duplo sui de urina pueri antiquata, et cola ipsum, et proice in ipsum pondus sui de sale armoniaco, et cera ipsum cum hac aqua, rem post rem donec imbibat ipsam totam et fiat purpureum, iam maritato argentuo uiuo eri.
Ergo operare cum eo et gaudebis.	Vtere ergo ipso et gaudebis cum eo.
Quod si albedinem uolens loco atramenti pones alumen de alemani et facies cum eo iam ut predictum est. Quod ponas super cuprum et conuertetur in argentum, deo uolente.	Et si uis album, pone loco atramenti alumen iamenum et fac [utere -: et ipso et eris; gauderis S] cum ipso sicut premissum est. Et proice de eo super es [argentum J] et exibit tibi argentum, si deus uoluerit.
[Cap.    13 [71].]     [A55]     De     natura     et complexione stagni, quod est de partibus Iouis. Ratio de stagno, quod est eluno et elecbertan [alicut et elcebertan G] et plumbum alkali. Et est de partibus Iouis et eius natura est calida et humida, scilicet, est minime caliditatis, quia eius complexio corrupta est, quoniam sulphur vincit eum in minera. Et in eo habetur mollities, et uox, et festinatio solutionis et est saporis acidi. Ergo si quis ab eo has 4 infirmitates abstulerit, eum conuertet in argentum, deo uolente.	[Steele 65.] Sermo in stagno. Et est alanoch et asufen et plumbum alkali. Et est ex sectione [secutione S] Iouis, et eius natura est caliditas et humiditas, sed minorata est caliditas, quia complexio eius corrupta est per dominium [diminutionem J] super ipsum in minera ipsius. Et in ipso sunt mollities et stridor, uelocitas liquefactionis et acetositas. Quie ergo remouet ab eo has infirmitates quatuor, reducit ipsum argentum, cum auxilio dei. Et est grauis tincture, et figitur in eo tinctura. Et albificat es propie, quoniam est factum [cum S] singulare cum eo.
Et ipsum recipit tincturam et in eo remanet, et dealbat cuprum proprie, quia est singulare ei. Et recipit tincturam rubedinis et fit ex eo sal sol [G] optimus. Et faciunt ex eo aquam acutam ut tingat cum eo argentum uiuum. Est etiam argenti inimicum et cupri, et conueniens auro et ferro.	Et recipit [253v] tincturam rubeam et fit ex eo sol sublimis. Et fit ex eo aqua acuta. Et retinetur cum eo argentum uiuum. Et est inimicus argenti et eris, et conueniens auro et ferro.
[A56] Calcinatio stagni et coniunctio eius ad cuprum ut conuertatur in lunam. Fama sui condimentum est ut accipias de eo aliquam partem in disco ferreo, que Tholeti [coleti G] dicitur leachala [leachola G], uel in cocleari ferreo, et liquefac et pone super eum suum pondus triti salis, et uolue assidue cum ferro, donec fiant pulueres et postea extrahe et mole multum bene. Postea pone in uitrreata et opila os eius et suppone lutum sapientie et pone in furno panis per noctem vnam. Et mane extrahe, et mole, et fac bullire in aqua tanta quod ipsum cooperiat et permitte donec descendat inferius in uase.	[om B] [Steele 66.] Modus regiminis eius. Accipe de eo partem et pone ipsum in cazolam [carolam J | capola S ] ferri aut coclear de ferro, et liquefac ipsum, et pone super ipsum pondus sui de sale trito, et remoue ipsum cum ferro donec fiat puluis. Deinde extrahe ipsum et terre ipsum contritione multa. Deinde pone ipsum in uase figuli et stringe capud eius et pone super ipsum lutum sapientie, et intromitte ipsum in furno panis in nocte. Et extrahe ergo ipsum, et tere ipsum, et pone et bulli ipsum cum eo, quod submergat ipsum [cum eo -: om S] de aqua et moue ipsum donec resideat inferius in uase.
Postea abicies aquam salsam et superfundes claram et commisces multum bene et dimitte parum et postea cola. Sic enim facias donec aquam gustes et sine sale inuenies et quod sit sine nigredine. Postea sicca et fit calx.	Deinde proice aquam salsam et prohice super ipsum claram, et extrahe eam, et moue ipsum motione bona, deinde mitte ipsum paululum, deinde cola ipsum. Et fac de eo illud donec gustes aquam et noln inuenies in ea salsedinem neque nigredinem. Deinde exsicca ipsum donec exsiccetur et fiat calx.
Postea sume tantumdem aluminis de aleman et mole et humefac in duo tanta aceti acutissimi aut in urina reseruata, et pone super eum tantumdem salis armoniaci egyptiaci et albi, et permitte in eo donec resoluatur. Et incera calcem paulatim molando et ei ad potandum dando et ponendo eum siccari ei factum [om G] ad solem. Postea cum siccatum fuerit mola eum et da ei bibere guttatim, nec ponas totum insimul ad bibendum, et sic facies cum eo paulatim donec inceretur et mollescat. Videbis enim in decima uel in undecima vice [add G] quod herebit manu tue et marmorie et fient eius partes mollitiones et leues.	Deinde accipe de alumine iameni equale ei et tere ipsum, et infunde ipsum in duplo sui de aceto forti aut de urina antiquata, et proice super ipsum pondus sui de sale armoniaco egiptio albo et dimitte ipsum in eo, donec dissoluatur. Cera ergo calcem cum hac aqua, re post rem, et teres ipsam et imbibes eam et facias ipsam siccare [sitire S] ad solem. Cum ergo exsiccatur, tere ipsam et imbibe ipsam guttam post guttam, et non prohicies ipsam uice una. Fac illud de ea donec ceretur et humectetur et uideas ipsam in uicibus decem aut undecim iam ultimasse in ceratione, quia retinetur in manica et tabula ex humiditate eius et ipsius uiscositate et rarificantur partes eius.
Tunc accipe de cupro vnciam vnam quam in albot solues et accipe de ea medicina scilicet [22r] dragmam vnam quam pones super cuprum flando fortiter cum follibus donec soluatur. Tunc erit argentum ualde bonum.	Accipe ergo de ere unciam unam et liquefac ipsum in crucibulo, et prohice super ipsum de eo dragmam et suffla super ipsum sufflatione bona donec liquefiat et submergatur [subiungatur S] medicina in eo. Nam egredietur argentum [aurum S], si deus uoluerit.
[A57] Alia purgatio et calcinatio ut conuertat cumprum in lunam. Aliud ualde bonum. Accipe acetum acutum et solue in eo salem panis et salem armoniacum. Tunc cum soluta fuerint in eo, ea custodias.	[Steele 67.] Aliud bonum. Accipe acetum fortem et solue in eo salem et salem armoniacum. Cum ergo soluitur in eo repone ipsum.
Tunc accipe de stagno quantum uolueris et resolue in cocleari ferreo, et cum solutum fuerit pones ei resinam et ibi dimittas doneccomburetur. Cum vero combusta fuerit, uacuabis in aqua prenominata. Ergo sic facias aliquotiens donec id bonum inuenias. Sed si uolueris ponas de hac aqua super stagnum donec minuatur et fiant inde minuta. Et postea mole cum eo donec eam ebibat. Et postea operare cum quo volueris et uotum tuum adipisceris. Et iuro per magnum deum quod istud est absconditum quod omnes absconderunt sapientes. Si deus dederit tibi intelligere, est ad tui intelligentiam facile.	Et accipe de stagno quantum uis et funde ipsum in cocleari ferreo. Cum ergo liquefit, funde super ipsum de ruditionici, et est alkima [72], et dimitte ipsum donec adhuratur. Cum ergol adhustum est, euacua ipsum in aquam predictam. Fac illud de eo multotiens donec ueniat tibi bonum. Et si uis distilla super ipsum de hac aqua et stagnum sit liquefactum donec frangatur. Tere ergo ipsum cum ea donec bibat eam. Fac ergo quodcumque eorum uis: peruenies cum eo ad artyem quam occultauerunt phylosophi, si intellexeris. Et deus alleuiet super te.
[Cap. 15.] [A58] De natura et complexione saturni, id est plumbi. Ratio in plumbo usurub. Et est usurub frigidum et siccum, et est de partibus Saturni, et in eo est aurum et argentum essentialiter, non visibiliter. Et est corpus ponderosum et motus tardi. Et est receptiuum tincture, quam postquam recepit numquam eam amittit. Et ab eo exit argentum et ipsum est causa eius.	[Steele 68.] Sermo in plumbo alasrob. [73]Et est frigidum et siccum et ex sectione Keion [74]. Et in ipso sunt aurum et argentum in potentia, non per uisum. Et ipsum est grauis corporis, tardi motus, suscipiens tincturam, et cum suscipit eam non separatur ab eo semper. Et ex eo exit argentum et ipsum est filia eius.
Et faciunt ex eo litargirum et cerussam et azrant [75]. Et ab eo erit yscir maximum ad rubedinem et albedinem. Et ipso etiam fiunt aque. Et cum eo tenetur viuum argentum. Et eius aqua conueniens est ferro: quando enim cum eo miscetur non separabitur ab eo et cum stagno miscetur et non separatur ab eo. Et melioratur cum cupro condito. Et bene concordat argento excepto quod diuiditur ab eo cum decoctione que solet argentum purificare. Ipsum vero auro numquam associatur nec cum eo meloioratur nec ei congaudet: eius namque olfactum minuit aurum. Et eius olfactum viuum argentum coagulat.	Et fit ex eo litargirum et cerusa et usregen, et ex eo fit alecsir maius rubedinis et albedinis. Et fiunt ex eo arte aque et retinetur cum eis argentum uiuum. Et aque conuenientes ferro et quando miscetur ei non separatur ab eo. Et miscetur cum stagno et non separatur ab eo. Et rectificatur cum ere preparato. Et unitur cum sstagno et non separatur ab eo per examinationem. Et non rectificatur [254r] recens cum auro. Et uentus eius frangit aurum, et uentus eius coagulat argentum uiuum.
Indie philosophi etiam dixerunt quoniam ipsum est vicinius omnibus corporibus auro,quoniam auri interiora sunt frigida et sicca, et usurub interiora [add G] calida sunt et humida et conuersa utrobique.	Et conuenerunt philosophi indi quia ipsum est propinquius corporum auro. Et quoniam occultum auri est frigidum et siccum, etoccultum plumbi est calidum et humidum. Firmatum est ergo quod frigidum et siccum horum corporum est plumbum, ergo occultum eius absque dubium est aurum.
Ergo manifestum est quod superficies usrub est frigida et sicca et eius interiora sunt calida et humida, contradictorie plumbo alkali, et citius conuertitur in aurum et argentum, qui inuenimus aurum et argentum viciniora ipsi usrub quam alkali, et citius conuertitur in aurum et argentum. Et est uilioris pretii et maioris multitudinis.	Quoniam manifestum eius est frigidum et siccum, et occultum eius est calidum et humidum, e contrario plumbi alcalagi, id est stagni alcalagi , quod est in occulto suo argentum et manifesto suo aurum. Quoniam inuenimus aurum et argentum in plumbo propinquius super nos quam stagno, et possibilius et facilius in cuditione et plus in exuberatione.
Et dixit Pittagoras quod plumbum est magnitudo, et quod totum absconditum in eo est et quia ipsum est mulier mollis. Et dixit quod hec mulier habet tria in se, scilicet, nigredinem,        albedinem, rubedinem. Et adhuc alia 4or: humiditatem, liquationis uelocitatem et siccitatem [76]. Quia est ipsa [aqua add G] sulphurata et comburens frigiditatem; quoniam ipsa extinguit calorem sui masculi.	Et inquid Pitagoras: Scitote quod plumbum est magnesia, et quod secretum totum est in eo et est mulier tenera. Et inquid quod in hac muliere tenera sunt tres res: nigredo, et albedo et rubedo. Et in ea sunt quatuor res: humiditas, et uelocitas liquefactionis et siccitas, quoniam est sulfurea et quia ipsa aduritur et in ea est frigiditas, quoniam extinguit caliditatem masculi.
Ideo namque imposuerunt ei hoc nomen: aqua sulphuris. Nec aliquid possibilius, nec fortius nec vicinius cognouimus ea muliere.	Propter illud ergo nominatur aqua sulfuris. Et ego quidem nescio aliquid fortius neque possibilius neque propinquius ea.
Et dixit Assendus [Anfridius G] : Ne dicatis quod plumbum sit a plumbo alkali nec aliis corporibus, sed ipsum est aurum in quo infirmitas                  introuit in minera et eum commutauit, sicut infinitas intrat puerum nondum natum in uentre sue matris. Et ipsum est super frater [G] auri in omnibus suis rebus, sed aurum est corpus perhemne et poderosum   et   mutum [77]     et ipsum durat subtum et patitur aerem et aquam nec coniunctura commutatuir [G], et est sicut dominus [dicimus G].	Et inquid Armenides: Non extimetis plumbum esse ex stagno neque ex aliquo corporum, neque est nisi aurum super quod intoriuit nocumentum in minera sua et mutauit ipsum, sicut ingreditur super infantes in uentre matris sue. Et est frater auri in omnibus dispositionibus suis, quoniam aurum est permanens et aurum est ponderosum et ipsum est ponderosum; et aurum est mutum et ipsum est mutum; et aurum spectat sub terra et aqua et aere et non mutatur, et ipsum similiter.
Ergo cum probare uolueris et discernere uerum a falso in plumbo, accipe testam et crema illud cum igne transuerso, ut faciunt figuli in parabsidibus vitreatis: tunc ipsumfiet album et fiet cerussa. Et si ignem adhuc ei dederis, fiet azrant.	Cum ergo uis experiri ipsum et probare ipsum, tunc adure ipsum in melentin [meletia B] cum igne conuersum, sicut faciunt de eo arte auctores albaantan [78]: albificatur enim et fitcerusa. Deinde si sit super ipsum ignis fortis, fit isregen [id est minium add B] [masculi -: om S]. [B add] [79]
[A59] Fama sui condimentum est quod accipias ex eo aliquam partem, quam liquefacias in cocleari ferreo, et pone super eum pondus viui argenti et postea in marmore plano pones et accipies pondus vnius eorum assi salis, quod soluas in duo tanta aceti acuti. Et deinde cola et da blumbo ad bibendum paulatim per molationem et siccationem, donec nigrum fiat. Postea in igne cremabis donec fiat album et postea lauabis eum a sale. Et operare cum eo, cum dei velle.	[om B Steele] Modus regiminis eius. Accipe de eo partem et funde ipsum in cocleari ferri et prohice in ipsum pondus ipsius de argento uiuo et pone ipsum in crucibulum. Et accipe pondus unius eorum de sale assato et solue ipsum in duplo sui de aceto forti et cola ipsum et imbibe cum eo plumbum, re post remcum contritioni et exsiccatione, donec denigretur . Adhure ergo ipsum cum igne donec albificetur. Et ablue ipsum a sale et utere ipso.
Sed si uolueris pone cum eo sal armoniacum et ipsum imbibas eis et erunt ualde bonum.	Et si uis pone cum eo salem armoniacum et imbibe cum utrisque. Veniet ultimum et saluum.
[A60] De calce plumbi. Alius modus valde bonus. Accipies de usrub uel unc [80] de unoquoque eorum quantum uolueris, et resolue in cocleari ferreo et cibi vnamquamque libram eius soluti usrub, duabus vnciis sulphuris et duabus libris arsenici, vnam de unc cibabis. Et moue illud cum ferro donec fiat terra nigra in vna hora, id est, subito. Et postea mola ipsum cum tantumdem salis in aceto et cum totum ebiberit, pones in ollula uitreata que sit ignis patiens, quem horis decem sub eo accendas donec exeat calx alba.	[om B Steele] Et modus aliud bonus. Accipe de plumbo aut stagno, de quocumque eorum uis, et liquefac ipsum in cocleari de ferro et ciba omnem libram ex eo cum est liquefactum duabus unciis sulfuris si est plumbum, et duabus unciis arsenici si est stagnum. Et moue ipsum cum ferro donec fiat terra nigra ex hora sua. Deinde tere iposum cum pondere suo de sale soluto in aceto forti. Cum ergo compleueris ipsum, pone ipsum in ollulam uitreatam tolerantem ignem, et acccende super ipsum ignem decem horis, donec egrediatur calx alba, cui non sit pars.
[81]   [Ruska, G61:] Solve sal in duplo tantum acuti aceti, et accipe de limatura uzurub aut de limatura unt et mole paulatim, donec totum ebibatur. Et postea iacere facias in aceto, ut praediximus, et erit albus pulvis, id est cerussa, quod de usurub.	[Steele 69.] Et modus alius et ut tu soluas salem in duplo sui de aceto, et accipe plumbi aut stagni limaturam, et non cesses imbibere ipsum ex eo. Et tere ipsum donec bibat ipsum totum. Fac ergo ipsum morari in furno sicut premissum est. Exibit tibi album, si deus [potentia altissimi J] uoluerit.
Alius modus de calce plumbi. [22v] Opus albi, id est, ceruse, quod de sura [Ruska, G62:] accipias uel plumbi folia quantum uolueris, que suspendas in tenacula [82] in qua sint uvae [G | spat K] acide. Et abstrahes 20 diebus elapsis et rades eas, et quod ab eis raseris pones in cribro et cribres, et mundabis et facies ex azrans, quod uitri [vitro compone G] et figuli compositores [om G] uocant menton et acilipion [meoricio G]. Et quod cribatum fuerit ponetur in uase cum aqua, quam effundes et pones aliam aquam donec fiet clara. Postea in lateribus aut in tegulis pone [add G] ad solem: tunc ueniet ualde bonum et multum formosum.	[om B Steele] Ars ceruse ex eo [83]. Modus fundendi cerusam. Accipe de laminibus plumbi quantum uis et suspende in tenaliis [tenaculis J] in quibus sint uue facte acetose. Et extrahe omnibus 20ti diebus, deinde rade et accipe quod raditur ex eis, et ponatur in cribro et cribellet a fece sua, et fac ex hac fece isrengen, id est asarcon apud uitrarios et figulos. Et accipe [253v] illud quod cribellatum est de eo et pone in cusariaticum [84] aque et aliquantulum salis, et moueatur et fricetur. Deinde dimittatur donec resideat et eleuetur aqua, et coletur aqua ab eo. Et iteretur super ipsum aqua alia donec clarificetur. Deinde pone in latere aut tegula et pone in sole: veniet tibi ex meliore re.
Et fit etiam album de plumbi limatura, sicut minium [85] fit de limatura cupri.	Et quandoque fit ex limatura eius cerusa, sicut fit ex limatura eris zimar [zuzar J]. [Steele 70: om al]
	[Fin ed. Steele]
[Cap. 15 bis.] [A64] Ratio in uitro, quod est de partibus Mercurii. Ratio in uitro. Et est de partibus Mercurii, nescio quare sit hoc, nisi ideo quod recipit tincturam et colorem. Et etiam ipsum soluit ferrum et omnia dissoluit corpora. Facit etiam ea diffluere et dissoluere.	[om B] Sermo in uitro. Et est ex sectione Mercurii et uincens super naturam eius est frigus et siccitas. Verumtamen ispi posuerunt ipsum de sectione Mercurii et nescio quomodo fuit illud, nis propterea quod coloratur speciebus colorum et recipit tincturas et quia liquefac ferrum et omnia corpora et facit ea currere in fusione.
Sed in eo nichil probatus sum, nisi in gemmis, et quedam eorum nominabo, deo uolente.	Verum ego non probaui ex eo plusquam gemmas, et ego dicam ex eo secundum benedictionem dei et eius adiutorium.
Tractatus de gemmis.
[A65] De colore iacintino. Opus gemme iacintine [iaguntinae G] rubee. Accipe uitrum quod adducitur de Lacrac [86], quod liquefacias in albot. Et cum solutum fuerit suppone vni dragme vnius grani pondus de illo lapide quod arabice dicitur sedine, latine amatistes [87] et postea uacuabis illud super quam formam uolueris et erit tale quale melior iacinctina totius mundi.	[om B] Ars gemme rubee iacintine. Accipe de uitro bono de Alharmitac [alkabaierach J] et funde ipsum in crucibulo. Cum ergo liquefit, prohice super dragmam ex eo pondus grani unius de seuida preparata, deinde [88] euacua ex ea super quamcumque formam uis et dimitte ipsam infrigidari: eueniet tibi ex nobilioribus iacinctis, si deus uoluerit.
[A66] [Cap. 16.] Gemma pallida. Opus gemme pallida. Accipe de uitro predicto quantum uolueris et resolue cum pauco salis alkali. Et cum solutum fuerit, pones sin eo pondus vnius grani de croco ferri condito 2qaqua atramenti, et si tibi placuerit de colore, bene erit. Sin autem, adhuc superaddas et erit palida et persimile iaguntie, deo uolente.	[om B] Modus lapidis citrini. Accipe uitro de Eracli bono et funde ipsum cum aliquantulo salis alkali. Cum ergo liquefit proice in ipso pondus grani unius ex zafarano de ferro preparato cum aqua atramenti. Si ergo placet tibi color eius, bene est. Et si non, adde super ipsum donec placeat. Exibit enim citrinum sicut iacinctus, si deus uoluerit.
[A67] [Cap. 17.] Gemma rubea. Fama gemme que dicitur rubinum. Resolues predictum uitrum ut prius et pones in pondus vnius grani de magmes dealbata condita et cum lapide assuris mineralis [G | spat K] soluto in aqua aluminis, et probabis paulatim: si fuerit eius color quasi nubis, bene erit. Et si non, facias idem donec bene coloratur, deo uolente.	[om B] Modus gemme saphirine. Liquefac uitrum de Alayrac [89] sicut premissum est, et proice in ipsum quartum grani unius de magnesia albificata preparata cum azulo minerali soluto cum aqua aluminis, et considera horam post horam: eueniet tibi color eius nebulosus bonus. Et si non itera super ipsum donplaceat tibi color eius.
[A68] [Cap. 18.] Gemma smaragdina. Fama gemme que dicitur viridis smaragdine. Soluis ut diximus et pones super eum pondus grani de assimar et dehennec [azimar et hemet G] paulatim solutos donec color placeat, deo uolente. Finit de gemmis vitreis.	[om B] Modus gemme uiridis smaragdine [zaphorini J]. Liquefac uitrum secundum modum predictum et proice super ipsum granum ex zimar et dehenici [90] solutorum, re post rem donec placeat tibi color eius.
Iam impleuimus nostras intentiones [rationes G] super corpora et spiritus et sales acutas conditas et restat ut nominemus quod restat et collegimus de Incot codiet [91] de condimento lapidum et de compositionibus uelocibus quod utile est discipulis egentibus, maius opus componentibus.	De regimine lapidum ad complementum elixir [rubr B]. Iam finitus est sermo noster super corpora et spiritus et sales acutos preparatos. Et remanet nobis ut dicamus illud quod elegimus ex opere, in regimine lapidum et compositionibus festinantibus, ea in quo sunt iuuamenta et adiutorium querentibus super regimen ad faciendum ecsir, cum auxilio dei sublimis.
[Cap. 19.] De preparatione calk, quod est genus gipsi. Capitulum in condimento de alkalc [92]. Accipe de foliatum album et quantum uolueris et mole donec totum transsecetur et postea liga in panno lineo mundo et spisso. Et accipe ollam uitreatam et pone in ea dem foliis de fabis [G] siccis quantum sufficiat, et cooperi aqua, et pone eam super ignem et depende pannum in quo ligasti alcarc in uapore fabarum, donec uideas ipsum intra se collectum.	Capitulum uel regimen talc. Accipe de talc [93] laminoso albo quantum uis et tere ipsum donec scindatur totum. Deinde liga ipsum in panno lineo mundo spisso et uade ad ollam figuli uitreatam et proice in eam fabas secundum mensuram sufficientie. Et sint fabe sicce, et submerge eas in aqua, et eleua eam super ignem, et suspende pannum cum talch super uaporem fabarum, donec uideas ipsum iam detinuisse.
Et dimittas per horam vnam et postea extrahe et accipe discum uitreatum et solue ligamentum. Et proicias in eo ginges [gurges G] secundum quam uolueris quantitatem et postea frica fortiter cum manu, donec nichil in disco remaneat de alcalc, nisi totum solutum fuerit. Et collige tunc inter tuas manus illud quod factum fuerit in fundo disci quasi viuum argentum.	Dimitte ergo ipsum in ea, deinde extrahe ipsum et uade ad scutellam alcimatam et solue in ea ligaturam. Et funde in ipsum lapillos secundum mensuram que uideris, deinde frica eos fricatione bona forti, donec non remaneat in eo de talc aliquid, quod non euanescat totum inter manus tuas et fiat in fundo scutelle [clarum add J] sicut argentum uiuum.
Et si posueris in fundo parum aque fabarum donec pannus in eas submergatur et ipsum altalc soluatur, tunc descendet in fundo disci sicut argentum uiuum. Ergo cum ita videris, colabis aquam ab eo paulatim donec clartum id uideas, et postea sicca eum et conserua eum, quia est sicut calx.	Et si posueris in ipso aliquid de aqua fabarum uel submergas [255r] in ea pannum hora qua fricas ipsum in scutella et fundas super manum tuam et super pannum hora post horam ex aqua olle in scutella, donec dissoluatur talc totum in ea et resideat in fundo scutelle simile argento uiuum [tuo J], erit bonum. Cum ergo uideris illud, colabis ab eo aquam paulatim donec accipias eam claram. Deinde exsicca eam et subleua ipsum simile calci.
Postea sume de eo partem aliquam et tantumdem uiui argenti exaltati uel coagulati et tantum salis armoniaci soluti quantum utrumque, et moles cum aqua salis armoniaci donec commisceatur alteri. Et postea collige in olla uitreata et liga bene caput eius et sub terra pone in loco humido per 7 dies: tunc inuenies eum solutum. Tunc circumda ollam cinere et da ignem ei lenem donec coaguletur sicut sepum.	Deinde accipe de eo partem et de argento uiuo congelato aut sublimato equale ei et equale utrisque de sale armoniaco soluto, cum quo tere totum rem post rem, donec ingrediatur unum eorum in alterum. Deinde aggrega totum in carorati [94] et stringe caput eius in sole et sepeli eam in loco rorido septem diebus: nam tu inuenies illud aquam solutam. Coagola ergo illud in olla cum cinere, sub qua accendes accensione leni. Deinde coaguletur simile adipi.
Tunc pondus obulati [albelati G] vnius super dragmas 10 alkali pones et mutatur in argentum, deo uolente.	De quo prohicias karatam super decem dragmas stagni et faciet ipsum stare argentum, si deus uoluerit.
De eodem alio modo. Aliud ualde bonum. Accipies de sale alkali substrati [suprascripti G] et eum in aliquo budello solue. Et postea solue de alkalk aliquam partem, illius inquam quod solutum est in aqua fabarum, et tantumdem arsenici dealbati uel exaltati et moles cum hac [23r] aqua et sicca cum sole aliquotiens aut super cinerem calidum donec fiat sepum in mollicie et humiditate. Et pone in uase uitreato donec soluatur quasi cera.	Aliud mirabile. Accipe de sale alkali extracto duas partes et solue ipsum in uiscere. Deinde accipe partem unam ex talce multum [oleum J] exsiccatum cum aqua fabarum et equale ei de arsenico albificato aut sublimato. Tere ergo utrumque cum hac aqua. Exsicca illud multotiens in sole [add J] aut super cinerem calefactum, donec uideas illud iam factum simile sepo ex humiditate sua et sua uiscositate. Pone ergo ipsum in uase uitreato et suffla super ipsum cum igne donec liquefiat simile cere.
Et operare cum eo in quo uolueris.	Vtere ergo ipso in eo quod uis.
De marcasita. Capitulum in condimento marcasita. Et est argentea et aurea, nec probatus sum nisi hec duo genera. Et inueni in libro Proprietatum quod marcasita soluit ferrum cum spergitur super eum, et comburit cuprum et argentum, et constringit confringit [G] aurum et stringit plumbum alcali alkalai [G].	Capitulum regiminis marchassite. [95]Et est argentea et aurea, et non expertus sum nisi utrisque. Et ego quidem inueni in libro Proprietatum quod marcassita liquefacit ferrum quando puluerizatur super ipsum, et adurit es et argentum, et frangit [uitrum et add V-1339] aurum et stringit plumbum alcali alkalay [J].
Fama sui condimentum est quod accipias quam uolueris earum et moles eam bene, et moles cum elsabon et cum uitro, et solues in albot, et accipias cum solutum fuerit et avicies feces. Et hoc si feceris bis uel ter etiam melius erit.	Et modus eius regiminis est ut accipias de quacumque earum uis et teres cum contritione ultima, et linias eam sapone et nitro, et fundas eam in crucibulo et accipiasquod egreditur de fuso [sua substantia V-1339] puro et eicias fecem. Et si tu iterabis fusionem eius sicut premissum est secundo et tertio, erit melius.
Et postea accipies purissimum quod in eo est, et est quiddam quod arabice dicitur nocra [96], et sit frustum album persimile argento, excepto quod frangitur sub marcello et si molere illud uolueris, moletur. Et solue illud in sale armoniaco soluto in aceto, et incera cum eo illud donec totum ebibatur.	Deinde accipe quod purum est ex eo, et est frustrum album liquescens et est res magis similis argento, uerum frangitur quando frangitur et teritur quando teritur. Solue ergo illud cum sale armoniaco soluto in aceto et tere frustum cum eo donec [J | illeg P] compleas pondus eius.
Et tunc ipsum erit iesic ualde bonum et non indigebis alio, deo uolente. Et pone de eo super unc mundum et stringit eum et indurabit et abscindet vocem et eius fetorem. Et postea proicies de illo vnc super cuprum rubrum et dealbabis eum formosa albedine. Ergo eum associa argento utcumque [G | spat K] uolueris et habebis vtilitatem in vna die, et melius, et propinquius et utilius quod potest esse, et sufficiet tibi pro omnibus aliis. Ergo absconde.	Nam ipsum est ecsir bonum quod excusat te ab alio [J | illeg P], auxilio dei. Prohice ergo de ipso super stagnum mundatum, quoniam stringit [J | illeg P] ipsum et indurat illud et incidit stridorem eius et fetorem. Deinde proice de ipso stagno super es rubeum: albificat et albificabit ipsum albificatione decenti. Coniunge ergo ipsum cum argento, sicut scis, et proficies cum eo ex die tuo. Fac hoc arte, et est ex melioribus que sunt, et propinquioribus, et leuioris studii. et excusaris per ipsum ab alio. Occulta ergo ipsum.
[Fin ed. Garland]

Extensiones.

Ninguno de los manuscritos que manejamos tiene un final coincidente con Garland o Steele, sino que continúan diversamente. Si se admite que las versiones G y S del texto divulgado responden a dos traducciones diferentes, se podría admitir también que la parte común de estas continuaciones pertenecían al texto árabe, ya que se mantienen las dos versiones con las mismas características en nomenclatura y estilo.

E1. Flores etymologiarum. Exte texto se aparta totalmente del anterior, ya que se trata de una breve selección de dicta, al parecer comentadas. Hemos colacionado dos versiones independientes del Alum et sal: J, 18r y (H) Praha ms KH6 (s. 14), 138r, en este un fragmento inicial. Hay dos versiones: una KJH, otra en PB [97].

Flores etymologiarum
[K, 23r] De diuersis operibus philosophorum in corporibus et spiritibus. Flores ethimologiarum sapientum quibus librum meum sigillaui et cum omnium dei adiutorio.	[P, 255r] Distinctiones secretorum sapientum in quibus sigillabo librum meum, cum dei fiducia
Dixit Ormos uel cogebat Hermes quod aqua perhennis congelat viuum argentum et aqua perhennis est corpus solutum. Et [PJ] uiuum argentum est anima et spiritus.	Dixit Hermes: Aqua permanens congelat argentum uiuum, et aqua permanens est corpus solutum, et argentum viuum est anima et spiritus.
Et dixerunt [et dixit alius J]: Condite spiritus et soluite corpora, et imbuite spiritus balneatos hiis duobus: tunc resurgentes introibunt corpora.	Et inquid Dantinus: Preparate spiritus et soluite corpora et imbue cum eos spiritus ablutos: nam ipsi eriguntur et submerguntur in corporibus [98].
Et alius dixit: Vertite terram in aquam, id est, solue eam; et fiat ex aqua aer, et commisce eam aeri soluto; et aerem fac ignem, id est, commisce eam cum tinctura; et ignem fac terram [ceram J], id est, postea totum coagula. Ergo completum est opus.	Et inquid alius: Ponite terram aquam, scilicet soluite ea; et aqua aerem, scilicet miscete eam cum aere soluto; et [255v] aerem [soluto -: om B] ignem, scilicet, miscete eum cum tinctura; et ignem terram, scilicet coagolatione coagolate totum post illud et iam completum est opus [99].
Et dixit alius quod corpora dissoluta, quando imbibent ea spiritibus ascendentibus, exaltabunt ea super ignem.	Et inquid alius: Corpora soluta quando imbibunt spiritus sublimatos, faciunt eos stare super ignem
Et dixit Ieber alius [100]: Quando corpus solutum fuerit et incerauerunt cum eo corpus exaltatum, exaltabit eum sicut exaltat corpora.	Et inquid alius: Quando corpus est solutum et ceratur cum eo spiritus sublimatus [add B] rectificat ipsum quod rectificat corpora.
Et dixerunt gentes alie: Nos facimus in hoc quoddam ingenium opus leuis illud quod scitis: et hoc est quod soluamus spiritus et est eorum solutio leuior corporum solutione, quos imbibemus corporibus.	Dicunt ergo quidam: Nos facimus in illo cum ingenio quod est facilius quam illud quod uos facitis: quod est quia nos soluimus spiritum, nam ipse est uelocioris solutionis quam corpus et imbibit ipsum corpus.
Tunc vertitur in eis quod dictum est in primo dicto, quia dixerunt quod cum corpus solueris iam fit subtilius et iam purificatur spiritui et iam aptum est ad commiscendum. Ergo cum imbibis spiritum de eodem corpore soluto, ipse spiritus in eo dissoluetur: tunc accidet complexionis [coagulationis J] compaginatio vniuersalis.	Redierunt ergo super eos illi de dictione prima, per hoc quod dixerunt: quod quando soluis corpus tunc iam subtiliatur et fit in essentia spiritus et preparatur ad commixtionem. Cum ergo imbibitur spiritus, sublimatur de illo corpore soluto: soluitur spiritus per ipsum et cadit commixtio totalis.
Et cum solueris ipsum, id est separaueris, tunc corpus erit [ad copulandum add J] ineptum et grossum nec subtile, et ineptum ad complexionandum. Ergo accidit tunc complexio vicina: et complexionem vicinam [101] separat ignis [102], quia partes vtriusque stant separate.	Sed quando uos soluitis spiritum, tunc corpus est spissum, non subtile et non preparatum ad commixtionem. Quare cadit nunc commixtio uicina, et commixtione uicinitatis separat ignis, quoniam partes uniuscuiusque sunt stantes per se.
Ergo cum ignis eum incaluerit, id est calefecerit, nec eius complexio mutata fuerit a natura, tunc descendet spiritus in corpore et infrigidabitur spiritus cum corpore et calefiet corpus antequam corpus cum calore nec recipiet corpus, quia sunt separate et non commixte. Quoniam nichil est accidentale alteri quod non accidat reliquo nec erit commixtio vniuersalis nisi cum dissolutione vnius. Et erit condimentum vniuersale et compositio uniuersalis [103].	Cum ergo calefacit ipsum ignis et non est complexio eius alterata a naturis suis, tunc infrigidatur spiritus per corpus et calefacit corpus ante spiritum caliditas et non recipit corpus quoniam sunt distincta erecta, non commixta. Et non aduenit ad aliquod eorum aliquid, nisi perueniat illud idem ad compar sui, quare resoluitur a corpore et non est commixtio totalis nisi per alterationem totalem et fit confractio totalis humectati totaliter.
Ergo nulli eorum sapientum ab alio oppositus est, quia quidquid dixerit, verum est.	Non ergo reduxerunt super eos aliquid, quoniam est ueritas.
Et aliud dixit: Exemplum corporum solutorum est sicut coagulamentum et argentum uiuum sicut lac. Et cum ipsi cibant corpora cum uiuo argento et postea condiderint ea.	Et dixit alius [104]: Corpora liquefacta sunt sicut coagula et argentum uiuum est sicut lac. Et ipsi quando cibant corpora cum argento uiuo, deinde ea faciunt corpora necessaria esse coagulationem argenti uiui.
Tunc opus est corporibus ut uiuum argentum cum eis coaguletur et ut fiat durum sicut lapis, postquam fuerit sicut aqua. Et quedam pars horum multas coagulabit uiui argenti, deo uolente.	Et disputauerunt in illo, quoniam quando cibantur cum argento uiuo, coagulatur argentum uiuum cum eis, donec fiat lapis. Et postquam fuerit lapis dicunt quod una pars ex eis coagulat partes multas argenti uiui.
Dixit alius: Solue corpora et omnes spiritus et munda a spurcitie et a nigredine et a tenebra, que inest eis corruptio, donec albedo sit in eis alba et rubedo rubea. Postea totum coagula coagulatione firma donec corpus sit spirituale et spiritus corporalis. Et hoc erit optimum in natura auri et multo melius auro minerali et argento minerali. Et erit loco spirituum patientia ignis. Postea coagules ea coagulatione firma cum animalibus: anime enim sunt alumina. Ergo hoc scito.	Et inquid alius: Solue corpora et spiritus et munda ea a sorditie et nigredine et tenebrositate, in qua es corruptio, donec album sit album et rubeum sit rubeum. Deinde congela omnia coagulatione firma, donec sit corpus spirituale et spirituale corporeum, et sit in natura [B | illeg P] aurum obrizum melius auro minerali et argento minerali et in loco expirituum expectantium super ignem. Deinde reduc eis coagulatione firma cum inspirationibus, et inspirationes [B | illeg P] sunt alumina. Scias ergo illud.
	Et inquid alius: Voluntas quesita est [B | illeg P] coagulatio argenti uiui cum corpora. Scias ergo ipsum.
Et dixit alius: Calefate [cassate J] corpora cum sale, quia sal adnichilabit humiditates eorum donec omnia fiant cinis siccus et auferet ab eo accidentia ea corrumpentia. Ergo cum super ea reuertuntur spiritus balneati, tunc diffunduntur spiritus in corpora et corpora in spiritus. Et tunc securus eris a corruptione, deo uolente.	Et inquid alius: Calcinate corpora cum sale, nam ipse est quod corrodit humiditatem eorum, donec fiant cinis siccus et remoueantur ab eis accidentia corrumpentia. Cum ergo ueniunt super ea spiritus sublimati, dilatantur spiritus in corporibus et corpora in spiritibus, scilicet, securantur ex corruptione.

E2. Aquae acutae. Este texto, que compila 12 aguas, se encuentra en una versión en K, otra en P. El manuscrito de Bologna recoge solo dos de ellas, versión P [105]. Cinco de estas recetas, en versión de P, se encuentran en una colectánea del Vat Pal lat 978, 50r-51r.

Aquae acutae
[K, 23v] Incipit liber de aquis calidis et acutis, que recipiuntur in condimento. Capitulum aquarum multum calidarum et acutarum que recipiuntur in condimento de lichsic.	[om B | P, 255v] Rememoratio aquarum acutarum que ingrediuntur in regimine alexirum.
[1.] Accipe de sepa porcina, que vocatur arabice auntzol [106], quantum uolueris, et munda et pone eum in mortario uno ligneo et pone super eum medietatem sui ponderis de sale panis aut de alumine de aleman et pista bene in mortario. Et postea pone in olla uitreata et incende sub ea ignem lenem uel pone iacere per 1 noctem in furno panis. Tunc ipsa cepa soluetur existens aqua calida acuta. Ergo solue stagnum aut usrub et uacuabis in aqua hac 10es: tunc mundabitur ab omnes spurcitiis. Et permuta aquam cum incepeit nigram fieri. Et sit aqua bullienss super ignem ne dissipetur stagnum uel usrub ut in aqua frigida. Hoc ergo scito. Et calefacias cupri folia tenuia aut ferrri, donec sint candida. Et extingues eam hac aqua: tunc folia dealbabuntur et meliorabuntur.	[1.] [V, 50r][107] Accipe de cepa porci, et est squilla, quantum uis, et munda ipsam et pone ipsam in mortario de ligno, et prohice super ipsum pondus medietatis sue de sale cibi aut aluminis iameni, et tere ea contritione multa. Deinde pone eam in olla uitreata et accende super ea ignem lenen aut fac morari ollam cum eo quod est in ea in furno panis per noctem. Nam soluetur aqua acuta [108]. Liquefac ergo stagnum aut plumbum [256r] et euacua ipsum in hac aqua decem uicibus: ipsum enim mundabitur a sorditie sua. Et permuta aquam quando denigratur. Et aqua quidem sit bulliens super ignem, ut non uolet stagnum aut plumbum, si euacuas ipsum aqua existente sicca. Similiter igni laminas eris subtiles aut ferri, et extingue eas in hac aqua, nam ipse albificantur et sunt bone.
[2.] Aqua atramenti et salis armoniaci. Aliud bonum. Solue atramentum in quatuor tanta aque dulcis et puri. Colabis quoque a fecibus et ponebis super eum de aloacaph quantum est atramentum et dimitte in aqua illa donec soluatur.	[2.] Aliud bonum. Alia bona. Solue azegi bonum in quadruplo sui de aqua dulci et cola ipsum a fece sua. Et proice in ipsa de aquilla quantum est pondum azegi et dimitte ipsam in ea donec soluatur.
Et operare in quocumque uis, deo uolente.	Et utere ea in eo quod uis et gaudebis cum eo.
[3.] Aqua animalis. Fama aque animalis. Accipe capillos bonos et nigros et ex hiis fac strraturam, et de sulphure trito aliam, et cum gemmis oui coctis in eadem quantitate, scilicet sulphur mixtum aut cum sanguine. Et hoc totum ponatur in uase rosarum et superponas coopertorium. Et fac guttas inde eadem quasi de rosis et inde exibit aqua rubea ualde bona et nobilis. Hac absconde et ea operari.	[3.] [V, 50r] Modus aque animalis. Accipe de capillis bonis nigris et pone ex eis laminam et ex sulfure conctrito laminam cum pondere sui de uitello oui elixati aut ex sanguine. Et sit illud in cucurbita aque rosate et pone super ipsam alembicum. Deinde distilla illud: exibit enim ex eo aqua rubea nobilis. Repone ergo eam ut utaris ispsam.
[4.] Aqua bona composita de alumine, sale alkali et calce viua. Fama adiunctoris et soluatoris ad omnia, ergo hoc abscondas quoniam melius non potest esse. Accipe de alumine dalexor 1 et de alumen alkali aliam partem, quas assabis in furno panis donec fiant alba. Postea mole et accipe tantum calcis non rigate, et conuolue hec omnia, et superpones tantum aque quod detegantur ea et dimitte sic per triduum. Postea cola multum bene.	[4.] [V, 50r] Modus aque agregantis resoluentis omnem rem. Occulta ipsam quoniam est ultima. Accipe de alumine alafor partem et assa ipsum in furno panis donec albificetur. Deinde tere ipsum et accipe equale partem de calce non imbibita [combusta V] et permisce utraque et funde super eam de aqua quod submergat ea et dimitte illud tribus diebus. Deinde cola illud.
Et postea operare cum ea, quia aqua acuta est et frangit lapidem et soluit ipsum altalc. Incerant etiam cum ea sulphur et arsenicum et unguentum animalis et quidquid uolueris. Si eum soluis 20 et totiens coagulaueris, ipse soluit et adiunget omnia, deo uolente.	Et utere illo, nam ipsa est aqua acuta scindens lapidem et soluit talch et cerantur cum ea sulfur et arsenicum et oleum animalis et omne quod amas. Et si tu solueris illud et ligaueris quindecies, soluit omnem rem ex corporibus [ex corp: om V] et omne cum quod uis solutionem.
[5.] Aqua bona acuta de sale panis et sale armoniaco. Aliud ualde bonum et forte. Accipe de sale panis postquam assum fuerit et solue eum in aqua. Postea coagula et ipsum coagulatum resolues in duo tanta aceti ualde acuti. Et accipe tantum pondus salis armoniaci et solue illud in duo tanta acuti aceti et cola omnia colatione peroptima.	[5.] [V, 50r] Alia bona fortis. Accipe de sale cibi absque assatione sui et solue ipsum in aqua et liga ipsum. Deinde solue ipsum in duplo sui de aceto forti. Et accipe pondus eius de sale armoniaco et solue ipsum in duplo sui de aceto forti, et cola totum colatura decenti.
Et incera cum ea qualibet corpora et qualibet animas. Et si cum eo inceraueris argentum puluerisatum, uidebis uirtutes et mirabilia dei tui quantum volueris.	Et cera cum eo quod uis ex corporibus et spiritibus. Et si ceraueris cum eo argentum comminutum et solueris ipsum, uidebis signa domini tui et mirabilia eius.
[6.] Aqua acuta de alumine iameno, sapone et sale armoniaco ad incerandum sulphur et arsenicum. Aliud bonum. Accipe de alumine alleman albo lauato et mole et superpone ei 4or tanta de capite sabonis et tunc conuoluere multum bene cum baculo, donec bene dissoluatur. Et postea pone cum eo pondus ssuum salis armoniaci. Postea permuta eum de uase in uase donec fiat clarum.	[6.] Alia iterum bona. Accipe de allumine iameni albo lanoso, et contere ipsum et proice ipsum quadruplum sui de capitello saponis. Et percute ipsum percutione bona cum ligno, donec soluatur in eo. Deinde proice in ipso pondus sui de sale armoniaco. Deinde cola ipsum.
Postea operare cum eo in ceratione sulphuris et salis armoniaci et gaudebis cum eo.	Et utere ipso in ceratione sulfuris et arsenici, et gaudebis cum eo.
[7.] Aqua veneni de ere usto, sale armoniaco et aceto. Fama aque veneni. Accipe de ere usto, quod vocabitur arabice ruscarent, aliquam partem tritam et tantumdem salis armoniaci, et solues in duo tanta vini antiqui acidi et postea colabis bene. Et incerabis cum eo es ustum cum molatione et siccatione donec totum ebibatur et fieri viride videbis eum quasi azimar, id est, flos eris. Et postea solue in duo tanta aceti predicti. Ergo cum fuerit solutum operare cum eo in omnibus corporibus, deo uolente.	[7.] Modus aque ueneni. Accipe de rusatagi [marg ere usto] partem et de sale armoniaco equale ei. Et sal armoniacum soluatur in duplo sui de aceto uini antiquo; deinde coletur colatura bona et cera cum eo rusatagi donec soluatur totum in eo cum commixtione et exsiccatione et uidens ipsum uiride simile zimat. Solue ergo ipsum in duplo sui de aceto predicto. Cum ergo soluitur utere eo in omni quod uis ex corporibus uelociter, cum auxilio dei.
[8.] Aqua que vocatur lac virginis. [109] Opus lactis virginis. Tu cooperias letargirum, postquam tritum fuerit, cum aceto boni vini et eum coques bene [110]. Et postea sumas pondus suum de sale alkali et cooperies aqua clara et bona, et coques eam donec bulliat multotiens. Et postea quelibet separatim colabitur. Et postea accipient de aqua alkali aliquam partem et aquam letargiri 3 partes, et eam commisce [et aquam -: om Grat]. Ergo si posueris de aqua alkali super aquam letargiri, denigrabitur tota; et si posueris aqua litargiri super aquam alkali [denigrabitur -: om Grat], tota dealbabitur. Tunc cum mixta fuerint, bene conuoluenda est cum baculo et dimitte donec pausetur existens corpus album. Et colabitur [colorabitur Grat] inde aqua supernatans et dimittetur corpus donec siccetur. Et postea suspendetur in uase donec totum resoluetur. Postea dealbabitur cum eo arsenicum dealbatum per molationem et solis calidi siccationem uel cineris calidi, paulatim ita tamen ne fumum sentiat.	[8.] Modus aque lactis uirginis. Submerge merdasengi post contritionem eius cum aceto uini facta, et bene fac decoctionem ualde. Deinde sumatur pondus eius de sale alkali et submergatur cum aqua dulci et decoquatur donec bulliat aliquotiens. Deinde colatur unumquodque eorum per [256v] se. Deinde sumantur de aqua alkali pars et ex aqua litargiri tres partes et misceantur in unum. Nam si fundatur aqua alcali super aquam litargiri, denigrat totum; et si fundatur aqua litargiri super aquam alcali, albificat totum. Tunc ergo permiscentur et percutiantur percussione bona uehementi, deinde dimittantur donec exsiccetur. Deinde suspenditur in tenalia donec soluatur totum. Deinde imbibatur eo arsenicum albificatum cum contritione et assatione in sole calido aut in cinere calefacto, cum facilitate donec uideas illud non fumigare.
Ergo operare cum eo, quia de magnis operibus hoc unum est. Sed usrub solutum est multo prestabilius isto. Et in argento uiuo [coagulato add Grat] habentur opera mirabilia.	Operare ergo cum eo, nam est ex magnis operibus. Plumbum autem solutum est magis iuuaturum quod illud multum. Et illud agit in argento uiuo ligato uel congelato operationem mirabilem.
[24r] [9.] Aqua plumbi. Fama aque usrub. Accipiantur de eius limatura et de eius foliis tenuibus aliquam partem, que cooperiantur cum aceto ualde acuto et in eadem quantitate, in quo solutum fuerit salis armoniaci quantum est ipsum usrub, et dimittes per aliquot dies, donec totum dissoluatur. Et conuolues singulis diebus aliquotiens. Et remanebunt in fundo vasis feces nigre. Tunc colabis sapienter et abicies feces, quoniam inutiles sunt.	[9.] Modus aqua plumbi. Accipe de limatura eius aut de laminis eius subtilibus paratem et submerge ipsum cum duplo sui de aceto forti in quo intromittaur euqale pondus plumbi de sale armoniaco, et dimitte illud diebus aliquot donec totum resoluatur. Et uoue illud in omni dei aliquotiens. Et remanent in inferiore parte uasis nigredo. Cola ergo aquam ab aqua cum facilitate et proice nigredinem, quoniam non est in ea iuuamentum.
Ergo cum aqua hac solues omnia corpora [add] et lapides et spiritus solutione mirabili. Ergo operare cum ea et adipisceris quod desideras.	Cum hac ergo aqua soluuntur omnia corpora et lapides et spiritus solutione mirabile. Operare ergo cum ea et peruenies ad illud quod amas.
[10.] Aqua ferri. Fama aque ferri. Ferrum namque soluitur aque baurac sepe iterata et mutat eum in aquam rubeam, quasi si esset de minio. Aqua vero alcali 15es iterata soluit omnia corpora et lapides et omnes spiritus solutione mirabili. Ergo operare cum ea et adipisceris quod desideras, deo uolente.	[10.] Modus aqua ferri. Ferrum autem aqua baurac iterata soluitur in aquam rubeam, quasi ipsa sit uzifur. Aqua alkali iterata quindecies soluit omnia corpora et lapides et spiritus solutione mirabili. Operare ergo cum ea et peruenies ad illud quod amas, si deus uoluerit.
[11.] Aqua azimar, quod est viride eris. Capitulum mirabile ipsius ycsir. Hoc ycsir mirabile est in compositione rubedinis. Solues ipsum azimar in duo tanta aceti acuti, et ipsum guttatim stillare facias. Et calefacies cum eo calcem lune et imbibe cum eo sepe. Postea solues eum et postea coagulas. Proicias vnam dragmam eius super 10 et tingetur, deo uolente. Si vero calx fuerit aurea ualde bona erit in hoc opere.	[11.] [V, 51r] Ecsir mirabile in rubificatione. Solue zimar in duplo sui de aceto forti et distilla ipsum. Et tere cum eo calcem lune et imbibe cum eo quod uis. Deinde solue illud, deinde coagula ipsum. Et prohice ergo unum super decem et tinget eam, cum auxilio dei et eius virtute. Quod si calx fuerit auri, erit consilum nostrum completum. Scias ergo solutionem eius cum aqua zegi rubei aliquotienes, est enim ultimum. Ergo occulta ipsum et age cum eo et prosperaberis.
[12.] Quod aqua plumbi optima est in compositione yccir. Differentia. Spiritus est calidus et humidus, et est in yccir argentum viuum. Anima calida et sicca, et ipsa est tinctura. Et corpus frigidum et siccum est.	[12.] Capitulum. Spiritus est calidus et humidus et est in ecsir argentum uiuum. Et anima est calida et sicca et erit tinctura. Et corpus est frigidum et siccum.
Et est aqua plumbi alba sicut humiditas in homine, qua si caret homo periret. Et hec humiditas est in ycsir aqua: ergo ycsir indiget aqua hac [111]. Ergo intellige, deo annuente.	Et est aqua plumbi alba et humiditas, que sin non esset, non esset corpus. Et est in ecsir aqua: ergo ecsir indiget illa aqua. Intellige.
	Explicit liber deo gratias.

E3. Otras preparaciones y composiciones.

Tras las aguas, KB continúan con una miscelánea de recetas, coincidentes en parte. Dos de estas recetas fueron impresas por Gratarolus en Verae alchimiae. Una particularidad de algunas de estas recetas en K, es que usan términos árabes, algunos ya vistos, otros nuevos, p. ej.: arsenicum pallidum (citrinum), alocaph (sal armon.), unc (stagnum), carora, canna, calabaca, alloetas. También presentan la fraseología particular del Alum. et sal. de esta versión: fama, condimentum (preparatio), differentia (aliud).

Las recetas comunes, al principio, están agrupadas en torno a una sustancia: mercurio, arsénico. Transcribimos a continuación el texto KB de las recetas coincidentes.

[Experimenta cum argento vivo.]
[K,     24r]     Nota valde necessarium. Differentia admirabilis quam inuenit quidam heremita, multum eloquens  et  dicens  quod omnis lapis indissolubilis factum est quod ex eo possit  aliquid   fieri, quia non potest commisceri. Et quidpe non potest commisceri, nil potest inde fieri, quoniam non potest esse penetratiuum. Et illud quod solui potest et eius solutio fuerit grossa, ut in uitro, non penetrat penitus nec commisceri potest. Ergo cum coagulati fuerint spiritus et teres eos cum re immiscibili, non commiscetur. Et tu inspice superficiem huius capituli et rei, quoniam si coniunges atramentum et argentum uiuum et alcali et calces et sales, numquam tamen argentum uiuum eis conuoleretur, usque ignem dederint ei	[B, 30v] Capitulum mirabile monachi de sublimatione argenti uiui. Fuit sapiens  perueniens in dictionibus suis: Inpossibile est ut ex omni lapide qui non soluitur fiat aliud semper, quoniam quod non permiscetur, non submergitur in quo liquefit. Scilicet, eius liquefactio est grossa sicut uitrum, non submergitur et non permiscetur. Et quando tu — spiritus, deinde imbibis cum re que non permiscetur. Et pone etiam cum — eiusmodi et rei, quia tu agregas argentum uiuum et azegi et sales et calces, non supenditur argentum uiuum cum eis semper aut redit in eis apud ignem, quoniam non adheret cum eis neque conglutinatur cum corporibus.
Capitulum bonum in albedinem e et rubedine in mortificatione et sublimatione, dissolutione et congelatione. Fama multum bona. Accipies cum dei adiutorio libram 1 viui argenti et coque eam per vnam diem in vrina et per aliam in aceto et in tertia in oleo, et ignis olei sit lenis. Postea bulliat in aqua donec fit album.	Ablutio argenti viui. Accipe cum gratia adiutorio dei de argento uiuo libram et coque ipsum die vno cum vrina, et die vno cum aceto et die vno cum oleo, et sit ignis olei lenis. [31r] Deinde bulli ipsum cum aqua, vt coletur.
Et postea pones in conca cannarum et opilabis eam cera. Et postea accipe libram atramenti et libram salis, que duo pariter molas. Et postea perforabis ceram quam super discum posuisti. Postea guttatim cadere facies viuum argentum super salem et atramentum que triuisti.	Deinde pone ipsum in concauitate canne et cooperi psum cum cera. Deinde accipe libram azegi et libram salis et contere vtrumque. Deinde perfora ceram quam cooperuisti super cannam. Deinde distilla argentum uiuum super zegi et salem que tu contriuistis.
Et semper conuolues hec lineo panno donec moriatur cum eis. Et etiam guttatim superponas acetum et citius morietur. Sic facies donec atramentum et sal fiant leuia sicut terra.	Et tu fabricabis utrumque cum panno lineo cum quo mortificabis ipsum. Et tu ditillabis super illud aliquid de aceto, ut adiuuet te super mortem eius, donec fiant zegi et sal sicut terra rorida
Postea pone ad ignem per horam vnam. Postea pone in elithel et circumlinas luto sapientie, et concludes etiam coniuncturam panno et calce amassata cum oui albedine, et postea linias superius luto sapientie et dimitte donec desiccetur. Postea pone super ignem per diem integram et dimitte usque ad mane. Postea aperi et inuenies eum exaltatum sicut alumen. Tunc accipe quicquid ex eo exaltatum est et absconde.	Deinde pone illud in aluthel et cooperi super ipsum cum luto sapientie, et stringe coniuncturam cum panno et calce confectis cum albumine oui, et line super ipsum cum luto sapientie, et dimitattur donec exsiccetur. Deinde pone ipsum super ignem die integro et dimitte ipsum vsque mane. Deinde aperi ipsum et inuenies illud iam sublimatum simile alumini. Accipe ergo quod sublimatum est de eo et repone ipsum.
Et postea iterum molas feces suas sicut fecisti prima uice et exaltabis uice 2ª et 3ª donec rehabeas pondus argenti viui.	Deinde reduc fecem secundo ad terendum, sicut fecisti de eo prima vice, et sublima ipsam secundo ac tertio, donec accipias pondus argenti uiui.
Postea accipe vnciam vnam de luna, quam limabis subtili limatura. Et accipies dimidiam libram de alocaph, quam moles cum limatura et postea pone in eluthel et ipsum exaltabis.	Deinde accipe unciam 1 lune et lima ipsum cum lima subtili. Et accipe libram semis aquile et tere ipsam cum limatura, deinde pone illud in aluthel et sublima ipsum.
	Deinde accipe quod sublimatum est de aquila et repone ipsum.
Et postea accipies limaturam et illud quod remansit ex fecibus, que pones in panno nouo.	Et accipe limaturam cum eo quod remansit cum ea de fece et pone illud in panno nouo.
Et [24v] accipies aquam, quam pones in olla et eam bullire facias super ignem, et dependes pannum cum limatura, ita tamen quod olle fundum non tangat et bulliet semel, bis, ter. Postea extrahe et siccabis soli.	Et accipe ollam et pone in eam aquam et bulli eam super ignem. Et susspende pannum cum limatura in aqua, ita vt non perueniat ad fundum olle, donec bulliat super ipsum semel, et secundo et tertio. Deinde extrahe ipsum et exsicca illum ad solem.
Postea accipe limaturam et pones tantumdem vivi argenti exaltati cum ea. Et postea accipe de alocaph exaltato vnciam vnam, quam ponas in uase vitreo ad solem donec totum fiat aqua.	Deinde accipe limaturam et adiunge ei equale de argento uiuo sublimato. Et accipe de aquila sublimata unciam et pone vtrumque in uitreata et pone vtrumque in concam uitreatam in qua sit aqua, donec liquefiat illud in uitro ad solem et redat totum aqua.
Et postea accipe vnciam de alocap exaltato et ponas cum uiuocar uiuo argento exaltato de limatura, que molas pariter, et semper guttatim cadere facias super ea alocap solutum donec fiat sicut pasta. Postea mole eum simul semel bis ter, et hoc tribus diebus. Et non pigriteris quoniam bene molas. Postea pone in uase uitreo et inhumabis in fimo equi per 7 ebdomadas, et qualibet ebdomada extrahas et mutabis fimum, donec totum dissoluatur et fiat aqua currens.	Deinde accipe unciam 1 aquile sublimate, et pone ipsam cum argento uiuo sublimato uel ex limatura et tere vtrumque. Et tunc distilla vtrumque de aquila soluta donec fiat massa. Deinde dimitte illud usque mane. Deinde reduc illud ad terendum, semel et secundo et tertio tribus diebus. Non desistas a contritione. Deeinde pone illud in uitreata et sepeli eam in stercore equorum 7 septimanis, et extrahe eam in omni ebdomada et permutaei stercus, donec soluatur totum et fiat aqua currens.
Tunc cum solutum fuerit, accipies ipsum uas, quod linias luto spaientie, et ponas illud in olla cinere cribrata plena, et cooperies eum cinere, et incendes sub ea ignem cannarum fusarum tribus horis diei. Postea permitte frigescere. Et postea extrahas uas ab olla et medicinam inuenies coagulatam sicut petram. Tunc accipe et mole cum uncto capillorum et uncto ouorum . Et hoc est ut per guttas capillos distillare facias et similiter oua. Tunc quidquid ex hiis aquis stillauerit absconde. Et mole cum ea hoc condimentum. Et quidquid fluxerit ab uncto, mole cum eo condimento rubedinis. Ergo hoc scito. Et si uolueris rubedinem, loco argenti pone aurum et sic operare ut predictum est.	Cum ergo resoluitur accipe uitreatam cum medicina et line eam cum luto sapientie et pone ipsum in ollam plenam cinere cribellato et cooperi eam cum eo. Et accende sub ollam cum cannis siccis quasi tribus horis diei. Deinde dimitte eam donec infrigidetur. Deinde extrahe illam , scilicet uitreatam, et inuenies medicinam in ea iam coagulatam et factam lapidem. Accipe ergo illam et tere eam cum oleo de capoillis et oleo de de ouis, mensura aquile. Et hoc est res: ut distilles capillos et ditilles oua. Et quod istillatur ex aqua, repone. Et tere cum ipso hoc regimine. Et cum eo quod sublimatur   de   oleo,  tere   régimen rubedinis. Ergo scias illud. Et etiam si uis rubedinem, pone loco argenti aurum, et fac in eo secundum regulam scriptam super hoc.
Hoc ergo capitulum est albedinis et rubedinis.	Istud ergo est capitulum rubedinis salutis.
Aliud opus nobile argenti viui. De sublimatione, dissolutione, congelatione cum corporibus. Accipe de limatura ferri aliquam partem et de limatura argenti tantumdem, et de limatura unc, id est stagni, tantumdem, ert de argento exaltato quanta est ferri limatura, et de argento viuo quantm est de exaltato, que omnia diligenter teras. Et desuper pone sal armoniacum, et uitrum, et zabrac et de sale alkali albato, de vnoquoque tantum quantum fuerit limatura argenti.	[Aliud.] Accipe limature argenti boni, et non sit nisi argenti auri quoniam est melius, et limature ferri, amborum partem 1, et limature  stagni        equale utrisque, et argenti uiui sublimati equale limaturis, et argenti uiui recentis quod sit equale pondus argenti uiui sublimati, et tere omnia contritione ultima. Et proice super ipsum de sale armoniaco et uitro et assadracam et sale alcali albificato, omnium ana partem 1, equale parti limature argenti.
Et omnia mole tantum quod limatura non appareat. Postea pone in uase uitreato, et liga bene os uasis et pone in stercore. Tunc argentum viuum soluetur, deo uolente, in 14 diebus uel 13 die. Et postea proice argentum viuum solutum in uase quod inuenies ibi solutum, et accipe quod remansit de limatura et de aliis, et pones inter duas albas et exaltabis.	Tere omnia donec non uideas de limatura aliquid. Deinde pone illud in vase uitri ,et stringe capud eius et pone ipsum in stercore. Nam argentum uiuum resoluetur, cum adiutorio dei, in 14 diebus aut 21 die. Euacua ergo argentum uiuum solutum ex eo et accipe residuum ex limaturis et aliis et pone illud in teriacea cooperta.
Et exaltabitur si per mediam diem ignem accendas. Tunc accipe quod exaltatum fuerit ex limatura et de aliis et da bibere ex argenti uiuo soluto. Postea repone in uase et resolue ut prius et citius soluetur quam primitus. Tunc accipe quod ex eo solutum fuerit et exalta quod remanserit sicut primitus fecisti et da bibere sicut fecisti ante. Et sic facies donec totum soluatur et donec de limatura nichil remaneat. Ergo cum sic factum fuerit, coagula eum. Et pone aliquantum de eo in cocleari ferreo et calefacias coclear. Et imbibes medicinam in cocleari aceto, id est de succo qui extrahitur de cortice malorum citrinorum, quod tu ipse extraheris — facias tibi.	Deinde sublima illud, nam sublimatur, cum auxilio dei, uelociter, et forsitam longitudo eius cum igne medii diei. Accipe ergo quod subleuatur et imbibe ipsum de illo argento uiuo quod soluisti et redi ad commutationem etiam et solue illud, quoniam soluitur uelocius quam solutum fuit prima vice. Euacua ergo illud quod solutum est ex eo et subleua residuum sicut fecisti prima vice, et imbibe ipsum sicut imbibisti. Fac illud donec soluatur totum et non remaneat de limatura aliquid. Cum ergo peruenerit ad aultimum, coagula ipsum. Et proice de ipso parum in cocleari de ferro, et igni ipsum, et imbibe ipsum in cocleari ex aqua citri acetosa quam fecisti. Fac illud de eo tribu vicibus.
Postea pone in uase uitreato et eam sepelias in stercore humido. Tunc ipsum soluetur, deo uolente. Et eodem modo soluitur arsenicum.	Deinde pone in carora; deinde sepelias ipsam in stercore humido, nam ipsum soluetur, suxilio dei. Et etiam resoluitur arsenicum secundum hunc modum.
Et ista aqua coagulat uiuum argentum et mutat in uiuum argentum, et etiam cuprum et unc.	Et hec aqua coagulat argentum uiuum, et rectificat ipsum argentum, et es et stagnum.

Siguen a continuación dos recetas (o una continuada) que se encuentran impresas en Verae alchimiae por Gratarolus, quien dijo haberlas extraído de un libro titulado Filósofo admirable.

[Experimenta cum arsenico.] [Ad album.]

• K, 24v. Rubr: Aliud opus magnum albedinis compositum de auripigmento, argento viuo, sale armoniaco et de limatura argenti. Inc: Capitulum valde magnum in albedine et est capitulum omnibus nobilius. Hoc est ut accipias de arsenico pallido aliquam partem et de limatura cupri.
• Ver alch, II, 180: Capitulum valde magnum in albedine et omnibus nobilius, ex libro qui dicitur Philosophus mirabilis. Accipe de arsenico pallido foliato aliquam partem et de limatura cupri.
• B, 31v. Rubr: Capitulum nobile de albificatione arsenici. Et est operatio sublimis et complementum angulorum. Inc: Et est ut accipias de arsenico citrino partem et limature eris.

[Dissolutio.]

• K, 24v. Inc: Fama vero solutionis est quod ponatur in vase quod arabice dicitur (uas preparatum ad modum cornu) carole carora, bene ibi stet
• Ver alch, II, 181: Modus optimus inhumationis ad dissolvendum. Fama (vel forma) vero dissolutionis est quod ponatur in vase quod arabice dicitur carora, et ponatur super trabem quae perforata fuerit, ita quod carora bene ibi stet.
• B, 32v. Inc: Et modus solutionis eius est vt ponas ipsum in carorati super lignum, quod iam perforatum sit in medio sui, quod sit locus carorati.

[K, 25r] Aliud capitulum de dimidia libra stagni et de duobus arsenicis et de argenti viui. Accipe de vnc dimidiam libram et de duobus arsenicis, et pallido et rubeo, libram dimidiam, et de argento viuo libram dimidiam. Soluatur vero hunc, id est stagnum, in cocleari ferreo […].	[B, 31v] Modus rubedinis. Accipe de stagno libram semis, de duobus arsenicis libram semis et de argento uiiuo liibram semis. Liquefac stagnum in cocliari de ferro […].
[25v] Aliud opus valde bonum. Differentia valde admirabilis in condimento viui argenti et arsenici. Que duo soluuntur per alloetas solutum in calce. Et sepeliatur in stercore, donec solutum fuerit, deo uolente, sicut diximus.	Capitulum mirabile in solutione. Argentum uiuum et arsenicum soluuntur cum aquila soluta cum calce. Et sepeliatur ipsum in fimo donec dissoluatur, secundum quod diximus.
Differentia. Extrahe aquas extractione aquarum acutarum in dealbatione utilium. Accipias de alumine, de sale et de sale armoniaco et inscactent [112]. Hec omnia simul molentur et mollificabuntur aceto. Et facies distillare a calabaca per imbic.: et hoc est quod ponas ollam illam in ola in qua cinis habeatur sal et postea distillabit. Ergo cum exierit aqua acuta munda et clara, lauabis omnia opera.	Modus aque acute ad albedinem. Accipe alumen et salem et salem armoniacum et rucsantici. Tere omnia et rora ea cum aceto. Et ditilla   eum   in   cucurbita   et   alembic   cum siccitate:    quod    est    quod    tu    intromittis cucurbitam uitrtaceam in quo sit cinis aut sal; deinde distilletur. Cum ergo egreditur clarum, mundum, acutum, facit omnes operationes.
Postea accipies de arsenico pallido et exaltato in quo nulla nigredo habeatur, accipias inquam dragmas 10, quas coniunges 10 dragmis plumbi exaltati, que bene moles.	Deinde accipe de arsenico citrino sublimato quod non denigrat argentum pondus 10 uncias, et de argento uiuo sublimato 10 uncias, argenti. [33r] Aggrega ergo utrumque in calce plumbi adusti.
Postea moles hec omnia cum aqua acuata guttata, quam superius fecimus; tunc ergo cum totum continuabitur amassando.	Deinde tere totum contritione bona, deinde tere commixtiones cum aqua distillata.
Non pones ad soluendo nisi prius inceraueris cum aqua guttata.	Cum ergo tu insistis operi, non intromittas solutionem donec ceres ea cum aqua distillata et currat super tabulam.
Postea pone ad soluendum in stercore, ut prediximus. Et aqua guttata quam suppones bis, erit tripla in pondere.	Deinde intromitte id ad solutionem in fimo, secundum quod diximus supra, et medicinas post contritionem cum hac aqua distillata. Intromitte ergo super ea vtrumque de qua distillata, equale ponderi vtriusque, tribus vicibus.
Ergo cum soluta fuerit, assabis ea leniter donec totum desiccetur. Et hoc idem opus iterabitur.	Cum ergo resoluitur, assa ipsum cum facilitate donec desiccetur totum. Deinde itera super illud opus.
Et moles ea cum aqua de baurac. Quod si aquam de baurac habere non poteris, fiat cum aqua alcali guttata.	Deinde cera ipsum cum aqua baurac. Si vero non erit possibile aqua baurac, tunc aqua salis alcali distillata cum filtro nouo, albo et non tincto.
Ergo cum fuerit similis medulle, absconde in carora in modum oui facta, et opila os eius si uolueris, quoniam bonum erit, et solue.	Cum ergo fit sicut medulla, tunc repone ipsum in carorati simili ouo et stringe capud eius, si uis, aut si non discooperto, sed strictura capitis ei est melior, et soluitur.
Cum solutum fuerit pone dragmam solam super 400 cupri rubei. Postea adhuc inspicias si fuerit medicina quam condidisti, iam introgressa incerationem que fuit ante solutionem. Ergo cum dragme duplicabuntur quando soluentur et coagulabuntur.	Cum ergo soluitur, proice qualiter scis vnum super 40 eris rubei. Deinde considera et si medicina quam preparasti iam submergitur et tingit incerationem ante solutionem. Tunc duplicatur quando soluitur et coagulatur.
Et hoc erit melius corpore calcinato cum igne mortificato.	Et si corpus [spatium] adustum erit melius quam corpus calcinatum mortificatum cum igne.
Et quanto magis solueris yilicsir et coagulaueris, tanto melior erit eius commixtio. Et secundum quantitatem meliorationis mixtionis, meliorabitur penetratio uel commixtio.	Et quanto plus solueris alexir et coagulas ipsum, erit melior commixtio in eo. Et per mensuram bonitatis commixtionis fit bona commixtio membrorum ad inuicem.
Compaginatio membrorum insimul habere hoc debentium, erit multitudo tincture et erit melioratio sue lucis et illuminationis.	Et bonitas connexionis eorum ad inuicem fit cum multitudine tincture, et bonitate luminis eius et splendoris eius.
Et solutio ipsius iilicsir non fit semper eodem modo, qui forte soluetur in quadraginta duobus diebus et forsitan in uiginti una die. Et in quo horum spatio dierum fuerit solutum, necesse est ut aspicias quando solutum fuerit. Ergo si clarum fuerit, ita quod occuli acum uelociter penetret ut per uitrum, erit bonum. Ergo iam completum est. Si uero diuersum fuerit ab hoc, dimitte eum in solutione biduo uel triduo, donec perspicuum fiat uel appareat signum quod prediximus.	Et solutio alexir forsitan est ex eis que non signatur secundum dispositionem —, quod est qui fortasse soluit 42 diebus et fortasse in 21 diesuccedet ita. In solutione autem in quibuscumque soluatur, oportet vt consideres ad illud post solutionem eius, quod si fuerit clarum et exsiccatum, tunc iam completum erit. Et si diuersum erit ab illo, tunc dimitte illud in solutione saltem die vno aut duobus, donec clarificetur aut det signa narrata.
Ergo cum hoc tale fuerit, extrahe et pone in uase in quo congeletur, quod nouisti, et coagula et pone sicut uolueris.	Cum ergo consequitur illud, tunc extrahe illud et intromitte illud in cucurbitam coagulationis notam, et coagula illud et proice illud qualiter uis.
Et inceratio soluit partes iilicsir ut sit apta et possibilis in solutione et operatione. Et ex ea uolunt meliorationem mixtionis, ut postea operetur nec complexionalis commixtio.	Et ceratio soluit partes alexir ut sint possibiles in solutione et operatione. Et non uolitur nisi ad bonitatem permixtionis, vt faciat in ipsa post permixtionem.
Et inceratio non erit nisi cum aquis adiungentibus duo, et sunt acuitas et lenitas: hec namque indigent aque ut tegantur humiditate et non siccitate. Et non desiccabuntur quando fuerit coniungens medicina duobus, id est acuitati et lenitati. Et lenitas est adiungens et siccitas est diuidens. Ergo hoc est omne quod in eo est, sicut armoniacum et sales et aque acute et argentum viuum et hiis similibus.	Et ceratio non fit nisi per aquas que argentant duas res, et sunt acuitas et lenitas, quoniam indiget ut indicat eas rore et non exsiccet cum sint argentate et exsiccatio eritseparatiua. Et hoc totum erit in ea sicut aqua salis armoniaci et sales et aque [spatium] et aqua argenti uiui et que currunt —-.
Et inceratio ideo ponitur in hoc opere ut fiat citius solutio. Et hec solutio facit commisceri 4 elementa commixtione vniuersali. Et mixtio uniuersalis est complexio elementorum et omnium substantiarum insimul conuoluen- tium, donec ex eorum commixtione alia substantia fit que operatur aliud opus. Et hoc non erit nisi per aquas acutas et lenes. Et corpora luctantur humiditate peregrina per medicinas et per uapores cooperientes, sicut ignis sergni qui fit de fimo equorum, et huic simile. Ergo scito complexionem hanc.	Et ceratio non erit intrans nisi precedens solutionem, quod est quod non intenditur per solutionem nisi commixtio angulorum commixtio totalis. Et commixtio totalis est commixtio angulorum et substantiarum omnium ad inuicem, donec perueniat ab eis aliud ab eis. Res igitur nata dum in terra facit operationem aliam ab operationibus eorum. Et illud non fit nisi per aquas [33v] acutas lenes. Et adquirunt corporibus humiditatem extraneam per medicinas et vaporem communium ab eis, sicut ignis stercoris et que currunt —. Scias ergo hoc.
[Operationes.]	[Operationes.]
Et deffinitio complexionis est commixtio vniuersalis. Et hoc non attingit in illis corporibus nisi prius soluantur ad modum aque.   Ergo   istud   est   quedam   antiquorum sapientia. Ergo cum commixta fuerint corpora, difficilis erit eorum separatio. Et ex hoc fiet opus quod iam nominauimus, ergo operare hoc modo.	Commixtio. Et commixtionis quidem deffinitio est quia est permixtio totalis. Et illud non fit in aliquo corporum nisi soluatur et fiant aque. Nam t— est ex fermentis primorum et per   eis   permiscetur   permixtioni   totali.   Et quando commiscetur,  fit   difficilis   euasio. Vtrumque sunt ab eis operationes quas diximus. Fac ergo secundum illud.
Et scito quod non est opus ut spiritus coagulentur cum corporibus nisi prius fuerint facti aque clare absque turbatione ulla. Quod [spatium] non fuerit, opus non erit integrum. Et indiguerunt corpora coagulatione post solutionem. Et quod aspicias signum quod nominauimus, signum inquam continuationis et separationis. Ergo inuenies commixtionem conuolutam et non commixtio separatio. Ergo scito hoc. Sicut sal armoniacum et sal in capitulis: et quia sal [26r] tritum coagulatur citius leni igne et est possibilius in opere rei solute.	Coagulatio. Et scias quod non oportet ut coagulentur spiritus cum corporibus nisi soluantur et fiant aqua currens sine turbulentia. Nam si non resoluetur, sunt secundum semitam masse. Cum ergo sunt ita, est permixtio eorum vicina permixtioni totali. Cum ergo necessarium est illud, erit necessarium ut sit earum operatione diminuta. Et non est necessaria coagulatio post solutionem, nisi consideretur in ea signum quod diximus, de esse separationis et commixtionis. Nam tu inuenies permixtionem permixtam et in commixtionem separatam. Scias ergo illud. Sicut sal armoniacum et sal in capitulis: et quoniam sal cogulatus est minoris contritionis quam lenificatus, est possibilius in operatione quam res soluta.
Differentia. Iterationem volunt sapientes pro vna de duabus causis in capitulis: quia in capitulo erit forsitam aliqua pars omnium elementorum; et secunda pars erit forsitam in uim ipsius iilicsir et duplicabitur super eum.	Iteratio. Volitur propter vnam duarum rerum in capitulis: aut quoniam in capitulo fortasse est de partibus angulorum omnium; et secunda quoniam addit in uirtute alexir et duplicat super ipsum.
Et adhuc non erit nisi per duobus, scilicet, per solutionem et coagulationem aut propter decoctionem ignis.	Et non fit nisi per vnam duarum rerum: aut per solutionem et coagulationem, aut per superfluitatem decoctionis ignis.
[113] Ad fermentum, ut puto. Et fermentum est per quosdam modos, qui operatur eum in capitulo. Et cum feceris iilicsir et uolueris iilicsir aliud facere, et composueris suas medicinas, conuolueris ei +pri ante [spatium]+ ipsius iilicsir operati iam, quia ipsum meliorabit eum et fiet eius operatio leni [spatium] habilior. Et hoc non erit nisi in capitulis maioribus. Ergo scias hoc, deo uolente.	Modus fermenti. Et fermentum fit secundum modos. Et qui est vsitatus in hoc capitulo est quia tu quando feceris alexir et volueris facere aliquid componere medicinas eius permisces aliquid [spatium] de alexir facto: illud enim rectificabit ipsum et faciet facilem operationem eius. Et non fit nisi per operationem in capitulis magnis. Scias ergo illud.
Accipe libram 1 emodi et 4or libras aque, parum fermenti et parum salis et dimittes per 30ª dies in uitreata et postea colabis.	Sumatur libram anuli de tritico et 4 libras de aqua et aliquid de fermento et aliquid de sale [spatium] et dimittantur duabus tertiis diei et colentur.
Et accipies de salis gemma libram vnam et suppone ei 3 libras vrine puerorum. Et faciunt eum guttatim cadere per inbic, postea simul conuoluere. Et accipias duas libras capillorum et moles cum eis 3s vncias sulphuris: et facies eum guttatim cadere et tunc omnia conuolues.	Et sumatur de sale gemma libram et ponatur super ipsum tres libras de vrina puerorum et distilletur et misceantur simul. Et sumantur due libre de capillis et cerantur cum eis tres uncias sulphuris, et distilletur et commisceatur totum.
Et buccilabis aurum viuo argento et dabis bibere hiis rebus supra nominatis. Et assabitur et dabitur ei ad bibendum, donec accipiat similitudinem minii.	Et cibetur aurum cum argento viuo et imbibatur cum istis aquis permixtis + — rememorationis+ et assetur et imbibatur donec deueniat sicut uzifur.
Et pones de hac bucillatione condita super argentum: tunc si tinxerit eum erit ualde bonum, deo gratias.	Et proiciatur de hoc cibato preparato super argentum: tunc si tingit ipsum, tunc ipsum est ultimum.

A partir de aquí K y B siguen con recetas diferentes.

[K, 26r] Congelatio argenti viui cum alumine. Argentum viuum congelatur hoc modo. Sume aluminis iameni plumosi

Aliud de zeel. Auricalcum durum et album potest sic fieri sic, sicut Rasis adinuenit. Ex ipso laminas subtiles facias.

Vt vile conuertatur in bonum ematitem, auripigmentum, uitellum oui, alumen rubeum iamani et eorum equaliter. Postquam pissata et commixta fuerint.

Vt saturnus conuertatur in xir lunam. Ouoorum recentium testas et sulphur rubeum equaliter. Vt luna conuertatur in solem. Vt anglia conuertatur in hyspaniam. Viride ex aceto compositum […].

Hic fuit defectus in exemplari, ergo dimisi.

---

[B, 33v] Ad albedinem. Sumantur argenti boni limati unciam 1, argenti uiui 2 uncias, salis armoniaci tres uncias. Teratur sal armoniacum et cibetur totum in mortario eris; deinde ponatur totum in vitreata stricti oris et cooperiatur os vitreate cum calce non imbibita confecta [34r] cum albugine oui.

Aqua que dicitur lac virginis que soluit corpora. Accipe de litargirio trito tres uncias et pone super ipsum de aceto bono quantitate libram. Et accipe de alcali albificato quatitate libram et tere ipsum et proice illud super illa vtrque. Et accipe de aqua alcali et proice ipsam super totum et tere illud cintritione vltima. Et vtere illud apud solutionem corporum, si deus uoluerit.

Modus medicine iterum. Sumantur ferri arte facti et auri et argenti et eris partes equales et liquefac totum in crucibolo et puluerizentur cum zarton et sulphure. in hora qua est medicina super ignem. Deinde extrahtur et addatur ei equale sibi de sale armoniaco et reducantur ad fundendum, et extrahatur et teratur. Et illud est intentio que intenditur, si deus uoluerit.

Modus artis ferri quod anministratur Accipe de ferro quantum vis et limetur et adiungatura ad ipsum de arsenico sexta ipsius.

Modus albificandi arsenicum. Sumatur de arsenico libra semis et de ere usto equale ei.

Modus medicine iterum. Sumantur de auro limato 4 dragme.

Medicina iterum. Sumatur de arsenico libra et frangatur in mensuram dragme.

Modus medicine ad rubedinem. Ffac duas glandes ferri ita quod vna ingrediatur in alteram et sumatur de auro puro uel ere mundato pars et cibetur pars eius cum 4 de argento uiuo cibatione bona. Et assumantur omnibus 4 dragmis commixtionis due

dragme zegi et teratur totum contritione ultima. Et ponatur medietas eius in glandem vnam et ponatur cibatum super ipsam et proiciatur super illud medietas reliqua. Et ponatur glans secunda super alteram in qua est media et decenter aptetur iunctura in vtraque, ita ut non penetret ex eis aliud, et fiat illud cum interioribus passutarum, secundum quod faciunt artifices uzifur, aut cum calce confecta cum albumine oui, et dimittatur donec exsiccetur.

Et sumatur crucibulum magnum capiens 2 libras plumbi et impleatur ex eo et liquefiat super ignem carbonum. Cum ergo liquefit, accipe duas glandes decentis iuncture, suinge in crucibulo in quo est plumbum et teneatur in ea uel sint in concauitate plumbi et suffletur super ipsum faciendo ignem usquequo liquefiat plumbum totum. Et dimitte ipsum donec infrigidetur et aperi duae flandes et inuenies cibatum uzifur.

Cum ergo fuerit illud incipe incerationem medicine, et illud est ut accipias de zegi uiridi et zimar et salem armoniaci, de vnoquoque partem equalem, et quantum est totum de uitello ouorum elixatorum, teratur totum [35r] contritione vltima et adiungatur ad medicinam et redeat corpus vnum.

Et distilletur in cucurbita et sumatur illud quod distillatur et imbibatur cum eo cibato residuum et teratur super tabulam de uitro. Et si est estas tunc fit apud solem donec redeat sicut puluis. Deinde ponatur in uitreata et cooperiatur super eam et ponatur in ollam plenam cinere, et moretur in fimo. Deinde extrahatur et iteretur super illud imbibitio et assatio multotiens donec humectetur multum et auministretur.

Et si uis multiplicare tincturam, solue et coagula sicut dictum est superius.

Modus assationis arsenici. Sumatur de arsenico libra et teratur et cribelletur cum cribello farine.

Capitulum albedinis et rubedinis. Funde es et extingue in oleo frigido limpido.

De conuersione ferri in argentum. In hoc meo libro dicam causam martis […]. Sume arsenici bene sublimati secudum quod precessit partes 10 et ferri partes 100 […]. Et si volueris ipsum stagnum tere cum arsenico citrino.

De eis uero que mollificant ferrum. Est baurac et magnesia et cortices granatorum.

[36r] Explicit liber.

---

[1] Receta en Vat Pal 978, 50r. Refundida en Jena Elq21 (s15), 232r

[2] Fragmentos confrontados por S. Moureau, Les sources alquimiques de Vincent de Bieauvais, en Spicae, Cahiers de l’Atelier (2012), 5-118 (aquí: 65-73).

[3] calcadis et calcant: calcythis et calamina G.

[4] calida et sicca: Es la lectura en G.

[5] in terra Sancte Lene: om S. La lectura sancte lene no es segura.

[6] hystoria: lege S | Thora Ruska.

[7] B, 23v ad calc: «Kali est quedam herba salsa et acetosa similis urnuculari [?], vt dicit Albertus, in marinis partibus crescens. Et alio nomine appellatur portulaca marina*. Que dum comburitur, cinis eius clauellatus vocatur alumen alofor. Ex illo cinere fit sal alkali».

Portulaca marina (Halimione portulacoides): Verdolaga marina o marítima, sabonera, salobreña, etc.

[8] uincens: illeg P | connectens, vincens J | convertens, junctens S |conuertens et vincens B.

En F una transcripción alternativa a junctens es uinctens, que entendemos como uincens, que es el verbo usado en G.

[9] calefau les -: tales minerales, id est lapide et zages, id est spiritus G. calcinantur: Conjetura a partir de la versión S.

[10] ita nominat – doloxfor: doloxofoa G.

ar al asfar  ﺻﻔَر أ , amarillo.

[11] ars: pars S.

[12] eo: illo sale qui apparet ut cristallus J.

[13] albulunsi : albleuersi G.

Ruska: «Wahrscheinlich ist alleuersi – es kommt G §79 nochmals in der Form albleuersi vor – nur eine entstellte Umschrift von asserugi, ja selbst ‘adherentia’ kann auf dieses persische Fremdwort, das Gips oder Kalkmörtel bedeutet, zurückgehen.»

Ruska tradujo desde el árabe “in einen verlehmten Tiegel”. 

[14] buticatim < ar budaqat. Ruska tradujo por Tiegel, es decir, como sinónimo de botum.

[15] add G: agens et unitor vel copulator contradictorum et omnium spirituum cum corporibus, et ipsum est lapis.

[16] conuertere: Esta es la lectura común, pero parece más lógica utere, como en la versión G.

[17] arsenicum est anima: La identificación del arsénico con el alma se encuentra en una recta impresa por Gratarolo (Ver. alch, II, 181): «Verum elixir componitur ex quatuor angulis. Quorum unus est arsenicun sublimatum fixum, ita quod non denigret laminam argenteam ignitam quando ponitur super eam, et hic angulus appellatur anima».

La poco habitual distinción entre anima y spiritus es de época árabe, pero confusa y con tendencia a identificar ambos. Según Stapleton, Alchemical equipment in the elevnth century, en Momoirs ef the Asiatic Society of Bengala, 1 (1905), p. 54, Abdi-l-Malik (fl. 1034) recogió dos clasificaciones de sustancias minerales. En la segunda las sustancias están agrupadas en espíritus, almas y cuerpos:

«The spirits are mercury, sal ammoniac and similar things. The souls are sulphur, arsenic sulphide and similar things».

[18] Ruska: Es sagt Chalid ibn Jazid in seinem Gedicht:

Im Quecksilber ist das Geheimnis, nicht in etwas anderem; und dafür Gibt es unter den Mineralen Körper, die sich mit ihm vermählen.

Es bringt Ermüdung über jeden Mann von Verstand und macht ihn unfähig, Aber der Stein fesselt es, dessen Äußeres gelb gefärbt ist.

[19] embula: Entendemos ampulla.

[20] masse: Ruska: Salz des Brotteigs.

[21] Modus – tagur: om JS | Ruska (A5, p. 87): «Beschreibung seiner Behandlung durch das Befestigen.»

tagur: Ruska, id, n. 9: «Unter تقریر taqrir ‘Befestigen’ wird ein Verfahren verstanden, dessen

Beschreibung keinen Aufschluß über die terminologische Bezeichnung gibt.»

[22] J add: Fac ergo cum eo quod vis et peruenies ad uoluntatem tuam cum auxilio dei.

[23] alkir: kir ﻛﯿﺮ , fuelle.

[24] alunc: anuk anuk اﻧﻚ , estaño.

[25] Desplazado en B tras Steele 19.

[26] rosatige: rosatage J | rosatide S. (ar rusajtaý روﺳﺨﺘﺞ ).

[27] ariad: urad S | adriat J. Ar. riad ( رﯾﺎض ), huerto, jardín. Es el étimo de arriate/arreate.

[28] Inicio ilegible. Suplimos con J.

[29] herba -: alkali Lib. clarit.

[30] medicina y medium alternan también en los manuscritos de la versión S.

Lib. clarit: «Et iste est ille qui dat colorem et est dominus omnium colorum».

[31] Esta versión de la disputa mercurio-oro es diferente a la del Liber de 70, lib. 37 utilitatis.

[32] budello: id est in duplum add G. Aclaración errónea: el editor no entendió el sentido de budello.

[33] ne qua: nequa, id est aliqua add G. Aclaración confusa del editor, errónea si hay que entender que aliqua equivale a ne qua.

[34] acri G. El manuscrito omite la palabra dejando el espacio.

[35] alasir: ar al easr ( اﻟﻌﺼﺮ ), anochecer.

[36] syrac: Ruska dejó sin explicar la palabra y tradujo por Lampenöl.

[37] usuruph – alasrob: ár usrub ( اسرن ). Si no lleva ninguna otra indicación este término designó generalmente al plomo.

Los árabes distinguieron en los metales, como en los minerales, varios grupos. Algunos textos formaron un grupo con plomo y estaño, que en árabe se designaron con el término rasas ( رصاص), grupo que en latín se divulgó como “los dos plomos”. Para diferenciarlos los especificaron con otros nombres: los más divulgados, quizás por su lugar de origen, fueron rasas al usrub (plomo-plomo) y rasas al qalaei (plomo-estaño). Pero en algunos textos usrub (como rasas) designó los dos plomos; así, el estaño fue llamado usrub al qalaei en el fragmento árabe que trata de este metal, editado por Ruska (op. cit. p. 18). V. más adelante la nota a propósito del plumbum alkali / plumbum stagni en el capítulo de la plata, segunda preparación (Steele 44).

Ruska admitió en su traducción la aclaración “usuruph, id est, stanni”, a pesar de que la receta se refiere más adelante al “plumbum”, que es la traducción latina en S.

[38] de azaro uel ferro: El copista pensaba quizás en otras recetas similares donde la caña es de hierro, pero no es el caso de esta receta.

[39] seruitutis : corr revis uirtutis P | seruientis J.

[40] algir: marg, manus post: algir, id est, calx facta de petra | alchir J.

ar ýir ( جیر ), cal.

[41] cuzam S: ruzam P |curam J.

ar kusah ( ﻛﻮزة < gr lekythos λήκυθος), jarra pequeña, alcuza.

[42] non genere: al: ex genere suo marg sup P | al: ex corporibus alienis marg sup P | igne S.

[43] merdasengi: merdasenz S.

Según Ruska es préstamo del persa murdeh seng, de donde procede también el ar. martak, litargirio.

[44] est anima eius (om vers G): add vers S Ar.

[45] alkali: estaño. La sal alcalina, como la sal amoniacal o la sal común, siempre aparece designada con la expresión sal alkali.

[46] plumbum alkali: plumbum stagni vers S. | ar al usrub al qalaei.

Cf. – Garland, cap. 13 (p. 141): «Ratio in stanno quod est alicut et elcebertam et plumbum alkali».

– Steele 65: Stagnum , quod etiam alanoch et alfirsen et plumbum alkalai».

– Ruska A55: «Die Rede über das Zinn (al qalaei). Die ist das Blei al sirfan und das Blei al qalaei».

[47] oleo: Aquí y en la receta siguiente el texto árabe de Ruska tiene Saturno.

[48] Un copista intercaló aquí esta rúbrica, pero es la continuación de la receta.

[49] Et nobilius eo non est aliud add S.

S adaptó como final de esta receta el comienzo de la siguiente.

[50] Ruska: «Die Stelle ist in A verdorben».

[51] El pasaje es de comprensión difícil. Un copista anotó una solución en el margen: [auro], scilicet, cum quo mixtum est ferrum.

La dificultad ya estaba en el texto árabe. Ruska: «Und wenn du das Gold mit dem Silber legierst, so färbt es das Silber schön und bringt es zur Reinheit.»

[52] aliquod -: aliud vitrum G.

[53] sale alkali: Wasser des Qali Ruska.

[54] eliges tu ipse: El latín omite la primera parte de la elección. Cf. Ruska: «Wenn du willst, gieße es jetzt aus, und wenn du willst, wiederhole damit den Guß mehrmals, bis dir seine Farbe gefällt»

[55] calfatur: calcinatur G | in der Zeit der Erweichung Ruska (in hora lenificationis S).

[56] tunc tu in ipso es nunc cum bono homine: tere cum ipso es S.

No hemos podido documentar esta expresión, sin duda popular y quizás local o personal (lit.: “En esto tú estás con el hombre bueno”), que entendemos así: Eres tan bueno como el que más para elegir, es decir, tu decisión, sea la que sea, será acertada.

[57] absque: Lectura común en esta versión. Carece de sentido: un copista añadió en nota marginal “uel cum”.

[58] El pasaje parece corrupto en las tres versiones. El mejor redactado es el de J, con una corrección: Pone eas [laminas] in cuzam, scilicet, vrina una [lamina] super alia, ita ut sternas sub eis etc.

[59] Eliminar la “sombra” del cobre fue una preocupación alquímica desde sus orígenes. Pelagius, al parecer siguiendo a Democritus, explicó así el motivo (trad. Pizzimenti): «Aes non tingit, sed tingitur, et cum tingitur tingit. Ob han rem item omnes scripturae elaborant ut aes tingatur: si enim tingatur, nunc tingit et si non tingatur non potest tingere, ut dictum est. Ob id iubent aes umbra carens fieri, ut umbra sua abiecta possit suscipere tincturam. Umbram vero aeris intellige nigredinem ab ipso infitam lunae: nosti enim aes directum et iniectum lunae opacare ipsam foris et intus. Hanc ergo nigredinem existentem in luna umbram scriptores vocant».

Texto griego y traducción francesa en CAAG, 4.1

[60] minium: Zinnober Ruska | uzifur S.

[61] Esta receta se encuentra abreviada en Vat Pal lat 978, 49v: «Sume calcecumenon 9 partes, tere bene in mortario eris etc.»

[62] alhamrin: achararim J. Ambas transcripciones son inseguras.

[63] tribus diebus aut quatuor horis S.

[64] G add: id est minium.

Según Ruska la aclaración es errónea: se trata del verdete, en persa sinýar ( زﻧﺠﺎر ).

[65] zinzar: Nota en margen: «Id est, tinctura que exit a venere que dicitur viridis rame».

[66] aquile: Nota en margen: aquile, id est, salis armoniaci.

[67] vitrum: La versión S tiene nitrum; también la traducción de Ruska.

[68] salsam: salsi G.

El caso de salsam es erróneo: no lo corregimos porque los errores de caso, régimen o concordancia, son habituales en esta copia. La forma correcta sería salse (salsae). En G salsi presupone un salsum.

El texto árabe de Ruska tiene sal en lugar de salsa-salsum, razón por la que en nota a su traducción comentó: «G ‘salsi’ wohl nur Druckfehler für ‘salis’.»

[69] inter (abb mt`) : vitri G.

Aunque en K puede admitirse la lectura vitri, hemos optado por inter siguiendo la traducción de Patai a partir del hebreo (The Jewish Alchemists, p. 121).

[70] phirphir: ﻓﺮﻓﯿﺮ     < πορφύρα , púrpura.

Este pasaje relativo al color falta en el texto árabe de Ruska.

[71] La edición de Garland (1560) repite en este capítulo el número 12.

[72] ruditionici et alkima: racienti et est alkitan S | ratriezimei et est alcumina J | racienici hoc est de arsenico quod est alkitan B. ar qitaran ﻗﻄﺮان . Ruska lo tradujo por resina (Harz).

[73] add S: Alasrob est saturnus, qui etiam est alalkoth.

[74] Keion: Zaeon J.

kayuan ( ﮐﯿﻮان ), Saturno (planeta)

[75] azrant (usregen, etc. S): asraný أﺳﺮﻧﺞ , minio. Llamado en árabe también al rasas al ahmar (اﻷﺣﻤﺮ اﻟﺮﺻﺎص ), plomo rojo.

[76] Anuncia cuatro, pero solo se enumeran tres. Ruska traduce la que falta por “die Weichheit”.

[77] et mutum: spat K | et unitum G | stummer Ruska | mutum PJ.

[78] – melentin – albaatan: melenti – alchaantem J | meletia – alkateram. Lecturas inciertas. Los significados de crisol y orfebres parecen seguros.

[79] B, 28v add: Rubr: De regimine plumbi. Inc: Mundificatio plumbi est ut reducatur in puluerem. Deinde solue salem semel assum.

[80] unc: spat K | unt [marg elmich] G.

K omitió aquí el nombre árabe del estaño, que aparece poco después como “unc”, que en una receta anterior apareció como “alunc” ( anuk اﻧﻚ ).

[81] El texto que sigue en G fue dividido por Ruska en dos recetas (G61 y G62). En P falta el equivalente a G61, pero el final forma el comienzo del equivalente a G62.

Ruska, G61: «Solve sal in duplo tantum acuti aceti, et accipe de limatura uzurub aut de limatura unt, et mole paulatim, donec totum ebibatur. Et postea iacere facias in aceto, ut praediximus, et erit albus pulvis, id est cerussa, quod de vsurub.»

Puede verse que el inciso final es de significado dudoso, así como el comienzo de la receta en el ms.

[82] tenacula: cenacula G.

Hemos optado por entender “tenacula” como *tinacula > tinaja, en lugar de cenacula, que Ruska tradujo por Raum.

[83] Arcercule ex eo [no rubr] J.

[84] cusariaticum: al’ caldaria supra | carponari J.

[85] minium: Error por verdete (aes viridis).

[86] lacrac: laera G.

Ruska: eiraqischem Glas.

[87] sedine – amatistes: sedene, id est, condite, latine amethystus G.

Amatistes (amethystus es una corrección del editor) es un nombre divulgado para la hematites. Cf. Vocabularius en Clm 23809, 145v: « Amitista, id est, seden seu ematites».

[88] – seuida J: illeg P | sedina, id est ematite marg P.

• deinde: id est, emathyde J.

[89] liquefac unum pondus de abachyrach J.

[90] dehenici: al’ deneh marg P | dehenyng J.

[91] de incot codiet: delcot codiet G.

La transcripción de incot que proponemos especula con un deīcot en el original de G.

Ruska supuso una abreviación de condimentum, desarrollada a continuación. Comparando con la versión PJ significaría ex opere, por consiguiente quizás el título de un libro.

[92] alkalc: alcalt G.

G tiene siempre alcalt. Ruska lo corrigió en altalc, pero esta grafía, otra posterior alkalk, y la calx

de J, evidencian que alcalc fue una pronunciación efectiva, si más no entre estos copistas.

[93] En lugar de talc, J tiene siempre calx.

[94] carorati: carokari J.

K, 25r: «Arabice dicitur uas preparatum ad modum cornu carole, carora […] quasi corn in scriptoria qua carora est simul cornu».

[95] Receta en Vat Pal lat 1339, 95r: «Marcasita est aurea et argentea et non expertus sum etc.»

[96] nocra: cicera G.

La palabra persa-árabe para nocra posiblemente sea nuqrah ﻧﻘﺮة , plata pura. Ruska no pudo identificar cicera.

[97] En P, el inicio (255r) tiene partes en nuestra copia ilegibles que complementamos con B, sin indicación.

[98] Dantinus : PB dan un nombre que no desciframos.

Gratarolus publicó en Auriferae artis 1 varios textos atribuidos a Rosinus mal rotulados. En el penúltimo texto, de título quizás De divinis interpretationibus, lib. 2, y

dio una cita atribuida a Rosinus-Dantinus : «Ideo dicit Dantius: Praeparate corpora et soluite ea, ac ex illa aqua imbibite spiritus ablutos. Tunc ipsi spiritus submerguntur in corporibus et corpora in spiritibus, et sic figuntur corpora cum spiritibus fixissima fixione.»

En el último texto, de título quizás Liber definitionum, libro 1 (tras un préstamo parcial abrupto del mercurio de Alum. et sal., y otro breve de Semita recta), repitió la cita con una variante al final:

«figentur spiritus».

[99] Una variante de esta cita se encuentra también a continuación de la anterior en Aur art 1: «Vnde Rasis: Convertite corpora in aquam et illam aquam coniungite aeri, idest spiritui, scilicet mercurio, et ex illis duobus iterum fac aquam et ipsam terram, et factum es totum.»

Otra variante en la Turba, sermo 45 (ed. Ruska): «Vertite terram in aquam, aquam in ignem, ignem vero in aera, et celate ignem in intimis aquae, terram vero in aeris ventre, ac calidum miscete humido, siccum vero frigido.»

[100] Ieber alius: Iebecous H.

Quizás un original Ieber filius [Haien].

[101] ad complexionandum – vicinam: Ergo intellige. Et tunc est copula uiciata, et copulationem uiciatam J.

[102] Sobre estas complexiones o commixtiones universalis y vicina, cf. Lib. deffinit. en Aur art 1: «Quando corpora et spiritus solvuntur, tunc fit solutio universalis quae facit et quatuor elementa et reddit in unam substantiam firmam et fixam. Quando vero non solvuntur ambo, tunc fit mixtio vicina et particularis, quam adhuc potest separare ignis».

[103] Fin del fragmento en H.

[104] alius: A Colinet, L’Anonyme de Zuretti (2002), p. 113, n. 69.3: Aristoteles.

[105] J tiene también una colección de aguas, pero solo cuatro y diferentes.

[106] auntzol: eunsul ﻋﻨﺼﻞ, cebolla albarrana.

Vocabularius, quizás de Bonaventura de Isio, en Clm 23809, 145r: «Alhonson, id est, cepa quod quilla vocatur, cuius succus facit carnem vehementer prurire et ob talem causam fortiter gratare. Vnde si de tali succo madidetur foramen latrine siue sedilis et aliquis ibi consedeat, is necessario recipiet exinde pruritum. Et huiusmodi potest fieri pro solacio in conuiuio multorum quando vadunt ad mingendum. Valet eciam ad multa opera alchimie».

[107] Receta refundida en Jena Elq21, 232r.

[108] P tiene aquí una línea, alguno inusual, que indica seguramente la omisión de una palabra.

[109] Impresa en Ver. alch., II, 182.

[110] Grat. add: Sint de aceto partes quatuor et de lithargyrio ina pars et bulliat ad consumptionem medietatis.

[111] Los componentes del elixir en analogía humana serían cuerpo, alma y espíritu. Este texto le añade agua para completar los cuatro elementos. Sorprendería encontrar dos alquimistas que concordaran en la interpretación mineral de todos los componentes analógicos. Este texto solo coincide en el espíritu-mercurio con el siguiente publicado por Gratarolo (Ver. alch, II, 181):

«Verum elixir componitur ex quatuor angulis. Quorum unus est arsenicun sublimatum fixum, ita quod non denigret laminam argenteam ignitam quando ponitur super eam, et hic angulus appellatur anima. Secundus angulus est mercurius sublimatus fixus, ita quod fundatur per se in modum metalli et cum aliquantulo nitri vel boracis, et iste angulus appellatur spiritus. Tertius angulus est calx optimae lunae, et hic angulus dicitur corpus supradictorum, scilicet animae et spiritus, et etiam fermentum. Quartus angulus est aqua dissoluens et coinungens praedicta tria, quae dicitur aquila facta ex salibus acutissimis, in qua pluries debent coagulari et dissolvi».

[112] niscactent K | rucsntici B: Ha aparecido antes como ruscaten, aes ustum.

[113] Esta receta sigue a la anterior sin solución de continuidad.

---